بگذارید همین اول کار با مثالی خیال‌تان را راحت کنم. مثالی از این‌که در بازدیدهای روزانه‌تان از فیس‌بوک یا دیگر سایت‌ها چه اطلاعاتی را در اختیار فیس‌بوک و شرکت‌های بزرگی که قصد دارند برای محصولات‌شان تبلیغ کنند، قرار می‌دهید. اطلاعاتی که بعضی‌هایشان به مخیله‌تان هم خطور نکرده است، حتی احتمالا بعد از خواندن این مطلب، باز هم از خودتان خواهید پرسید این اطلاعات به چه کار فیس‌بوک می‌آید؟
جایی می‌خواندم یک روز «مکس شرمس»، فعال حقوق مدنی اتریشی، از فیس‌بوک خواست هرچه اطلاعات شخصی از او روی سرورهای فیس‌بوک هست برایش بفرستند. مسئولان فیس‌بوک هم یک سی‌دی برایش فرستادند، با ۱۲۲۲ صفحه اطلاعات.
اگر آقای شرمس فایل را چاپ می‌کرد و صفحه‌ها را کنار هم می‌چید، حدودا ۴۰۰متر می‌شد. اطلاعاتی شامل شماره تلفن و نشانی ایمیل دوستان و اقوامش، فهرست همه دستگاه‌هایی که روی‌شان فیس‌بوک را باز کرده بود، برنامه‌هایی که دعوتش کرده بودند، کسانی که «دوست» او شده بودند و البته آرشیوی از همه پیام‌های خصوصی، حتی آنهایی که پاک کرده بود.
همه اینها مشتی بود نمونه خروار، قطره‌ای از اقیانوس اطلاعات شخصی ۱.۶۵میلیارد کاربر فیس‌بوک. تازه آقای شرمس ٣سال بیشتر فیس‌بوک نداشته و در آن ٣سال هم گه‌گاه سراغ آن می‌رفته است.
مهم‌تر از همه این‌که آقای شرمس معتقد است فیس‌بوک بخش بزرگی از اطلاعات او را برایش نفرستاده است. او عقیده دارد فیس‌بوک از هر کاربر بیش از صد نوع داده دارد که برای او حدود ۵۰ نوع را فرستاده است. او دراین‌باره می‌گوید: «داده‌های مربوط به چهره‌شناسی‌ام را نفرستاده، یعنی فن‌آوری که می‌تواند من را از روی عکس‌هایم بشناسد. اطلاعات مربوط به ردپای مجازی‌ام را هم نفرستاده، این‌که مثلا فلان صفحه را که در مورد فلان خودرو نوشته بوده، دیده‌اید یا نه و چه مدت رویش مکث کرده‌‌ام».
عجیب‌تر آن‌که فیس‌بوک حتی می‌تواند رد اینترنتی کسانی که فیس‌بوک ندارند را نیز دنبال کند؛ با کوکی‌هایی (داده‌هایی) که طبق یک حکم قضائی در بلژیک می‌تواند روی دستگاه‌شان نصب کند. به همین دلیل آقای شرمس تا به حال دوبار از سیاست حریم خصوصی فیس‌بوک شکایت کرده است.
واقعیت این است که فیس‌بوک بیش از آنچه بدانید از شما اطلاعات دارد، اطلاعاتی که معمولا برای تبلیغات تهاجمی شرکت به کار گرفته می‌شوند یا حداقل فیس‌بوک این‌طور ادعا می‌کند. فیس‌بوک تا اعماق وب شما را دنبال می‌کند و برای هر کاربر یک لیست بلند بالا از اطلاعات شخصی شامل وقایع زندگی و منافع عمومی تهیه می‌کند.
