در ماه آبان، 14 فعال عرصه فرهنگ و هنر كشور درگذشتند.
مسعود رسام، حسين صبحدل، امير قويدل، محسن آراسته، مهدي سحابي، جمشيد لايق، عباس شباويز، مهدي خرازي، محمود شاهرخي، سيد جلال فهيم هاشمي، مصطفي مهدي‌زاده،شبنم سليمي،آيت‌الله مرتضي نجومي و نيكو خردمند همه رفتگاني هستند كه با درگذشت خود ماه تلخي را براي جامعه فرهنگي و هنري كشور رقم زدند.
* مسعود رسام
سياهي آبان در روز 10 آبان و با مرگ «مسعود رسام» هنرمند برجسته سينما و تلويزيون ايران آغاز شد و رسام پس از سال‌ها مبارزه با بيماري سرطان سرانجام در صبح روز يكشنبه 10 آبان ماه دار فاني را وداع گفت. رسام كه سال‌ها با ساخت سريال‌هاي ديدني همراه با بيژن بيرنگ زوج هنري خود لحظات خوشي را براي ما رقم زده بود تنها 52 سال داشت كه سرطان خون فرصت زندگي بيشتر را از او گرفت.
* حسين صبحدل
تنها دو روز بعد از درگذشت «مسعود رسام»، اين بار دست اجل به سراغ مردي رفت كه صداي ملكوتي‌اش را بارها و بارها در هنگام اوقات شرعي شنيده بوده‌ايم. «حسين صبحدل» موذن و قاري تواناي كشورمان در صبح روز سه‌شنبه 13 آبان ماه در سن 78 سالگي به علت عفونت ريوي به ديار باقي شتافت.
* امير قويدل
روز يكشنبه 17 آبان بود كه جامعه سينمايي و هنري كشور يك بار ديگر در ماتم از دست رفتن هنرمند بزرگ فرو رفت.
«امير قويدل» هنرمند بزرگ سينما و تلويزيون ايران با يك دنيا آرزو و درحاليكه آخرين ساخته‌اش «بارهستي» هنوز به نمايش در نيامده‌است به دليل نارسايي كبد از دنيا رفت.
خالق آثار ماندگاري همچون رخساره، بندر مه آلود، ترن، سردار جنگل، ميرزا كوچك خان، برنج خونين و خونبارش در 62 سالگي دار فاني را وداع گفت.
* محسن آراسته
«محسن آراسته» بازيگر قديمي سينماي ايران كه در 118 فيلم سينمايي به ايفاي نقش پرداخت نيز همانند «امير قويدل» صبح روز يكشنبه 17 آبان به علت كهولت سن دارفاني را وداع گفت.
«محسن آراسته» از بازيگران پيشكسوت سينماي ايران بود كه تا سال 1379 بيش از 118 فيلم سينمايي بازي كرد.از فيلمهاي اين بازيگر مي‌توان به انتظار، صداي سخن عشق، يحيي، جستجو در جزيره و... اشاره كرد.
* مهدي سحابي
«مهدي سحابي»، مترجم ادبيات و نقاش ايراني روز دوشنبه 18 آبان ماه در سن 65 سالگي بر اثر ايست قلبي در فرانسه و در غربت درگذشت.
سحابي متولد 1323 در شهر قزوين بود و با ترجمه رمان «در جست‌وجوي زمان از دست رفته» نوشته مارسل پروست به شهرت رسيد.
ترجمه مرگ قسطي اثر لويي فردينان سلين و مادام بواري نوشته گوستاو فلوبر، از ديگر آثار معروف سحابي است.
او علاوه بر ترجمه و نقاشي، داستان‌هايي را نيز به چاپ رسانده است.
* جمشيد لايق
«جمشيد لايق»، بازيگر پيشكسوت سينما، تلويزيون و تئاتر، روز پنجشنبه 21 آبان در سن 78 سالگي و پس از تحمل يك دوره طولاني مدت بيماري پس از يكماه اقامت در بيمارستان قلب تهران دار فاني را وداع گفت.
