فرارو- کوروش احمدی؛ توافق اعضای مجلس سنای آمریکا از هر دو حزب دمکرات و جمهوریخواه در مورد تحریم روسیه و افزودن تحریمهای توافق شده به طرح تحریم ایران گویای چرخشی مهم در سنا در ارتباط با سیاست داخلی آمریکا و سیاست خارجی این کشور است.
این چرخش مهم هم روابط جمهوریخواهان با دولت ترامپ را وارد مرحله جدیدی می کند و هم دست این دولت را برای ایجاد گشایشی در روابط با روسیه بیش از هر زمان دیگر خواهد بست.
مطابق توافقی که بین نمایندگان دو حزب در دوشنبه شب حاصل شد، قرار است تحریم‌هایی موجود علیه روسیه تشدید و مجموع آن به صورت اصلاحیه ای به طرح تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران که در دستور کار مجلس سنا قرار دارد، اضافه شوند. این تصمیم در صورتی که مطابق برنامه در چهارشنبه و پنج شنبه در سنا نهایی شود و مجلس نمایندگان آمریکا نیز آنرا تصویب کند و به یکی از دو طریق ممکن از سد دونالد ترامپ نیز بگذرد از جهات زیر تحول مهمی خواهد بود.
نخست اینکه دست رئیس جمهور را برای لغو، تعلیق یا تخفیف تحریمهای موجود آمریکا علیه روسیه بدون موافقت کنگره می بندد. این تحریم‌ها در زمان باراک اوباما و پس از ضمیمه شدن کریمه به خاک روسیه و منازعات در شرق اوکراین از طریق فرمان‌های اجرایی اعمال شدند. مطابق طرح جدید تحریمهای مندرج در فرمان‌های اجرایی به قانون تبدیل خواهند شد و دولت ترامپ بدون کسب موافقت کنگره قادر به اقدامی در ارتباط با آنها نخواهد بود.
طرح سنا ضمن تاکید بر این که این تصمیم به دلیل مداخله روسیه در انتخابات آمریکا، انضمام کریمه و حمایت از دولت بشار اسد گرفته شده، حاوی تحریمهای جدیدی نیز هست که شامل تحریم پروژه های انرژی و تامین مالی برخی صنایع، تحریمهای جدیدی در زمینه معدن، فلزات، کشتیرانی و راه آهن، تحریم مسئولان روسی ذی ربط در نقض حقوق بشر، تحریم برخی مقامات در جامعه اطلاعاتی روسیه و مقامات فعال در ارسال سلاح برای سوریه و حملات سایبری خواهد بود. در این طرح از "حمایت قوی" از نهادهای دمکراتیک اروپایی که ممکن است هدف "تجاوزات روسیه" قرار گیرند، نیز سخن رفته است.
تشدید تحریمهای روسیه توسط سنا در حالی است که ترامپ قبل و بعد از پیروزی در انتخابات و نیز طی دوره حضور در کاخ سفید همواره اشارات مثبتی در مورد پوتین داشته و چند بار نیز از تمایل خود مبنی بر لغو این تحریم‌ها سخن گفته و از جمله تصریح کرده که مثلا در ازای همکاری روسیه در مبارزه با تروریسم حاضر به لغو این تحریم‌ها خواهد بود. بسیاری از جمهوریخواهان به رغم اصرار دمکرات‌ها طی سه ماه گذشته مایل نبودند دست به اقدامی بزنند که به معنی فاصله گرفتن از رئیس جمهور هم حزبی و تلاش برای بستن دست او تلقی شود. هر چند که در این مدت برخی از سناتورهای جمهوریخواه و از جمله میچ مک کانل رهبر اکثریت در سنا و کسانی مانند سناتور مک‌کین و سناتور لینزی گراهام از ضرورت افزایش تحریم‌ها علیه روسیه به دلیل تلاش آن کشور برای مداخله در انتخابات آمریکا و لطمه زدن به دمکراسی در این کشور سخن می‌گفتند.
توافق جمهوریخواهان با قانونی شدن تحریم‌ها علیه روسیه و خارج کردن آن از حیطه کنترل رئیس جمهور همچنین به معنی فاصله گرفتن آنها از نظرات ترامپ در مورد اتهام دخالت روسیه در انتخابات آمریکا است.