تا سال‌ها هیچ‌کس از چگونگی تبلیغات هدفمند در شبکه‌های اجتماعی مطلع نبود، هیچ‌کس نمی‌دانست چطور یک دفعه برایش تبلیغ خودرو در کنار صفحه قرار می‌گیرد و همزمان برای دوستش داروهای ضدحساسیت تبلیغ می‌شود. اما به‌تازگی فیس‌بوک اطلاعاتی را منتشر کرده که می‌توان فهمید این کار چگونه انجام شود.
اخیرا پورتال جدید آموزشی منتشر شده است که به کاربران امکان درک شیوه تبلیغات در شبکه‌های مجازی را می‌دهد. این ابزار جدید تمام ٩٨ داده‌ای را که فیس‌بوک برای تبلیغات از آنها استفاده می‌کند، آشکار کرده است. حق دارید کمی احساس ناامنی کنید، ٩٨ داده از هر شخص یا اطرافیانش. اگرچه گفته‌شده از این اطلاعات هیچ‌گاه برای مقاصد خرابکارانه استفاده نمی‌شود اما حتما از این کار احساس عجیبی خواهید داشت، این‌که کسی زندگی‌تان را دایما زیر نظر داشته و لیستی از اطلاعات شخصی‌تان در اختیارش باشد.
این اطلاعات شامل چه چیزهایی می‌شوند؟با نگاهی به لیست بلند بالای فیس‌بوک از داده‌ها می‌توان این اطلاعات را به ٢ دسته تقسیم کرد: دسته نخست اطلاعاتی هستند که خودتان داوطلبانه در صفحه شخصی‌تان قرار می‌دهید، مانند وضع تأهل، فرزند دارید یا خیر، چه زمانی به تعطیلات رفته‌اید و چه جایی را برای اقامت انتخاب کرده‌اید و... اینها اطلاعاتی است که با به‌روزرسانی صفحه‌تان در اختیار فیس‌بوک می‌گذارید.
دسته دوم که نگران‌کننده هستند، اطلاعاتی است که خودتان هم نمی‌دانید در اختیار فیس‌بوک می‌گذارید، البته تعدادی از این داده‌ها برای ما که در ایران زندگی می‌کنیم، موضوعیت پیدا نمی‌کنند، اطلاعاتی مثل خطوط اعتباری یا این‌که آیا در جایی سرمایه‌گذاری کرده‌اید یا کجا سرمایه‌گذاری کرده‌اید و...
فیس‌بوک چگونه به این اطلاعات دسترسی پیدا می‌کند؟نخستین و ساده‌ترین راه دسترسی به این اطلاعات ردیابی فعالیت‌های شما در سایت فیس‌بوک، دستگاه‌های شخصی‌تان و تنظیمات مکان شماست. نکته‌ای که اکثر کاربران از آن بی‌اطلاع هستند این است که فیس‌بوک فعالیت‌های شما در دیگر سایت‌ها را نیز دنبال می‌کند. در همین رابطه واشینگتن‌پست اعلام کرده فیس‌بوک از هر سایتی که در آن کلید «لایک» یا «اشتراک‌گذاری» وجود دارد و شما از آن بازدید کرده‌اید، مطلع است.
غول رسانه‌های اجتماعی با در اختیار داشتن این اطلاعات می‌تواند نتایج مختلفی استخراج کند، مثل این‌که آیا شما به بچه‌دارشدن علاقه‌مند هستید یا خیر، وضع تأهل‌تان چگونه است، آیا شما مهاجر هستید یا این‌که قصد خرید خودرو دارید و... درنهایت با بررسی این اطلاعات، فیس‌بوک تبلیغی را که با شرایطت‌تان سازگار باشد به شما نشان می‌دهد. البته همیشه این پیش‌بینی‌ها درست از آب درنمی‌آیند که اهمیتی ندارد، چراکه فیس‌بوک یک امپراتوری ٣٥٥میلیارد دلاری با استفاده از اطلاعات ساخته است، امپراتوری که به نظر نمی‌رسد حالاحالاها از بین برود.
