میثم قهوه‌چیان* تنها سه کشور «ایران»، «ترکیه» و «فیلیپین» از شهروندان خود عوارض خروج از کشور دریافت می‌کنند. ایران معادل 18 دلار، ترکیه 4 دلار و فیلیپین 32 دلار. چرا از حدود 180 کشور جهان، تنها سه کشور چنین عوارضی می‌گیرند؟ گذشته از نادر بودن چنین عوارضی در جهان، دولت میزان این عوارض را سه برابر به میزان 53 دلار رسانده است.
سفر بخشی از فرهنگ عمومی جهانی است. چه دیندار و چه بی‌دین سفر می‌کنند، زیارتی یا سیاحتی، علمی یا پزشکی فرقی نمی‌کند، انسان‌ها در طول تاریخ سفر کرده‌اند و حکیمی چون سعدی چنان گفته است که «بسیار سفر باید تا پخته شود خامی». سفر نوعی وظیفه یا تکلیف نیست. گذشته از سفر واجب حج، سایر سفرها از حقوقی است که یک فرد دارد تا از آن استفاده کند. حالا دولت، هزینه مستقیم دولتی سفر خارجی را سه برابر کرده و هزینه بهره‌مندی از این حق را به صورت تبعیض‌آمیزی بالا برده است.
پیشینه اخذ عوارض سفر خارجی به سال 1365 باز می‌گردد، وقتی دولت در زمان نیاز مالی شدیدی داشت. حالا پس از سی سال، ما شاهد یک افزایش سه برابری آن هستیم؟ آیا هنوز باید کسری دولت را خوشی‌های مردم تامین کند؟ ممکن است دولت توجیه دیگری برای کار جدید خودش ارائه دهد، تامین ارز با دراز کردن دست خود به جیب‌های ارزی مردم.
فرض می‌کنیم که هزینه‌های یک سفر تابعی از وضع اقتصاد ملی و جهانی است، در این صورت تصمیمات یک دولت تاثیر مستقیمی در میزان امکان سفر خواهد بود. اگر دولتی تلاش کند هزینه‌های سفر را پایین بیاورد، مردم بیشتر توان مسافرت خواهند داشت. با این تصمیم دولت امکان سفرهای خارجی برای عده کمتری وجود خواهد داشت، هر چه پولدار باشی، بیشتر می‌توانی سفر کنی.
کشور ما شاهد نوعی شکاف طبقاتی است. این را از
ماشین‌ها، خانه‌ها و ... می‌توان دریافت. در کنار همه این تبعیض‌ها می‌توان
از تبعیض در حق سفر یاد کرد. دولت سعی می‌کند به صورت صریح و مستیقم این
تبعیض‌ها را تقویت نکند، هر چه باشد عدالت اجتماعی یکی از آرمان‌های جمهوری اسلامی
است. اما حالا شاهد تقویت مستقیم این تبعیض توسط دولت هستیم که با افزایش عجیب عوارض
خروج از کشور در بودجه پیشنهادی سال 94 ایجاد خواهد شد.
یک خانواده متوسط در کنار هزینه تور مسافرتی که با وضعیت نابسامان اقتصاد و قیمت دلار هر روز بالاتر می‌رود، یک هزینه سرسام‌آوری را باید به عنوان عوارض خروج از کشور بپردازد، چیزی که آن را جریمه خروج از کشور خوانده‌اند. یک خانواده سه نفره بار اول 660 هزار تومان، بار دوم 990 هزار تومان و بار چهارم 1 میلیون و 320 هزار تومان به عنوان عوارض خروج از دولت بپردازد.
این تبعیض در طول یک سال ثابت نیست و به ازای هر سفر افزوده می‌شود. در صورت تصویب این عوارض، میزان مسافرت طبقه متوسط کاهش و امید سفر خارج برای طبقات ضیعیف از بین نرفته باشد، کم‌تر خواهد شد.
* خبرنگار