بازي در مجموعه‌هاي تلويزيوني هزاردستان، سلطان و شبان، سربداران، بوعلي‌سينا، روزي روزگاري، فروشگاه و مرگ در پاييز، همچنين ايفاي نقش در فيلم‌هايي چون خواستگار، رگبار، شهر قصه، دايره مينا، كلاغ، كفش‌هاي ميرزانوروز، شايد وقتي ديگر، خارج از محدوده، بازي تمام شد، مسافران، تهران روزگاري نو، سگ‌كشي و ... كارنامه هنري مرحوم جمشيد لايق را تشكيل مي‌دهد.
* عباس شباويز
«عباس شباويز» تهيه‌كننده قديمي سينما صبح روز جمعه 22 آبان ماه در منزل خود و در 80 سالگي درگذشت.
شباويز كه مدتها از سرطان رنج مي‌برد، ارديبهشت امسال به دليل سكته مغزي در بيمارستان كسري بستري شده بود. او سال گذشته در جشن كانون كارگردانان سينماي ايران به عنوان تهيه كننده‌اي مؤثر مورد تقدير قرار گرفته بود.
عباس شباويز متولد 1308 تهران است. وي فعاليت هنري را با بازي در تئاتر آغاز كرد. او سينماي حرفه اي را سال 1336 با فيلم «مردي كه رنج مي برد» ساخته محمدعلي جعفري به عنوان مدير تهيه تجربه كرد. از ديگر فعاليت هاي جنبي شباويز تأسيس استوديو «آريانا فيلم» را مي‌توان نام برد كه ماحصل آن ساخت فيلمهاي ارزشمندي نظير قيصر (مسعود كيميايي) و خداحافظ رفيق (امير نادري) بوده است.
* مهدي خرازي
«مهدي خرازي» نوحه‌سراي انقلابي كه آثار ارزشمندي از خود در دهه‌هاي اخير به جاي گذاشت روز شنبه 23 آبان بر اثر سكته قلبي در تهران درگذشت.
وي در 75 سالگي پس از آنكه عمل جراحي قلب روي او صورت گرفته بود روز شنبه گذشته در منزل خود دچار سكته قلبي شد و درگذشت.
با وجود تنهايي وي كسي از مرگ اين نوحه‌سراي انقلابي باخبر نشد تا اينكه يكشنبه شب پس از تماس‌هاي مكرر اقوام و خويشان وي معلوم شد كه مهدي خرازي درگذشته است.
* محمود شاهرخي
«محمود شاهرخي» شاعر پيشكسوت انقلاب اسلامي، در 82 سالگي پس از دو روز كما، صبح روز يكشنبه 24 آبان در در بيمارستان عرفان تهران درگذشت. محمود شاهرخي متولد 1306 بم بود.
وي يكي از مشهورترين چهره‌هاي شعر آييني پس از انقلاب به شمار مي‌آيد كه سال‌ها، هم در شعر انقلاب و هم در شعر جنگ فعال بوده است.
از جمله آثار او مي‌توان به درسي را كه از قرآن آموخته‌ام، در غبار كاروان، نسيم وصل، ز اشك پرس حكايت، امام علي (ع) روح بي‌نهايت، شميمي از گلزار معرفت، امام حسين (ع) تجلي جلال و جمال، بر آستان جانان، كيمياي احسان و ترجيعات توحيدي اشاره كرد.
* سيدجلال فهيم هاشمي
«سيدجلال فهيم هاشمي»، مدير انتشارات روزبهان، و ناشر آثار نادر ابراهيمي، بر اثر نارسايي كبد صبح روز يكشنبه 24 آبان در سن 72 سالگي در بيمارستان مهراد تهران درگذشت.
فهيم هاشمي، كار نشر را با فعاليت در انتشارات اميركبير آغاز كرد و در سال 1355 انتشارات روزبهان را تأسيس كرد.
او در اين انتشارات، علاوه بر كتاب‌هاي نادر ابراهيمي، آثار صمد بهرنگي و خاطرات عبدالرحيم جعفري، مدير سابق انتشارات اميركبير را به چاپ رساند.
* مصطفي مهدي‌زاده
«مصطفي مهدي‌زاده» هنرمند خوشنويس در سن 60 سالگي، شامگاه روز يكشنبه 24 آبان در بيمارستان جم تهران بر اثر ايست قلبي درگذشت و پيكر او در مشهد به خاك سپرده شد.
