فرارو- رجب‌طیب اردوغان راهی کشورهای عربی شد و از پایتخت‌های بحرین، عربستان و قطر دیدار کرد. امیر بحرین بالاترین مدال این کشور را به اردوغان داد. عربستان در خصوص سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه اقتصادی، انرژی، صنایع دفاعی و زیر ساختی با ترکیه مذاکره کرد و امیر قطر نیز از آمادگی این کشور برای ارسال گاز طبیعی مایع به ترکیه خبر داد.
بر اساس گزارش‌های خبرگزاری آناطولی، اردوغان در کشورهای عربی روی مسائل منطقه از جمله سوریه و یمن نیز گفتگو کرده است. اگر توافقات انجام شده در این سفر تحقق پیدا کند یک اتحادیه گمرکی منطقه‌ای فراهم شده و ترکیه نقش فعال‌تری در مراودات تجاری مخصوصا با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج خواهد داشت.
به نظر می‌رسد اردوغان قلاب منفعت خود را در کشورهای نفت‌خیز عربی انداخته است. همچنین بازدید ترکی از کشورهای عربی را باید در راستای تجدید پیمان نانوشته بین این دو جناح منطقه و به موازات مذاکرات هم‌گرایانه ایران و روسیه با ترکیه دانست.
حسن لاسجردی، عضو شورای سردبیری «خبرآنلاین»، در پاسخ به این پرسش
فرارو که چرا اردوغان به کشورهای عربی سفر کرد؟ گفت: سفر اردوغان به کشورهای عربی، با توجه به وضعیت درونی این کشور بوده و نوعی تور سیاسی اقتصادی است به این معنا که اردوغان پس ار روی کار آمدن دولت جدید و مواجه شدن با مخالفت‌های داخلی از جمله احزاب کرد و منتقدان، شرایط مناسبی نداشته است. از این رو تلاش می کند با تغییراتی در سیاست‌های کلی کشور و ایجاد شرایطی پویا بحران‌های اجتماعی داخل جامعه را کم کند.
لاسجردی افزود: ترکیه در این راستا، یکی از کارهایی که پس از روی کار آمدن دولت ییلدیریم انجام داده است، بازگشت به سوی کشورهای منطقه است، یعنی همان چیزی که قبل از دولت «داوداوغلو» مدار سیاست‌های ترکیه بود، در حال حاضر هم به نظر می‌آید، ترکیه با کشورهای مهم منطقه ارتباط داشته باشد که یک بخش از آن کشورهای عربی است و بخشی دیگر ایران و بقیه کشورهاست. این تحرکات در راستای بده بستان‌های اقتصادی دارای اهمیت است.
ترکیه؛ تداوم سیاست گذشته و رو به آینده
این تحلیل‌گر مسائل ترکیه تصریح کرد: اردوغان در راستای مناسبات گذشته رو به آینده، به کشورهای عربی سفر کرده است. ترکیه در سوریه، لبنان و جاهای دیگر در کشورهای عربی نقش‌هایی داشت، ولی نتوانست موثر باشد. حال این کشور با توجه به اینکه بحران‌ها ادامه دارد، قصد دارد نقش خود را حفظ کند.
وی ادامه داد: هدف بعدی چنانچه اشاره شد، مقاصد اقتصادی است. ترک‌ها به دلیل سیاست‌های اشتباه و ناامنی داخلی، ریسک سرمایه‌داری داخلی را بالا برده‌اند و بخشی از این سفر هم می‌تواند با اولویت‌های اقتصادی و تجاری همراه باشد.
سوریه و سفری اردوغان به کشورهای عربی
لاسجردی در پاسخ به این پرسش که ما شاهد همگرایی ترکیه با روسیه و ایران در قضیه سوریه هستیم، این سفر چه نسبتی می‌تواند با این همگرایی داشته باشد؟ گفت: ترکیه دیگر نمی‌خواهد نقش خود را در محور غربی-عربی ادامه دهد. حداقل در سیاست‌های اعلامی و اجرایی نمی‌خواهند به غلظت قبل چنین سیاستی را دنبال کند. به همین جهت در گروه تئوریکای سوریه یعنی ایران و روسیه در آمده و می‌خواهند نقشی کارگشا در مسئله سوریه داشته باشند.
