فرارو- انتشار دو خبر عجیب در روزهای گذشته بازتاب گسترده ای
در رسانه ها و شبکه های اجتماعی داشته است. اولی اجرای حکم شلاق یک
خبرنگار برای نگارش اشتباه خبر و دیگری بازداشت دو موتورسوار زن در دزفول
به خاطر هنجار شکنی. این دو خبر به عنوان اخبار بد از سوی رسانه ها تفسیر
شد و انتقادات زیادی را برانگیخت.
به گزارش فرارو، ابتدا در اوایل
هفته گذشته خبری منتشر شد که در میانه اخبار درگذشت آیت الله هاشمی گم شد.
خبر سخت تکان دهنده بود. حسین موحدی، خبرنگار یکی از رسانه‌های شهر
نجف‌آباد، به دلیل درج اشتباه عدد موتورهای توقیف‌شده به وسیله نیروی
انتظامی به ۴۰ ضربه شلاق محکوم شد و حکمش نیز به اجرا درآمد. او به جای عدد
"هشت" عدد "سی" را به اشتباه درج کرده بود.
این در حالی است که
رسانه ها پیش از آن سخنانی از فرماندار تازه منصوب شده نجف آباد درباره
جریان آزاد اطلاعات درجامعه منتشر کرده بودند. موضوعی که به تلخی ماجرا
افزود و واکنش هایی در انتقاد از فرماندار جدید و نحوه برخورد با این
خبرنگار در پی داشت. تلخ تر اینکه رسانه مزبور تکذیبیه نیروی انتظامی در
این باره را نیز منتشر کرده بود، اما با این حال این حکم به اجرا گذاشته
شد.
با گذشت حدود دو هفته از این ماجرا اما بحث بر سر آن همچنان
داغ است. در شبکه های اجتماعی در این باره صحبت ها در جریان است و در رسانه
های داخلی نیز هنوز به ابعاد بهت انگیز آن پرداخته می شود.
امروز
روزنامه شهروند در یادداشتی در این باره نوشت: «فرض کنیم که خبرنگار مزبور
با آگاهی و قصد چنین خبری را منتشر کرده باشد. حداکثر مجازات او جریمه نقدی
و انتشار خبر در سایت است. برای یک روزنامه‌نگار و رسانه بدترین مجازات
حرفه‌ای اصلاح اخبارش است که به معنای کاهش اعتبار مطالب رسانه اوست و در
صورت تکرار به معنای بی‌اعتباری خواهد شد.»
در این یادداشت در نقد
نوع مجازات آمده است: "از همه بدتر نوع مجازات است. قاضی بر فرض اثبات
مجرمانه‌بودن این فعل، می‌توانست خبرنگار را محکوم به انتشار ١٠ یا ٢٠ خبر
مثبت از نیروی انتظامی یا تهیه چند خبر از مردم و زحمتکشان و فقرا کند؛ حتی
زندان‌کردن هم بهتر از شلاق‌زدن است. زیرا شلاق و مجازات‌های بدنی نوعی از
عذاب دادن است که در جوامع جدید برای چنین اتهاماتی پذیرفتنی نیست و به
منزله سرکوب‌کردن جسم و شخصیت فرد است"
در پایان یادداشت شهروند
آمده است: «بدترین بخش ماجرا، اصرار شاکی نسبت به اجرای حکم است. چنین
اقداماتی به هیچ‌وجه به نفع نهاد شاکی نیست و روابط جامعه روزنامه‌نگاران
را با این نهادها تیره‌تر و بدتر می‌کند و عوارض آن را در نحوه انعکاس
اخبار این نهادها خواهند دید. توصیه این است که دستگاه قضائی و نیروی
انتظامی یا هر نهاد دیگری این پرونده را به‌عنوان یک پرونده خاص مورد
رسیدگی قرار دهند و سازوکارهای خود را در این زمینه اصلاح کنند و البته به
نوعی دلجویی و جبران مافات از این روزنامه‌نگار نیز می‌تواند مرهمی بر
زخم‌های ایجاد شده باشد.»
این اتفاق جامعه روزنامه نگاری کشور را نیز به شدت ناراحت کرد. به گونه ای در بسیاری از رسانه ها در این باره نقد هایی نوشته شد.
سایت
عصر ایران در این باره نوشت: «خبرش را نمی توان باور کرد ولی وقتی نماینده
مردم نجف آباد در سایت رسمی خود، خبر از وقوع این حادثه می دهد، چاره ای
جز تأسف و تأثر باقی نمی ماند.»
