سرپرست سازمان حج و زیارت از آغاز ثبت‌نام در کاروان‌های حج تمتع از دهه سوم فروردین‌ماه 96 خبر داد و اعلام کرد: اولویت‌های حج تمتع از هفته آینده فراخوانده می‌شوند. در حج 96 با عربستان توافق شده حدود 86 هزار زائر ایرانی به عربستان اعزام شوند.
به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی عسکر نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و حمید محمدی سرپرست سازمان حج و زیارت در نشست خبری که بعدازظهر امروز به فاصله یک روز پس از اعلام رسمی توافق ایران و عربستان بر سر حضور زائران ایرانی در حج تمتع انجام شد، جزئیات بیشتری از این توافق را تشریح کردند و درباره سایر ابهامات مربوط به حج، عمره و روابط دو کشور به پرسش‌های خبرنگاران رسانه‌های ایرانی و عربی پاسخ دادند.
قاضی عسکر درباره چالش‌هایی که بر سر راه این توافق وجود داشت؛ مشخصا برگزاری مراسم برائت از مشرکین و دعای کمیل در کنار مسجدالحرام توضیح داد: کلیت آنچه که مورد نظر بوده در توافقنامه وزارت حج عربستان و سازمان حج و زیارت ایران لحاظ شده است که بر آن اساس برگزاری مراسم دعا در محل سکونت و جاهایی که متعلق به زائران ایرانی است بلامانع بوده، ولی در دور بعدی مذاکرات جزئی‌تر این مسائل مطرح و بحث خواهد شد تا با توافق صورت گرفته و تفاهم در آینده این مشکلات از سر راه برداشته شود.
او همچنین درباره پرداخت دیه به زائران حادثه دیده در فاجعه منا و مسجدالحرام گفت: در حج گذشته با دو مسئله مسجدالحرام و منا مواجه بودیم که در موضوع مسجدالحرام با توجه به قول پادشاه عربستان پرداخت دیه به صورت قطعی توافق شد و به زودی آن هدیه مقرر، پرداخت می‌شود. قرار بود دیه‌ای هم از طرف شرکت بن‌لادن به حادثه‌دیدگان مسجدالحرام پرداخت شود که این کار را هم شروع کرده‌اند.
وی اضافه کرد: پرونده فاجعه منا به دلیل قطع روابط دو کشور راهی برای پیگیری نداشت و اگر می‌خواستیم از طریق محاکم بین‌المللی پیگیری کنیم با پروسه طولانی روبرو می‌شدیم هر چند که در وزارت خارجه، دادستانی کشور، سازمان حج و بنیاد شهید کارهای گسترده‌تری انجام شد و در دو ماه گذشته وکیلی اختیار کردند که طبق قرارداد امضاء شده با عربستان قرار شد امور را دنبال کند.
سرپرست حجاج ایرانی بیان کرد: در هر حال ما برای پیگیری علت فاجعه منا کارهای گسترده‌ای انجام دادیم و با بیش از 800 شاهد مصاحبه کردیم که اسنادش موجود است و قرار شد به کمیته حقیقت‌یاب داده شود تا این کار را ادامه دهند.
قاضی عسکر گفت: به خانواده‌های داغ‌دیده فاجعه منا و مسجدالحرام این بشارت را می‌دهم که با تلاش هیأت اعزام ایران به عربستان مقرر شد در حج امسال به هر خانواده شهید در این دو حادثه دو سهمیه حج تمتع داده شود که در حج پیشرو اعزام می‌شوند.
محمدی ،سرپرست سازمان حج و زیارت درباره خدمات کنسولی در حج تمتع که یکی از اختلافات دو طرف در مذاکرات سال گذشته بود،توضیح داد: طبیعی است با توجه به تعداد زائران اعزامی،سن آن‌ها و احتمال بروز حوادث غیرمترقبه امسال برای رسیدگی به وضعیت امسال باید کنسولگری ایران در عربستان فعال باشد تا طبق کنوانسیون ژنو امور مربوط به اتباع کشورمان را پیگیری کند. سال گذشته بر سر چگونگی این موضوع توافقی حاصل نشد اما امسال برای استقرار ۱۰ کارشناس کنسولی ایران موافقت شده است.
به گفته قاضی عسکر نیز زمان استقرار کارشناسان کنسولی ایران از ابتدای ماه شوال تا پایان ماه محرم تعیین شده که برای پیگیری امور زائران در عربستان مناسب است.