وی افزود: نکته مهم این است که با توجه به تغییرات سوریه و نقش ایران و روسیه در فرایند پیش‌رو در این کشور، این ذکاوت در دستگاه سیاست خارجی ترکیه وجود داشته است که متوجه شود، روسیه و ایران از مواضع خود در سوریه نمی‌خواهند کوتاه بیایند و مصر هستند فرایند را به نفع خود به جلو ببرند.
ترکیه در حال تشکیل کشورهای عربی به خاطر سوریه است
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: بنابراین اگر بخواهیم این دو مسئله یعنی حضور ترکیه در تئوریکای سوریه یعنی ایران و روسیه و هم سفر اخیر ترکیه به کشورهای عربی را به هم ربط دهیم، باید گفت، ترک‌ها دارند درکشورهای عربی برای آینده کشورهای منطقه سرمایه‌گذاری می‌کنند و به کشورهای عربی آرامش خاطر می‌دهند که فضای جدید فعالیت ترکیه در سوریه خیلی مخل منافع کشورهای عربی نیست.
لاسجردی افزود: از مجموعه رفتارهای کشورهای عربی این چنین بر می‌آید که این کشورها قصد براندازی بشار در سوریه را داشته‌اند و به نظر می‌آید که ترکیه دارد این گرا را می‌دهد که با سیاست‌های این کشورها در سوریه مخالفت نخواهد کرد و بیشتر به دنبال منافعی خود است.
وی افزود: ترک‌ها از آنجایی که همیشه به دنبال موقعیت و فرصت هستند، از یک طرف می‌خواهند با مذاکرات آستانه، نقشی در بحران سوریه باشند و از این طرف به کشورهای عربی این قول مساعد را می‌دهند که آنها به نوعی با ترکیه مواجهه نکرده و در اقتصاد ترکیه سرمایه‌گذاری‌های خود را ادامه دهند.
آیا سوریه مانعی برای اردوغان نیست؟
لاسجردی در پاسخ به این پرسش که آیا توافق احتمالی ترکیه با ایران و روسیه، برای بقای بشار اسد، تاثیر منفی روی رابطه اردوغان با کشورهای عربی نخواهد گذاشت؟ گفت: رفتن و نرفتن بشار دیگر تابعی از تصمیم بازیگران منطقه نیست و کشورهای بین‌المللی در خصوص آن حرف می‌زنند.
وی افزود: از این رو اگر کشورهای منطقه مثل عربستان بخواهند بشار را حذف کنند، ناموفق خواهد بود. به نظر می‌رسد اگر کشورهای عربی بخواهند چنین تزاحمی را برای منافع ترکیه ایجاد کنند، جواب این کشور آن خواهد بود که تصمیم‌گیری در خصوص بشار، تابعی از نقش این کشورها نیست و این مسئله امروز مدخلیتی ندارد و کشورهای عربی نمی‌توانند در این مورد گروکشی کنند.
این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل ادامه داد: با توجه به میل نیروهای دولتی سوریه، کردها و ترکیه به سمت رقه، این سفر چه نسبتی با این سیاست می‌تواند داشته باشد؟ گفت: همان‌طور که اشاره کردید ترک‌ها علاقه‌مند هستند در سوریه نقش مستقیمی داشته باشند و هزینه‌های فراوانی در این زمینه کرده‌اند و امروز شکست خورده خوانده می‌شوند، از این رو آنها در حال فرصت‌سازی برای آینده در سوریه هستند.
لاسجردی در پایان گفت: در مجموع ترتیبات سیاسی امنیتی منطقه به جایی رسیده است که کشورهای عربی و ترکیه به هم گرایش بیشتری پیدا کرده‌اند و علقه‌ها و نیازها دوجانبه باعث تقویت این رابطه شده است.