هزینه نگهداری هر زندانی در ایران ٩ برابر هزینه تحصیل یک دانش‌آموز است.
به گزارش شهروند بر اساس اعلام سازمان زندان‌های کشور دولت برای نگهداری هر زندانی سالانه ١٨میلیون تومان هزینه می‌کند. این در حالی است که بنا به اعلام وزارت آموزش‌و‌پرورش برای تحصیل یک دانش‌آموز سالانه ٢میلیون تومان هزینه می‌شود. سه وعده غذا، میوه، امکانات بهداشتی و درمانی، برنامه‌های فرهنگی مانند کتابخانه، تئاتر و کارگاه‌های آموزشی و سالن‌های ورزشی مجهز به استخر و سونا ازجمله امکاناتی است که در اختیار زندانی‌ها قرار می‌گیرد و هزینه نگهداری آنها را از روزی ٥٠ تا ١٥٠هزار تومان رسانده است.
اگر حداقل این رقم یعنی ٥٠هزار تومان را در نظر بگیریم، هزینه ماهانه نگهداری یک زندانی به حدود ١,٥میلیون تومان در ماه می‌رسد. این در حالی است که حداقل دستمزد قشر تولیدکننده ایران یعنی کارگران ٨٢٥ هزار تومان است.
به این ترتیب می‌توان گفت یک زندانی حدود دو برابر مزد یک کارگر برای دولت هزینه‌بردار است در شرایطی که کارگران تولیدکننده ارزش افزوده اقتصادی هستند و برای کشور ثروت تولید می‌کنند اما زندانی‌ها برای کشور تنها هزینه بردارند.
جمشید پژویان، اقتصاددان به «شهروند» می‌گوید كه هزینه پیشگیری بسیار کمتر از درمان است؛ اما نکته اینجاست که در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی کشور به نظرات اقتصاددانان توجهی نمی‌شود. به همین دلیل است که ما ایرانی‌ها بیشتر از پیشگیری هزینه درمان می‌دهیم.
هزینه نگهداری زندانیان ٤ برابر بودجه وزارت ورزش و جوانان
بر اساس آخرین آمار سازمان زندان‌های کشور، بیشتر از ٢٢٠هزار نفر در زندان‌ها محبوس هستند. اگر حداقل رقم گفته‌شده برای نگهداری زندانی‌ها یعنی ٥٠هزار تومان در روز را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم نگهداری این ٢٢٠هزار زندانی روزانه ١١میلیارد تومان برای کشور هزینه دارد. این تعداد زندانی ماهانه ٣٣٠میلیارد تومان و سالانه نزدیک به ٤هزار‌میلیارد تومان برای کشور هزینه دارد.
بودجه‌ای که دولت در سال ٩٦ برای وزارت فرهنگ و ارشاد پیشنهاد کرده است حدود یک‌هزار و ١٠٠میلیارد تومان و بودجه وزارت ورزش و جوانان نیز حدود یک‌هزار میلیارد تومان پیشنهاد شده است. به این ترتیب هزینه سالانه نگهداری زندانی‌های کشور دو برابر مجموع بودجه دو وزارتخانه فرهنگی و ورزشی کشور است و به تنهایی ٤ برابر بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد و وزارت ورزش و جوانان است. اگر بودجه سایر وزارتخانه‌ها را به این لیست اضافه کنیم، مقایسه جالب توجه دیگری به دست می‌آید.
بر اساس لایحه پیشنهادی دولت برای بودجه ٩٦ بودجه وزارت ارتباطات و فناوری‌های اطلاعات حدود ٣هزار میلیارد تومان و بودجه وزارت صنعت حدود ٥هزار‌میلیارد تومان است. به این ترتیب زندانی‌های کشور سالانه بیشتر از بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و تقریبا معادل بودجه وزارت صنعت، معدن و تجارت کشور برای دولت هزینه بردارند.
اگر هزینه سالانه نگهداری زندانیان را با بودجه عمرانی کشور مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که این هزینه تا چه اندازه می‌تواند برای توسعه کشور موثر باشد. بودجه عمرانی که به پروژه‌های کشور تعلق می‌گیرد، کمتر از ٣٠هزار‌میلیارد تومان است و مبلغی که از این بودجه به پروژه‌های عمرانی تخصیص داده می‌شود، معمولا کمتر از ٣٠هزار‌میلیارد تومان و بین ١٠ تا ٢٥هزار‌میلیارد تومان است.
با در نظر گرفتن هزینه ٤هزار میلیارد تومانی نگهداری زندانیان به راحتی می‌توان متوجه شد که تقریبا معادل ٢٠ تا ٣٠درصد بودجه عمرانی کشور برای زندانی‌ها هزینه می‌شود که با حذف این هزینه می‌توان کمک قابل توجهی به روند توسعه پروژه‌های عمرانی و زیرساختی کشور کرد. این در شرایطی است که اگر بودجه عمومی حدود ٣٠٠هزار میلیارد تومانی کشور را در نظر بگیریم، بودجه‌ای که برای ورزش و جوانان کشور در نظر گرفته شده است یک هزارم بودجه کشور به شمار می‌آید.
با این بودجه سرانه اماکن ورزشی کشور در حال حاضر به کمتر از نیمی از میانگین جهانی رسیده است و در شرایطی که میانگین سرانه اماکن ورزشی در جهان ٢ مترمربع است، سرانه اماکن ورزشی در ایران به کمتر از یک مترمربع می‌رسد.
مجازات کار اجباری حذف هزینه و تولید ثروت
بر اساس اعلام مرکز مطالعات بین‌المللی زندان‌های جهان، ایران در لیست کشورهایی با بیشترین زندانی قرار دارد. بنا به این گزارش ایران با داشتن بیشتر از ٢٢٠هزار نفر زندانی در رتبه شانزدهم لیست کشورهایی با بیشترین تعداد زندانی قرار دارد. این در حالی است که کشور دانمارک تنها با ٨ نفر زندانی رکورددار کمترین تعداد زندانیان در جهان است و بعد از آن هم کشور لیختن‌اشتاین ۱۸ زندانی دارد.
بهمن کشاورز، رئیس کانون وکلا نیز به «شهروند» توضیح می‌دهد: هزینه نگهداری یک زندانی در انگلستان ٤٥هزار پوند است که این رقم تنها معادل دوبرابر هزینه تحصیل سالانه یک دانش‌آموز است. او همچنین پیشنهاد می‌دهد كه برای کاهش هزینه نگهداری زندانی‌ها و استفاده از این بودجه در بخش‌های توسعه‌ای، زندان باید با مجازات‌های دیگر جایگزین شود. گر چه او معتقد است كه در ایران زیرساخت‌های تبدیل زندان به مجازات‌های جایگزین وجود ندارد اما برای کاهش هزینه نگهداری زندانیان و صرف این هزینه در امور توسعه‌ای کشور زندانی‌ها می‌توانند در قالب مجازات‌های جایگزین زندان در بخش‌های تولیدی و اقتصادی کشور به کار گرفته شوند که نه‌تنها نگهداری آنها بار اضافه‌ای به اقتصاد کشور تحمیل نکند که از ظرفیت نیروی انسانی محبوس در زندان‌ها برای رشد اقتصادی استفاده شود.
این فرآیند همچنین می‌تواند مهارت‌های اشتغال را به‌طور موثرتری به زندانیان منتقل کند و آنها را از حالت هزینه‌برداری به قشر مولد و صاحب ارزش افزوده تبدیل کند.