محمدی سرپرست سازمان حج و زیارت ایران در ادامه با بیان اینکه ویزای زائران ایرانی در حج آینده به صورت الکترونیکی صادر می‌شود،توضیح داد:ویزا یکی از مشکلات جدی در حج بود که به دلیل نبود رابطه میان دو کشور توافق شد به صورت الکترونیکی صادر شود. ایران مطابق گذشته اطلاعات زائران را در سیستم وزارت حج عربستان وارد می‌کند و پس از نهایی شدن این ویزا به صورت پرینت A۴ در اختیار زائر قرار داده می‌شود که همان برگه حکم ویزا را دارد و قرار نیست برچسبی روی گذرنامه نصب شود.
سرپرست سازمان حج و زیارت در ادامه درباره تدابیر اندیشیده شده برای جلوگیری از تکرار حادثه منا توضیح داد:امنیت یکی از دغدغه‌های مسئولان نظام و مردم کشورمان بوده که در جلسات متعدد با وزارت حج عربستان مصادیق ناامنی مطرح و برنامه‌ریزی‌های دقیق آن‌ها نیز اعلام شد.دولت عربستان پس از حادثه حج ۹۴ برای پیشگیری از حوادث مشابه برنامه‌ریزی‌هایی داشته ضمن اینکه در بندی از توافقنامه طرفین، این وزارت‌خانه مسئولیت تأمین امنیت زائران را صراحتا پذیرفته و ما امیدواریم با برنامه‌ریزی آن‌ها شاهد سفری امن باشیم.
محمدی در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه با توجه به اینکه تأمین امنیت در عربستان با وزارت حج این کشور نیست و زائران و روحانیون ایرانی در گذشته مشکلات متعددی خارج از ایام تشریق در این کشور داشته‌اند مشخصا در توافقنامه تأمین امنیت چگونه تشریح شده است، اظهار کرد: وقتی وزارت حج عربستان از طرف این کشور طرف مذاکره با ایران شده پس متعهد به انجام همه امور مربوط به زائران است. در توافقنامه دو کشور مصادیق مختلف مربوط به امنیت تحت عنوان حفظ عزت و کرامت صراحتا مشخص شده و آن‌ها تعهد داده‌اند برخوردهایشان در شأن زائران باشد.
قاضی عسکر نیز در توضیحات تکمیلی گفت: بخشی از حوادث سال گذشته به خاطر در جریان قرار ندادن کشورها از برنامه زمان‌بندی بود. امسال با کشورها تفاهم شد تا این زمان‌بندی صورت گیرد.
وی اضافه کرد: ستاد بحرانی در داخل تشکیل شده و قوانین مرتبط با آن تدوین شده که قرار است ضمن آن به زائران آموزش امداد و نجات داده شود. تیم پزشکی موظف است این آموزش‌ها را جدی بگیرد.
سرپرست حجاج ایرانی ادامه داد: عربستان همه موارد مربوط به تأمین امنیت را در مقوله عزت و کرامت پذیرفته و ما امیدواریم این تعهدات اجرا شود. در هر حال هر کشوری با حوادث غیرمترقبه مواجه می‌شود که برای پیشگیری از این موارد ناخواسته نمی‌توان تضمین داد اما آن‌ها متعهد شده‌اند و در توافقنامه نیز ذکر شده که از حوادث پیش‌بینی شده جلوگیری کنند.
وی سپس درباره تکلیف محاکمه دو مأمور تعرض‌کننده در فرودگاه جده و ابهاماتی که درباره حکم آن‌ها وجود دارد، گفت: قبلا سندی درباره محاکمه آن‌ها در اختیار نداشتیم اما وزیر حج عربستان در نامه‌ای که اخیرا فرستاده به این موضوع اذعان کرده که آن دو مأمور به چهار سال زندانی،1000 ضربه شلاق و اخراج از محل کار خود محکوم شده‌اند. در مذاکرات نیز به این موضوع اشاره شد که آن‌ها هم خواستار اشد مجازات بودند اما حکم سه قاضی پرونده این طور بوده است که هم اکنون نیز در حال اجرا است. بسیار هم از آن حادثه تلخ اظهار ناراحتی کردند.
