وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات: روند تماشای تلویزیون و ماهواره در دنیا کاهشی است تماشای ویدیوهای آنلاین در ٥ سال گذشته رشد ٩٢ درصدی داشت
به گزارش شهروند، تماشای ویديوی آنلاین در ایران تلویزیون را به حاشیه برد. این موضوعی است که محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده و گفته است رشد تماشای ویدیوهای آنلاین در ایران خیره‌کننده است و حالا به نظر می‌رسد جعبه جاودیی گویا به پایان خود نزدیک می‌شود.
تلویزیون که بعد از جنگ جهانی دوم تا پایان قرن بیستم سردمدار رسانه‌های جهان و ابزار دست غول‌های رسانه‌ای و دولت‌ها برای مدیریت افکار عمومی بوده است، چند سالی است که ورق برایش برگشته است. این را از آمارهایی که آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌تازگی اعلام کرده به خوبی می‌توان فهمید.
متوسط زمان تماشای تلویزیون از ١٥٠ دقیقه در سال ٢٠١٢ به ١٣٠ دقیقه در سال ٢٠١٧ کاهش پیدا کرده است؛ در حالی که در این مدت رشد ١٨ دقیقه‌ای تماشای ویدیوهای آنلاین را شاهد بوده‌ایم.
این عضو کابینه یازدهم که معتقد به رویگردانی تدریجی مردم از تلویزیون و گرایش به سمت ویديوهای آنلاین است، می‌گوید: هر کاربر ایرانی روزانه ١٩,٢ دقیقه از زمان خود را صرف تماشای آنلاین ویدیو می‌کند که از رشد بیشتر از ٩٢درصدی در ٥ سال گذشته حکایت می‌کند.
میثم رمضانعلی، کارشناس بازار آی‌تی که معتقد است رسانه ملی روزهای سختی را سپری می‌کند،می‌گوید: پیدایش و توسعه استفاده از اینترنت و به دنبال آن شکل‌گیری فضای مجازی تعاملات اجتماعی، در کمترین زمان ممکن توانست بازی را برگرداند و باعث افول مخاطبان تلویزیون شود.
تکنولوژی‌های روزآمد و به‌ویژه گسترش استفاده از تلفن‌های همراه هوشمند، جادوی تلویزیون را در نظر کاربران شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی کمرنگ کرد و به مرور مخاطبان تلویزیون به کاربران اینترنت تبدیل شدند.
به گفته او بررسی آمارها نشان می‌دهد که در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه که زیرساخت‌های اینترنت شکل‌گرفته، گرایش مردم به استفاده از تلویزیون کاهش چشمگیری را تجربه کرده است؛ این در حالی است که هر روز به تعداد کاربران فضای مجازی اضافه می‌شود. این اتفاق خریداران امتیاز پخش تلویزیونی را با نگرانی‌های عمیقی مواجه کرده است.
این کارشناس آی‌تی با اشاره به محدودیت پخش زنده در ماه‌های گذشته می‌گوید: تا همین چند ماه پیش هر پخش زنده‌ای تنها از طریق صدا و سیما امکانپذیر بود؛ اما این انحصار حالا دیگر رفع شده و این فرصت در اختیار دیگر گروه‌های عمومی (آپارات) هم قرار داده شده است.
او با انتقاد از عملکرد صداوسیما در سال‌های گذشته ادامه داد: صداوسیما در شرایط فعلی تولید چندانی ندارد و بیشتر برنامه‌هايی که از طریق رسانه ملی در حال پخش است، بازپخش فیلم‌ها و برنامه‌های از قبل تولید شده است؛ اما مشکل رسانه ملی به همین جا ختم نمی‌شود.
مشکل اصلی اینجاست که رسانه ملی هم‌اکنون سهم جدی از جریان اطلاع‌رسانی ندارد؛ جریانی که در فضای مجازی شاهد آن هستیم پویایی است که صداوسیما نشان داده به دلیل ساختار تشکیلاتی و محافظه‌کاری‌اش هیچ‌گاه نمی‌تواند آن پویایی و سرعت لازم را داشته باشد.