مهدي‌زاده از سال 1347 انجمن خوشنويسان ايران در مشهد را اداره مي كرد و در سال 1348 با شركت در كلاسهاي استاد حسين ميرخاني، توانست دوره خوشنويسي را در سطح عالي و ممتاز پشت سر بگذارد.
مرحوم مهدي‌زاده از سال 1350 به عنوان مدرس انجمن خوشنويسان در مشهد آغاز به كار كرد و در سال 1351 نيز به استخدام آستان قدس رضوي در آمد. او مسووليت نوشتن بسياري از كتيبه‌هاي آستان قدس رضوي را برعهده داشته است.
* شبنم سليمي
شبنم سليمي چهر پرداز فيلمهاي همچون ،حكم ،رئيس، حريم، يك شنبه 24 آبان ماه به دليل ابتلا به بيماري آنفولانزا درگذشت.
شبنم سليمي علاوه بر فعاليت در سينما در يك مجموعه تلويزيوني به كارگرداني محمدحسين لطيفي همكاري داشته است و مدتها به عنوان دستيار با چهرپردازان حرفهاي سينماي ايران همچون عاطفه رضوي همكاري داشته است.
* آيت‌الله سيدمرتضي نجومي
«آيت‌الله سيدمرتضي نجومي»، مجتهد، مفسر قرآن و از مفاخر خوشنويسي جهان و چهره ماندگار هنر ايران بود كه صبح روز دوشنبه 25 ابان در سن 81 سالگي و بر اثر كهولت سن در كرمانشاه درگذشت.
آيت‌الله سيدمرتضي نجومي، فرزند آيت‌الله آقاسيد محمدجواد نجومي در 23 جمادي‌الثاني 1346 هجري قمري برابر با 5 آذر 1307 هجري شمسي در كرمانشاه متولد شد. وي از نوادگان امام زين‌العابدين (ع) بود.
از آيت‌الله نجومي آثار خطي و رسالاتي با عناويني چون «رساله بعد معنوي هنر خط»، «رساله التصوير والتمثيل»، «رسالة الغناء»، «رساله النجاسه الخمر»، «تفسير سوره مؤمن» و رساله‌اي در تعظيم شعائر اسلامي به جا مانده است.
* نيكو خردمند
«نيكو خردمند» بازيگر و گوينده قديمي عرصه سينما و تلويزيون صبح روز سه‌شنبه 26 آبان در سن 77 سالگي و پس از تحمل يك دوره بيماري سخت قلبي دار فاني را وداع گفت.
«نيكوخردمند» پاييز سال گذشته چندين بار در بيمارستان بستري شده بود و در ماه‌هاي گذشته نيز بيماري‌اش شدت يافته بود.خردمند در طي هفته‌هاي اخير به دليل بيماري قلبي و عروقي و ضعف جسماني تحت مراقبت قرار گرفت و در بيمارستان ابن سينا بستري شده بود.
اين بازيگر متولد 1311 در تهران بود و دو سيمرغ بلورين را براي بازي در فيلمهاي «پرده آخر» و «بازيچه» دريافت كرده بود.
نيكو خردمند داراي مدرك تحصيلي ديپلم و فارغ التحصيل كارگرداني در رويال تاتر سلطنتي است. فعاليت‌هاي او از سال 1337 با گويندگي در راديو شروع شد.
وي گويندگي فيلم را در سال 1339 آغاز كرد و گوينده نقش‌هاي كلوديا كارديناله ، آوا گاردنر ، اليزابت تيلور و ... بوده است.
پرده آخر (واروژ كريم مسيحي)، خانه خلوت (مهدي صباغزاده)، مسافران (بهرام بيضايي)، بازيچه (تورج منصوري)، غزال (مجتبي راعي)، كاغذ بي‌خط (ناصر تقوايي) و كافه ستاره (سامان مقدم) از فيلمهاي وي به شمار مي‌روند.
پرونده هاوانا (عليرضا رئيسيان) از اين بازيگر اكران عمومي نشده است.
«باغ گيلاس»، «آواي فاخته»، «كت جادويي»، «آپارتمان»، «دزدان مادربزرگ»، «كت جادويي» و «آپارتمان» از جمله سريال‌هايي بود كه «نيكو خردمند» در آنها ايفاي نقش كرده بود.