محمدی درباره دستبندهای الکترونیکی که سال گذشته شائبه تولید آن‌ها در اسرائیل مطرح شده و ابهاماتی را درباره ردیابی زائران ایجاد کرده بود توضیح داد: این یک شائبه بود چرا که ایران جلوتر پیشنهاد رهگیری و شناسایی زائران را داده بود.سال گذشته در مذاکرات وقتی این موضوع مطرح شد عربستان اعلام کرد طرح مشابهی را دنبال می‌کند. موضوع را پیگیری کردیم و متوجه شده‌ایم که فعلا برنامه‌ای در این باره ندارند ولی ما خودمان چنین طرحی داریم.
قاضی عسکر نیز ادامه داد: متأسفانه گاهی در انعکاس اخبار به گونه‌ای رفتار می‌شود که واقعیت‌ها تحریف می‌شوند. موضوع دستبند نیز طوری منتشر شد که مردم گمان کردند شبیه دستبند زندانی‌ها است در حالی که کشورهای غربی چنین پروژه‌ای را برای دریافت حالات و موقعیت مردم اجرا کرده‌اند.
وی اضافه کرد: بیشتر زائران ما سن بالایی دارند و در حادثه منا دریافتیم که آن کارت‌های هویتی کاغذی جوابگوی رهگیری آن‌ها نیست ضمن آنکه استفاده از این دستبندها هم الزامی نیستند. اگر کسی تمایل به آن‌ها نداشت قرار نیست برخوردی شود. ما فقط طرح را به لحاظ امنیتی و حفظ سلامت زائران مطرح کردیم.
محمدی سپس درباره سهمیه زائران ایرانی در حج پیش رو گفت: در سال ۹۴ که مصادف با آخرین حضور زائران ایرانی بود ۶۴ هزار نفر مشرف شدند که کاهش ۲۰ درصدی سهمیه به دلیل طرح توسعه مسجدالحرام اتفاق افتاد. امسال آن ۲۰ درصد به همه کشورهای اسلامی برگردانده شده که عربستان سهمیه ۷۷ هزار نفر را برای ایران در نظر گرفته بود. در مذاکرات پس از در جریان قرار گرفتن نسبت به افزایش جمعیت ایران که سهمیه حج بر آن اساس تأمین می‌شود متقاعد شدند ۷۹ هزار و ۹۰۰ سهمیه به ایران اختصاص دهند که با قبول جبرانی سال گذشته و در نظر گرفتن عوامل اجرایی حج و سهمیه بازماندگان منا و حادثه‌دیدگان مسجدالحرام حادثه حج ایران بیش از ۸۶ هزار نفر تعیین شد.
به گفته او با عربستان توافق شده تیم‌های مسکن و تغذیه در اسرع وقت و پس از دریافت ویزا به این کشور اعزام شوند که احتمال زیاد تا هفته آینده خواهد بود تا تکلیف امکانات و هزینه‌ها را مشخص کنند.
او درباره هزینه حج تمتع امسال نیز توضیح داد: بخش عمده هزینه‌ها مربوط به اسکان، تغذیه و حمل و نقل است که برای نهایی شدن باید منتظر حضور و توافق‌های تیم‌های اجرایی باشیم. فعلا حدودی را برای هزینه حج نمی‌توان تعیین کرد.
قاضی عسکر نیز یادآور شد: طبق تأکید امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در حج و عمره نباید دنبال سودگیری و سودخواهی بود. در سال‌های گذشته نیز به این شکل عمل می‌شد و زائران همان قیمت تمام شده را برای حج پرداخت می‌کردند. طبق همین سیاست در دو سال قبل بعد از ثبت نام دو میلیون تومان اضافی به مردم بازگردانده شد. هر جا هم که صرفه‌جویی شده آن مبلغ کاملا برگردانده شده است.
او در عین حال گفت: باید توجه کنیم که قیمت ارز افزایش یافته و در عربستان تورم نسبی وجود دارد ضمن آنکه سال‌های گذشته بیش از ۶۰ قلم از ایران به عربستان منتقل می‌شد که هزینه‌ها راکاهش می‌داد اما اکنون چنین شرایطی حاکم نیست. در هر حال ما دنبال این هستیم که قیمت تمام شده را از مردم بگیریم.
سرپرست حجاج ایرانی درباره ممانعت عربستان از انجام پروازهای هواپیماهای ایرانی در این کشور و ابهام در انتقال زائران ایرانی که هر سال نیمی از آن‌ها توسط شرکت‌های داخلی منتقل می‌شدند، توضیح داد: مثل هر سال توافق شده نیمی از زائران ایرانی توسط هواپیماهای داخلی و نیمی دیگر توسط هواپیماهای سعودی جابه‌جا شوند اما جزئیات بیشتر از هفته آینده که کارشناسان ایرانی به عربستان اعزام شدند مشخص می‌شود.