ترامپ تاکنون به رغم اجماع بین سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا مبنی بر مداخله روسیه در جریان انتخابات، چنین چیزی را نپذیرفته و همواره اصرار داشته که این بهانه دمکرات‌ها برای توجیه باخت خود در انتخابات است. اکنون توافق اکثریت جمهوریخواه سنا با نظر دمکرات‌ها در مورد لزوم تشدید تحریم‌ها علیه روسیه، از جمله به دلیل دخالت آن کشور در انتخابات آمریکا، در واقع به معنی فاصله گرفتن آنها از قرائت ترامپ در این رابطه است و این را نیز باید ضربه دیگری به موقعیت رئیس جمهور تلقی کرد. خاصه آنکه این اتفاق در زمانی می افتد که هم اف بی آی و هم کمیته اطلاعات سنا مشغول تحقیق در مورد احتمال تبانی بین تیم انتخاباتی ترامپ و مقامات روسی است.
اعلام میچ مک کانل در هفته گذشته مبنی بر اینکه با افزودن تحریم‌ها علیه روسیه به طرح تحریم ایران موافق است، نقطه عطفی در این رابطه بود. تا پیش از آن برخی سناتورها مانند باب کورکر، رئیس کمیته سیاست خارجی، معتقد بودند که باید به ترامپ فرصت و فضای بیشتری داده شود. برخی در کنگره از جمله باب کورکر برآن بودند که باید تا تکمیل تحقیقات جاری در کمیته اطلاعات سنا صبر کرد.
وی همچنین در ماه «می» گفته بود که چنانچه تیلرسون تا اوائل ژوئن نتواند از پیشرفتی در همکاری با روسیه در ارتباط با قضیه سوریه خبر دهد، وی برای تحریم روسیه در سنا چراغ سبز نشان خواهد داد. مسئله کومی، رئیس سابق اف بی آی، و متهم شدن ترامپ به تلاش برای جلوگیری از تحقیق اف بی آی در این قضیه شاید به وقوع این تحول مهم در کنگره کمک کرد. این وضع و نیز افزایش و بالا گرفتن اتهامات و درگیر شدن افراد بیشتری مانند داماد ترامپ سنا را به این سمت برد.
کاخ سفید در این مورد هنوز ساکت است. اما تیلرسون روز سه شنبه طی نشستی در کنگره بدون ابراز موافقت یا مخالفت با طرح، تنها هشدار داد که کنگره نباید راه گفتگو با مسکو را ببندد. دولت آمریکا در مجموع تاکنون مواضع ضد و نقیضی در مورد تحریمهای روسیه داشته است. علاوه بر اظهارات ترامپ در مورد امکان تعدیل تحریم‌ها در ازای همکاری روسیه در مبارزه با تروریسم، مقامات کاخ سفید روابط نزدیکی با روس‌ها برقرار کرده و نیز از لغو برخی تدابیر تنبیهی اوباما علیه دیپلمات‌های روسی در آمریکا در دسامبر گذشته سخن گفته‌اند. اما تیلرسون در آوریل از باقی ماند تحریم‌ها تا اعاده کریمه به اوکراین سخن گفت.
اقدام کنگره در مورد تثبیت تحریمهای موجود علیه این کشور و تشدید آنها را باید ضربه‌ای مهم به تلاش‌های ترامپ برای بازسازی روابط دو کشور بشمار آورد. این امر نشان داد که نخبگان سیاست خارجی آمریکا که طی بیش از 70 سال، شوروی را تهدید شماره یک علیه امنیت ملی آمریکا ارزیابی می‌کردند و چنین تصوری در دوره پوتین مجددا احیا شد، به آسانی اجازه نخواهند داد که ترامپ تحولی اساسی در سیاست آمریکا در قبال روسیه اعمال کند.
در مجموع همانطور که اشاره شد تحریمهای جدید مورد نظر سنا قرار است به عنوان اصلاحیه ای به طرح تحریم ایران اضافه شود؛ طرحی که ترامپ از آن بطور کامل حمایت کرده است. اکنون اگر بنای ترامپ بر مخالفت با تحریم‌ها علیه روسیه باشد، قرار گرفتن این دو مجموعه تحریم‌ها در یک بسته واحد می‌تواند او را با مشکل مواجه کند. چون باید یا هر دو را بپذیرد یا هر دو را رد کند. با این حال، ظاهرا میزان حمایت از طرح در کنگره به حدی است که وتو احتمالی آن توسط ترامپ می‌تواند به راحتی با بیش از دو سوم آراء اعضای کنگره خنثی شود.
تندروهای داخلی و خارجی اهداف مشترکی دارند. تیلرسون با گفته های اخیرش سعی دارد گزگ دست اصولگراها بدهد که به دولت تدبیر و امید حمله کنند!