دولت از آی تی عقب ماند
بر اساس آماری که CISCO ارایه کرده است، تا سال ۲۰۱۷، ۶۹درصد از ترافیک اینترنت صرف تماشای ویدیو خواهد شد. با توسعه ویدیوهای آنلاین و استفاده روز‌افزون کاربران برای کسب دانش و تفریح از آنها، کسب‌وکارهایی که از آن غافل مانده‌اند، خود را در معرض خطر بزرگی قرار می‌دهند.
کیوان نقره‌کار در این‌باره می‌گوید: تولید مدیا نه‌تنها خود به صورت مستقیم درآمد بالایی را برای سازندگان آن به همراه دارد، بلکه استفاده از آن در بازاریابی و تبلیغ و معرفی محصولات از این طریق نیز رقم‌های بالایی را در دل خود جای داده است.
مطالعات مختلف نشان می‌دهند ٦٤درصد از بازاریاب‌ها قصد دارند در آینده‌ای نزدیک به صورت جدی وارد استراتژی‌های تولید ویدیو شوند. بر اساس آمارهای اعلام شده YouTube به تنهایی بیش از يك میلیارد بازدیدکننده در یک ماه دارد و این بیش از کانال‌های تلویزیونی است.
ضمن این‌که البته آن‌گونه که این کارشناس آی‌تی می‌گوید: به دلیل نبود سیستم جامع مالیاتی در این بخش و نقص قوانین آمار کاملی از تعداد تولیدکنندگان ویديوهای اینترنتی در ایران وجود ندارد؛ اما تعداد تولیدکنندگان ویدیوهای اینترنتی با افزایش قابل ملاحظه‌ای همراه شده است.
به گفته او، علاوه بر تولیدکنندگان حرفه‌ای همه روزه شاهد حجم قابل ملاحظه‌ای از تولیدات ویدیو از طرف افراد معمولی هستیم. ضمن این‌که هزینه‌های تولید ویدیو همچون گذشته سرسام‌آور نیست و در سال‌های اخیر بشدت کاهش یافته است و دیگر نیازی به تجهیزات پیچیده و عجیب نداریم.
با وجود سرعت بالای رشد تکنولوژی فعالان صنعت آی‌تی از عقب‌ماندگی دولت در این بخش می‌گویند. به گفته نقره‌کار، فعالیت‌های حمایتی و قانون‌گذاری دولت متناسب با پیشرفت در این بخش نیست و در بسیاری مواقع دولت موجب توقف فعالیت بخش خصوصی می‌شود.
شیب تند افزایش تماشای ویديوهای آنلاین در ایران
هر چند که مدت زمانی که کاربران ایرانی صرف تماشای آنلاین ویدیو در ایران می‌کنند ٣٣ دقیقه از آمارهای جهانی کمتر است (متوسط تماشای ویدیو آنلاین در جهان ٥٢,٢ دقیقه است) اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که گرایش ایرانیان به تماشای ویديوهاي آنلاین حتی با شیب تندتری از متوسط جهانی دنبال می‌شود. میزان تماشای ویديوهای آنلاین در حالی از ١.٢ دقیقه در سال ٢٠١٢ به ١٩.٢ دقیقه در سال ٢٠١٧ افزایش یافته و رشد ١٨ دقیقه‌ای را تجربه کرده که متوسط جهانی این شاخص در این مدت ١٧.٤ دقیقه افزایش را نشان می‌دهد.
بخشی از شیب تند تغییر گرایش ایرانیان از شبکه‌های تلویزیونی به ویديوهای آنلاین را در افزایش تعداد کاربران اینترنت در سال‌های گذشته باید دنبال کرد. تعداد کاربران اینترنت از ۲۳میلیون نفر در سال ۲۰۰۸ به ۷ /۵۶میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ بالغ شده است که رشدی حدودا دو و نیم برابری را نشان می‌دهد. افزون بر این، اتمام مجوز انحصاری رایتل برای ارایه خدمات اینترنت نسل سوم و چهارم در بهار ۱۳۹۳ از یک‌سو و سیاستهای دولت یازدهم در افزایش سرعت و سطح دسترسی به اینترنت از سویی دیگر موجب شده متوسط کیفیت اینترنت به نحو محسوسی افزایش یافته و قیمت نهایی آن کاهش یابد.