قاضی عسکر درباره علت طول کشیدن مذاکرات حج به بیش از یک سال و همچنین احتمال میانجی گری سایر کشورها اظهار کرد: توافق یک سال طول نکشید. سال گذشته طرفین در بعضی زمینه‌ها به نتیجه رسیدند اما در مواردی مثل کنسولی توافقی حاصل نشد. زمان مذاکرات نیز کوتاه بود و ما نتوانستیم اقدام خاصی انجام دهیم. امسال از زمان دریافت دعوتنامه وزارت حج بلافاصله پاسخ دادیم که استقبال می‌کنیم و در مذاکرات حضور خواهیم داشت. هیأت ایرانی در زمان مقرر به عربستان رفت. دو دور مذاکرات حضوری داشت و به دنبال آن توافقنامه امضا شد.
او تأکید کرد: گفت‌وگوها طوری نبود که موضوع برد و باخت کشوری مطرح باشد. ما دنبال خواسته‌های مردم و مسئولان بودیم. وقتی منطقی مطرح کردیم و آن‌ها نیز پذیرفتند طبیعی بود که به نتیجه برسیم.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت یادآور شد: فریضه حج در روایات یکی از ارکان دین است که شیعیان و اهل تسنن اهتمام ویژه‌ای به برگزاری آن دارند ولی سال گذشته به دلیل برخی مشکلات که بخشی از آن به منا و حوادث مسجدالحرام برمی‌گشت متأسفانه مردم ایران از حج محروم شدند ولی همه تلاش‌ها انجام شد که حج تعطیل نشود.
او یادآور شد: تمام خواسته‌های مردم، مسئولان و در رأس آن‌ها مقام معظم رهبری در توافق‌ها مطرح و قریب به اتفاق آن‌ها محقق شده و خوشحالیم که طرفین با استدلال و منطق به توافق رسیدند و وزارت حج عربستان جمهوری اسلامی ایران را همراهی کرده است.
محمدی سرپرست سازمان حج و زیارت سپس در پاسخ به این سوال که آیا این توافق منجر به بهبودی روابط سیاسی دو کشور نیز خواهد شد، گفت: مذاکرات حج فارغ از روابط دو کشور بوده و ما متمرکز روی حج بودیم.
قاضی عسکر نیز تأکید کرد: مسئله حج از روابط سیاسی دو کشور جدا است چون حج واجب مردم است. امکان دارد در روابط سیاسی مشکلی بوجود آید که نمی‌توانیم به خاطر آن حج را تعطیل کنیم.
سرپرست حجاج ایرانی بیان کرد: امیدوارم از دیپلماسی حج برای تقویت دیپلماسی عمومی بهره بگیریم. به هر حال ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه هستند و اولویت جمهوری اسلامی ایران نیز گسترش روابط با همسایگان است. امیدواریم با روشی که از گذشته پیش گرفته بودیم حج به دیپلماسی دو کشور کمک کند.
وی در پاسخ به این سوال که برای به توافق رسیدن مذاکرات حج آیا با مقام معظم رهبری نیز مشورت گرفته شده است، گفت: وقتی مقام معظم رهبری نماینده‌ای را در امور حج تعیین می‌کنند معنایش آن است که امور را در این بخش محول کرده‌اند. البته که ما بدون کارشناسی تصمیم نمی‌گیریم و تیم‌هایی در این باره داریم. امیدواریم این توافق موجب شود حجی آبرومند، عزت‌مند و با کرامت داشته باشیم.
قاضی عسکر درباره تکلیف عمره نیز اظهار کرد: توافق امضا شده ملاک سفر عمره نیز قرار می‌گیرد. اگر این موارد تعهد داده شده عملیاتی شود و ما مشکل خاصی نداشته باشیم طبیعی است زمینه برای عمره فراهم شود.
وی اضافه کرد: البته وزیر فعلی حج عربستان چون در این حوزه تخصص و نسبت به کشورها شناخت دارد باور داریم آنچه در توافق‌ها آورده‌اند به خوبی اجرا خواهند کرد. درباره عمره مانع جدی ما پرونده فرودگاه جده بود که با توجه به اجرای محکومیت امیدواریم زمینه‌ها برای این سفر نیز فراهم شود.