استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه قبل از انقلاب، کودتای ۲۸ مرداد روزی ملی بود و پس از انقلاب بدل به روزی سیاه تبدیل شد، گفت: کمتر حرکتی قبل و بعد از انقلاب صورت گرفته که به این واقعه رویکردی آکادمیک داشته باشد.
به گزارش ایسنا، صادق زیباکلام در نشست بررسی تحلیلی رویدادهای ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ که در باشگاه اندیشه برگزار شد، با اشاره به اسناد تازه منتشر شده از سوی سازمان جاسوسی آمریکا اظهار کرد: برخی درباره این اسناد اظهار کردند که چنین اسنادی برای تخریب چهره آیت الله کاشانی است و عده‌ای هم سخن از تغییر نام اتوبان ایشان به نام دکتر مصدق به میان آوردند اما در نهایت شخصاً به این نتیجه رسیدم که آنچه را از این موضوع می فهم، به نگارش در بیاورم.
وی افزود: طرفداران آیت الله کاشانی در این زمینه سکوت کردند و منتقدان هم کوشیدند تا هم نسبت به ناسپاسی نظام نسبت به دکتر مصدق از سویی و خدشه وارد کردن به چهره‌ای که نظام از آیت الله کاشانی ساخته است، عمل کنند.
زیباکلام با بیان اینکه وجود ارتباط میان آیت الله کاشانی و رهبران کودتا به هیچ وجه موضوع تازه ای نیست، گفت: ایشان در مصاحبه هایی در همان دوره مطرح می کند که مصدق خیانتکار و سزای خیانتکار هم اعدام است. پس وقتی ما بعد از گذشت بیش از شصت سال، اطلاعاتی درباره ارتباط وی با رهبران کودتا پیدا می کنیم چندان دور از انتظار نیست اما اینکه قبل و بعد از انقلاب نسبت به کودتای ۲۸ مرداد برخوردی ایدئولوژیک صورت گرفته، مشکل اصلی ما است.
این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه قبل از انقلاب، کودتای ۲۸ مرداد روز ملی بود و پس از انقلاب بدل به روزی سیاه تبدیل شد، گفت: کمتر حرکتی قبل و بعد از انقلاب صورت گرفته که به این واقعه رویکردی آکادمیک داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه مشکلات حقوقی که درباره قرارداد نفتی میان ایران و انگلیس در آن دوران مطرح میشد، تاثیری به همراه نداشت، گفت: در چنین شرایطی دکتر مصدق با جمع اندکی از یارانش توانست ملی شدن صنعت نفت را به تصویب برساند و آیت الله کاشانی هم در آن دوران از این موضوع حمایت کامل می کند.
زیباکلام ادامه داد: ذات دعوای حقوقی ما با انگلستان از آنجا شروع شد که فروش نفت ما رونق گرفت و دکتر مصدق نیز به دنبال استیفای حقوق ملت ایران رفت تا آن قراردادی که دیگر از سوی دولت وقت قابل قبول نبود، فسخ کند.
این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه در چنین شرایطی رجال وابسته به انگلیس، شاه، دربار، نیروهای مسلح و حزب توده از جمله مخالفان داخلی دکتر مصدق بودند، گفت: حزب توده از ابتدا بر این عقیده بود که این یک بازی میان انگلیس و آمریکا است و تاثیری در زندگی کارگران و محرومان ندارد و همه داستان این است که آمریکا می خواهد کنترل فروش نفت ایران را به دست گیرد و مصدق نیز از دید آنان کسی بود که می خواست پای آمریکا را به ایران باز کند.
زیباکلام ادامه داد: آمریکایی‌ها در اوایل کار تا حدودی با موضع مصدق درباره اندک بودن حق ایران از فروش نفت موافقت و همراهی می کردند و سود ایران را ناعادلانه می دانستند و از سویی می کوشیدند که با مصالحه و گفت‌وگو اختلاف میان انگلیس و ایران را حل کنند.
وی افزود: برگزاری انتخابات آمریکا در سال ۱۳۳۱ و پیروزی جمهوری خواهان در آن از یک سو، ناکام ماندن تلاش‌های آمریکا برای ایجاد مصالحه میان ایران و انگلیس از سوی دیگر و نیز قدرت گرفتن حزب توده از جمله عواملی بود که آمریکایی‌ها را به این نتیجه رساند که تداوم حکومت مصدق باعث به روی کار آمدن حزب توده خواهد شد و از آن زمان آمریکا هم به صف مخالفان دکتر مصدق پیوست.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه همه مخالفان مصدق از دربار تا آیت الله کاشانی و فدائیان اسلام با وجود اختلافاتشان با یکدیگر در سرنگونی مصدق اتفاق نظر داشتند، گفت: مصدق در برابر مخالفان تنها بر محبوبیت خود نزد دانشجویان و حمایت برخی بازاری‌ها و نیز امثال دکتر حسین فاطمی و معدود روحانیونی چون آیت الله طالقانی و آیت الله فیروزآبادی متکی بود که البته بر حفظ وی در برابر مخالفانش کمک چندانی نمی‌کرد.
وی در پایان با بیان اینکه اگر روایت ما از نهضت ملی شدن صنعت نفت اینگونه باشد که ما حق مطلق بوده‌ایم و انگلیس و آمریکا باطل مطلق بوده‌اند، به نتیجه روشنی نمی‌رسیم، گفت: بعد از انقلاب بیش از آنکه ماهیت این نهضت برای حکومت اهمیت داشته باشد، آمریکا ستیزی بوده که برای آن اهمیت داشته است و مقصر جلوه دادن مصدق در این ماجرا و مبرا کردن آیت الله کاشانی از دیگر نتایجی بوده که از روایت حکومتی پس از انقلاب از نهضت ملی شدن صنعت نفت به دست می‌آید و معلوم نیست که اگر بر فرض مصدق به آمریکایی‌ها اعتماد نمی‌کرد آیا اساساً جلوی کودتا گرفته میشد یا خیر.
مصدق و کاشانی بودن که علیه شاه کودتا کردن
وضع اقتصادی مردم زمان مصدق چطور بود؟
دوره شاه هر کی مخالف بود میشد قهرمان