٢٣/٥٣درصد ایرانی‌ها از اینترنت استفاده می‌کنند
بر مبنای پایش شاخص‌های توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور که اوایل امسال منتشر شده بود تا پایان سال ۹۵، شمار کاربران ایرانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، به ۵۳.۲۳درصد رسید.
این گزارش که از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی نظام پایش شاخص‌های ICT به عنوان زیرمجموعه سازمان فناوری اطلاعات منتشر شده، نشان می‌دهد که ۶۱.۳۹درصد خانوار ایرانی یعنی ۱۴میلیون و ۸۵۴هزار و ۱۲۴ خانواده، دارای رایانه و کامپیوتر هستند. آمار ارایه‌شده تا پایان سال ۹۵ را مورد بررسی قرار داده و مشخص شده که در پایان سال ۹۴، میزان دسترسی خانوار ایرانی به رایانه ۵۷.۴درصد بوده است و این مقدار رشد ۷درصدی را نشان می‌دهد.
در همین حال بر مبنای گزارش مرکز آمار ایران که به سازمان فناوری اطلاعات ایران ارایه شده است، ۶۲.۲۱درصد خانوار ایرانی به اینترنت دسترسی دارند؛ به این معنی که اینترنت در خانه ۱۵میلیون و ۵۱هزار و ۳۴۸ ایرانی وجود دارد. این شاخص در سال ۹۴ حدود ۵۵.۵درصد بود و در این زمینه رشد ۱۲درصدی حاصل شده است.
بر اساس تخمین اعلام‌شده از سوی مرکز آمار ایران در انتهای سال ۱۳۹۵، نسبت کاربران اینترنت در کشور نسبت به سال ۱۳۹۴، ۱۷.۵درصد رشد داشته است.
به نحوی که هم اکنون ۵۳.۲۳درصد ایرانی‌ها از اینترنت استفاده می‌کنند و شمار کاربران اینترنت بالای ۶ سال در کشور، ۳۸میلیون و ۹۹۶هزار و ۴۸۰ نفر اعلام شده است. این رقم در سال ۹۴ بالغ بر ۴۵.۳درصد گزارش شده بود. بر اساس بررسی صورت‌گرفته از حیث برخورداری خانوار ایرانی از ابزارهای فناوری اطلاعات، کاربر اینترنت به افرادی اطلاق می‌شود که حداقل در ۳ ماه گذشته از اینترنت استفاده کرده باشند.
رسانه غیر اثربخش
«رسانه ملی دوران سختی را می‌گذراند؛ چرا که از یک طرف رسانه‌های اجتماعی رقیبی برای او شده‌اند و بخشی از مخاطبان رسانه ملی را از آن گرفته‌اند و از سوی دیگر شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان، تعدادشان بیشتر شده، حرفه‌ای‌تر از گذشته پا به عرصه رقابت رسانه‌ای گذاشته‌اند و در پی جذب مخاطبان بیشتر هستند. از این‌رو، شاهد انتقال تدریجی مخاطب به سایر رسانه‌های جدید هستیم.»
رمضانعلی، کارشناس بازار آی‌تی ادامه می‌دهد: متاسفانه طي اين سال‌ها رسانه ملي نتوانست آن گونه كه از نامش برمي‌آيد پاسخگوي نياز مخاطبان ملي خود باشد. اين در حالي است كه انتظار مي‌رفت سياست تكثر‌گرايي رسانه ملي و ازدياد كمي شبكه‌ها با يك هم‌افزايي مثبت و با بهره‌گيري از شبكه‌هاي متنوع استاني و تأسيس شبكه‌هاي تخصصي مختلف بتواند پاسخگوي مناسبي براي اين مهم باشد اما بی‌هيچ ملاحظه‌ای بايد گفت عملا اين‌گونه نشد.
به گفته این فعال بازار، در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های به سمت مدیا محور‌شدن در حال حرکت هستند.
هر چند که تعداد تولیدکنندگان تلویزیون اینترنتی در ایران محدود است اما تعداد این شرکت‌ها از روند رو به رشد مناسبی برخوردار هستند. ضمن این‌که درآمد بالای فعالیت در این حوزه تمایل به افزایش تولیدات مدیا محور را بالا برده است.