اگر علاقه دارید بدانید فیس‌بوک به چه اطلاعاتی علاقه‌مند است، نگاهی به لیستی که منتشر شده است، بیندازید:
١- محل سکونت
٢- سن
٣- نسل
٤- جنس
٥- زبان
٦- میزان تحصیلات
٧- رشته تحصیلی
٨- مدرسه
٩- تمایل قومی
١٠- میزان درآمد و ثروت خالص
١١- مالکیت خانه و نوع آن
١٢- ارزش خانه
١٣- حجم املاک
١٤- مساحت خانه
١٥- سال ساخته شدن خانه
١٦- ترکیب خانه
١٧- کاربرانی که در ٣٠ روز آینده سالگردی در پیش دارند
١٨- کاربرانی که دور از خانه یا زادگاه‌شان زندگی می‌کنند
١٩- کاربرانی که دوستی با این مشخصات دارند:
سالگرد ازدواج‌شان نزدیک است، به تازگی نامزد کرده یا ازدواج کرده‌اند، به تازگی نقل مکان کرده‌اند یا تاریخ تولدشان نزدیک است
٢٠- کاربرانی که همسرشان در شهر یا کشور دیگری است
٢١- کاربرانی که دوست جدیدی پیدا کرده‌اند
٢٢- کاربرانی که شغل جدیدی پیدا کرده‌اند
٢٣- کاربرانی که به تازگی نامزد کرده‌اند
٢٤- کاربرانی که به تازگی ازدواج کرده‌اند
٢٥- کاربرانی که به تازگی نقل مکان کرده‌اند
٢٦- کاربرانی که تاریخ تولدشان نزدیک است
٢٧- اطلاعات پدر و مادر کاربران
٢٨- پدر و مادرانی که بچه‌ای در راه دارند
٢٩- علایق مادران
٣٠- کاربرانی که تمایلات سیاسی دارند
٣١- محافظه‌کاران و لیبرال‌ها
٣٢- وضعیت رابطه
٣٣- اطلاعات کارفرما
٣٤- صنعت
٣٥- عنوان شغلی
٣٦- نوع دفتر کار
٣٧- علایق
٣٨-کاربرانی که موتورسیکلت دارند
٣٩- کاربرانی که قصد خرید خودرو دارند (به همراه نوع خودرو، نام تجاری آن و زمان خرید)
٤٠- کاربرانی که به تازگی قطعات خودرو یا لوازم جانبی خریداری کرده‌اند
٤١- کاربرانی که به احتمال زیاد نیاز به قطعات خودرو یا خدمات دارند
٤٢- نوع و نام تجاری خودرویی که کاربر استفاده می‌کند
٤٣- سال تولید خودرو
٤٤- سن خودرو
٤٥- میزان پولی که کاربر می‌خواهد برای خرید خودرو بعدی‌اش هزینه کند
٤٦- کاربرانی که به احتمال زیاد قصد خرید خودرو دارند
٤٧- تعداد کارمندانی که شرکت کاربر دارد
٤٨- کاربرانی که صاحب کسب‌وکارهای کوچک هستند
٤٩- کاربرانی که در بخش مدیریت کار می‌کنند یا مدیر هستند
٥٠- کاربرانی که به خیریه‌ها کمک می‌کنند (بر اساس نوع کمک)
٥١- نوع سیستم عامل دستگاه‌های شخصی
٥٢- کاربرانی که به بازی علاقه‌مندند
٥٣- کاربرانی که کنسول بازی دارند
٥٤- کاربرانی که یک رویداد در فیس‌بوک ایجاد کرده‌اند
٥٥- کاربرانی که از پرداخت درون سایت فیس‌بوک استفاده کرده‌اند
٥٦- کاربرانی که بیش از حد متوسط در فیس‌بوک پول خرج کرده‌اند
٥٧- کاربرانی که یک صفحه فیس‌بوک را اداره می‌کنند (ادمین‌ها)
٥٨- کاربرانی که به تازگی در فیس‌بوک عکس قرار داده‌اند
٥٩- مرورگر اینترنت