عصر ایران در ادامه آورده است:
«واقعیت این است که بر خلاف تهران که محل تمرکز اکثر رسانه های کشور است و
ساز و کار حساب شده ای برای رسیدگی به جرائم مطبوعاتی وجود دارد، در اکثر
شهرستان ها، نگاه غیرحرفه ای، تنگ نظرانه و ناآگاهانه ای در مجموعه
مسوولان نسبت به رسانه ها وجود دارد و از همین روست که خبرنگاران شهرستانی
شرایط سخت تری را تجربه می کنند.»
علی اکبر قاضی زاده، استاد
روزنامه نگاری و از روزنامه نگارن برجسته و قدیمی کشور نیز در گفت و گویی
با خبرگزاری ایسنا گفت "با شنیدن این خبر گریه کردم."
قاضی‌زاده با
بیان اینکه ما روزنامه‌نگاران اصلاً قدرتی نداریم و فقط روی تیغ و طناب
حرکت می‌کنیم"، اظهار کرد: «فرض کنیم که اصلاً آن خبرنگار به‌عمد این خبر
را منتشر کرده باشد، چرا یک قاضی جرأت می‌کند چنین حکمی به خبرنگاری بدهد؟ و
چرا در آن منطقه کسی بلند نمیشود بگوید که این کار را نکنید، زشت است.»
او
افزود: «در جامعه‌ای که از کله همه ما به خاطر شنیدن اخبار فساد مالی
اسکناس سبز میشود، جوان خبرنگاری به خاطر یک اشتباه شلاق زده میشود؛ که
به چی برسیم؟ که من روزنامه‌نگار دلم بلرزد که قلم را بگذارم زمین و بروم
دنبال کار دیگر؟»
زیر پوست واقعیت موتور سواری دو دختر دزفولیاما
دومین خبر که انتقادهایی را از شدت عمل پلیس یک شهر افزایش داده است،
مربوط به بازداشت دو زن موتور سوار در دزفول است.
در حالی که به اعتقاد
بسیارای از حقوقدانان موتورسواری زنان خلاف قانون نیست، فرمانده انتظامی
دزفول اعلام کرده که دو دختر موتور سوار در این شهر دستگیر و تحویل مراجع
قضایی شده‌اند. او این دو دختر را «هنجارشکن» توصیف کرده است.»
اما باید این نکته را از نظر دور نداشت که تصویری که مبنای قضاوت بسیاری از منتقدان قرار گرفته است، تصویری بود که به اشتباه از سوی خبرگزاری ها منتشر شد.
تصویری که خبرگزاری های به اشتباه منتشر کردند اما پس از آن فیلمی از ماجرای منتشر شد که نشان دهنده فضای نامناسب اطراف موتورسواری این دو دختر است.
در
فیلمی که از موتورسواری این دختران منتشر شده، به نظر می‌رسد که تعدادی
موتورسوار مرد، به قصد آزار آنها را دنبال می‌کنند اما در گزارش پلیس
درباره برخورد با آزارگران جنسی چیزی گفته نشده است. البته در فیلم دیده می شود دختران موتورسوار خندان هستند و نشانه ای از نارضایتی در آن ها دیده نمی شود.
علی الهامی،
فرمانده انتظامی دزفول چهارشنبه شب در گفت و گو با ایرنا گفته که "نیروهای
انتظامی شهرستان دزفول در راستای اجرای طرح ارتقای امنیت اخلاقی و مقابله
با بی‌نظمی و ناهنجاری‌ها در جاده دزفول به سردشت حضور داشتند، اما این دو
دختر هنجار شکن از نبود نیروی انتظامی در بوستان جنگلی دزفول سوء استفاده
کرده و در اقدامی ناپسند و مخالف با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه و انقلاب
اقدام به موتور سواری کردند."
اظهارات فرمانده پلیس دزفول نشان نمی دهد که آیا فضایی که این دو موتور سوار به وجود آورده اند و نحوه موتور سواری این دو "هنجار شکنانه" بوده است یا اصل "موتور سواری" آنها.
به نظر می رسد این مسئله از سوی رسانه ها هم مورد غفلت قرار گرفته است. شاید پلیس دزفول به خاطر فضای به وجود آمده حول این دو زن موتور سوار که در فیلم منتشر شده از واقعه نیز مشخص است، آنها را بازداشت کرده است.
با این حال رسانه ها در روزهای گذشته به بررسی این موضوع پرداخته اند که آیا پلیس حق دارد با موتورسواری زنان برخورد کند یا خیر؟
رییس اتحادیه سراسری کانون های وکلای
ایران در مورد برخورد با زنان موتور سوار در دزفول گفت: «ما شاهد این هستیم
که خانم‌های زیادی بر ترک موتور می‌نشینند و بدین طریق از موتور استفاده
می‌کنند؛ چه فرقی بین راکب موتور و کسی که بر ترک آن می نشیند است.»