٦٠- سرویس ایمیلی که کاربر استفاده می‌کند
٦١- کسانی که زود یا دیر یک فن‌آوری جدید را می‌پذیرند
٦٢- مهاجران (دسته‌بندی براساس کشور مبدأ)
٦٣- کاربرانی که به یک اتحادیه اعتباری تعلق دارند، مثل بانک‌های ملی یا بانک‌های منطقه‌ای
٦٤- کاربرانی که سرمایه‌گذاری می‌کنند (دسته‌بندی براساس نوع سرمایه‌گذاری)
٦٥- تعداد خطوط اعتباری که هر کاربر دارد
٦٦- نوع کارت اعتباری
٦٧- کاربرانی که کارت اعتباری فعال دارند
٦٨- کاربرانی که کارت بدهکاری دارند
٦٩- کاربرانی که محدودیت پرداخت در کارت اختیاری خود دارند
٧٠- کاربرانی که به رادیو گوش می‌دهند
٧١- کاربرانی که تلویزیون را ترجیح می‌دهند
٧٢- کاربرانی که از تلفن همراه استفاده می‌کنند (دسته‌بندی براساس نام تجاری تلفن همراه)
٧٣- نوع اتصال اینترنت
٧٤- کاربرانی که از طریق تلفن همراه یا تبلت به اینترنت متصل می‌شوند
٧٥- کاربرانی که به تازگی تلفن همراه یا تبلت خریده یا برده‌اند
٧٦- کاربرانی که از کوپن استفاده می‌کنند
٧٧- نوع لباسی که کاربران می‌خرند
٧٨- مقاطعی از سال که کاربران بیشترین خرید را انجام می‌دهند
٧٩- کاربرانی که مقدار زیادی نوشیدنی خریداری می‌کنند
٨٠- کاربرانی که مواد غذایی را خریداری می‌کنند (و نوع مواد غذایی که خریداری می‌کنند)
٨١- کاربرانی که محصولات زیبایی خریداری می‌کنند
٨٢- کسانی که داروهای ضدحساسیت و مسکن خریداری می‌کنند و کسانی که با استفاده از مواد دارویی مخالف هستند
٨٣- کاربرانی که پول‌شان را صرف خرید لوازم خانگی می‌کنند
٨٤- کاربرانی که پول‌شان را صرف خرید محصولات مختص به کودکان یا حیوانات خانگی می‌کنند و نوع حیوان خانگی که به آن علاقه‌مند هستند
٨٥- کاربرانی که بیش از حد متوسط هزینه صرف خرید لوازم خانگی می‌کنند
٨٦- کاربرانی که آنلاین یا آفلاین خرید می‌کنند
٨٧- نوع رستورانی که کاربران در آن غذا می‌خورند
٨٨- نوع مغازه‌هایی که کاربرد از آنها خرید می‌کند
٨٩- کاربرانی که به راحتی با شرکت‌های آنلاین بیمه خودرو، آموزش عالی و وام مسکن خرید کنار می‌آیند
٩٠- زمانی که کاربران در خانه می‌گذرانند
٩١- کاربرانی که به‌زودی نقل مکان می‌کنند
٩٢- کاربرانی که به بازی‌های المپیک، فوتبال، کریکت و ماه‌رمضان علاقه دارند
٩٣- کاربرانی که برای کار یا تفریح دایما در سفر هستند
٩٤- کسانی که کارشان ملزم به رفت‌وآمد است
٩٥- نوع تعطیلاتی که کاربران به آن تمایل دارند
٩٦- کاربرانی که به تازگی از سفر بازگشته‌اند
٩٧- کاربرانی که به تازگی از اپلیکیشن‌های مخصوص مسافرت استفاده کرده‌اند
٩٨- کاربرانی که از آپارتمان‌ها یا خانه‌های تقسیم زمانی استفاده می‌کنند.