بهمن
کشاورز اظهار کرد: «موتورسیکلت هم مانند سایر وسایل نقلیه چیزی بیش از یک
وسیله آمد و شد نیست و اگر خانم‌ها با رعایت ضوابطی که برای پوشش و ظاهر
آنها مقرر است از موتور سیکلت استفاده کنند، منعی وجود ندارد.»
رییس
اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای ایران گفت: «از اصول ۱۹،۲۰،۲۱ قانون اساسی
همین معنا مستنبط میشود و بطور کلی با وضعی که ترافیک پیدا کرده است گمان
می‌کنم در آینده هیچ وسیله‌ای به جز دوچرخه و موتورسیکلت قابل استفاده
نباشد.»
مسئله این است که هنوز مشخص نیست که آیا موتورسواری بانوان
ممنوع است یا نه. دستگیری دو زن در دزفول درحالی صورت می گیرد که بانوان
ورزشکار زن در رشته موتورسواری در ایران فعال هستند. در شهرهای مختلف نیز زنان در حال موتور سواری دیده می شوند و بازداشت هم نمی شوند.
تمرین موتورسواری در تهران
روزنامه شرق
می نویسد: «در هیچ‌کدام از بندهای قوانین عام راهنمایی و رانندگی، زنان از
گرفتن گواهی‌نامه برای هیچ وسیله نقلیه‌ای منع نشده‌اند، اما تلاش‌ها
درباره اینکه آیا تابه‌حال هیچ زنی موفق به گرفتن گواهی‌نامه موتورسیکلت
شده است، تنها به این نتیجه رسید که یک زن را پیدا کنیم که تاریخ گرفتن
گواهی‌نامه موتورسیکلت او به سال ١٣٥٦ بازمی‌گردد و آن زن نیز ترجیح داد
نام خود را فاش نکند.»
درباره ممنوعیت موتورسواری بانون هیچ اظهار
نظر صریح و مشخصی از سوی پلیس صورت نگرفته است. اما یکی از کارمندان پلیس
راهور که ترجیح داد نامش فاش نشود، به «شرق» گفت: «درحال‌حاضر زنان در صورت
مراجعه برای دریافت گواهی‌نامه رانندگی موتورسیکلت با ممنوعیت مواجه
خواهند شد.»
دکتر مسلم صداقتی، جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه
آزاد، نیز درباره دستگیری زنان موتورسوار در دزفول می‌گوید: «در متن خبر
آمده است که این زنان با موتورسواری هنجارشکنی کرده‌اند. صرف موتورسواری
زنان را نمیشود هنجارشکنی اطلاق کرد. مگر اینکه خانم‌ها مبادرت به زدن
تک‌چرخ کرده باشند، یا حرکات آکروباتیک از خودشان بروز داده باشند، اما
موتورسواری برخلاف دوچرخه‌سواری حرکت خاص و رکاب‌زدن هم ندارد که باعث
مسائل شرعی بشود. ضمن آنکه ممکن است از آنجایی که این زنان از سوی پلیس
امنیت اخلاقی دستگیر شده‌اند، مسئله بدحجابی داشته باشند، اما بد ماجرا
اینجاست که در خبر منتشرشده، مسئله خلاف عرف آنها موتورسواری ذکر شده نه
بدحجابی.»
بازداشت زنان موتور سوار نه تنها بحث هایی جدی را در
فضای مجازی درباره آزار و اذیت زنان مطرح کرده است بلکه سوژه طنز رسانه ها و
روزنامه نیز شده است.
آیدین سیار سریع در ویژه نامه طنز روزنامه
قانون نوشته است: «دختر بیست و پنج ساله ام روزنامه را باز می کند و می
خواند فرمانده انتظامی دزفول از دستگیری دو دخترموتورسوار در جنگل های
دزفول خبر داده و گفته: «انتشار تصاویر و فیلم های این موتورسواران در فضای
مجازی بیانگر اوج پشت‌پازدن به هنجارها از سوی آن دو دختر بود.» می گوید:
اگر تک چرخ زدن اوج پشت پا زدن به هنجارهاست، حضیض پشت پا زدن به هنجارها
چیست؟ می خواهم بگویم دروغ و مال غیر خوردن و رانت بازی و ... ولی مصلحتا
از پاسخ می مانم.»
طنز روزنامه شهروند درباره بازداشت زنان موتور سوار
در مورد دختران موتور سوار
هنجار شکنی کردند خوب ........ای کاش اولین راننده های خانم اوتوموبیل ، دوچرخه قایق ،کایت ، چتر بازی ، فضانورد و ... رو هم دستگیر میکردیم که هنجار شکنی کرده اند