اهالی این منطقه همه می‌دانند که مردان جوانی که به نرده‌های سبز کنار پیاده‌راه تکیه داده‌اند، خاک کردن بسته‌های سیاه کیسه‌پیچ‌شده کار هر روزه‌شان است. آنها مواد مخدر را درست از وقتی که شهرداری خیابان ١٧ شهریور را بست و باغچه‌ها را گل‌کاری کرد، زیر خاک همین باغچه‌ها پنهان می‌کنند تا مواد مخدر بدون دردسر به دست مشتریان برسد.
روزنامه شهروند نوشت: «سرت را که جلوتر ببری بوی تعفن از روی آسفالت بخش عقب‌نشینی‌شده میان دو خانه به صورتت می‌زند، همان وقت می‌فهمی که این شب آرام و خوش‌بو با منظره زیبای درختان پیاده‌راه‌های ١٧ شهریور روی سکه دیگری هم در کوچه‌پس‌کوچه‌های تنگ و تاریک محله دارد. تا وقتی هوا روشن است، همه چیز در این محله عادی است؛ رفت‌وآمدها، سر و صداها، اما شب شرایط دگرگون می‌شود. اهالی این منطقه همه می‌دانند که مردان جوانی که به نرده‌های سبز کنار پیاده‌راه تکیه داده‌اند، خاک کردن بسته‌های سیاه کیسه‌پیچ‌شده، کار هر روزه‌شان است. آنها مواد مخدر را درست از وقتی که شهرداری خیابان ١٧ شهریور را بست و باغچه‌ها را گل‌کاری کرد، زیر خاک همین باغچه‌ها پنهان می‌کنند تا مواد مخدر بدون دردسر به دست مشتریان برسد. حتی «امیررضا» که ساکن یکی از خانه‌های ١٧ شهریور است و تنها هشت سال دارد، اینها را می‌داند. او با دست به سمت باغچه اشاره می‌کند: «مواد را اینجا چال می‌کنند و بعد با تلفن به مشتری خبر می‌دهند تا بیاید جنس را بردارد و جایش پول بگذارد. تازگی‌ها دو ساقی جدید هم اضافه شده‌اند.» بعد با همان انگشت اشاره به انتهای کوچه دانش اشاره می‌کند: «این کوچه و کوچه بالایی پر از معتاد شده. همیشه از کنارشون رد می‌شم.»
با وجود مخالفت شورای سوم شهر تهران، شهرداری از سال ٩١ کلنگ ایجاد یک پیاده‌راه را در خیابان ١٧ شهریور بر زمین زد. میدان امام حسین(ع) تا میدان شهدا به طول ١٢٥٠ متر سنگفرش و دو طرف خیابان با درخت و گل در باغچه‌ها و درختان با ریسه‌های ریز رنگی تزیین شد. کناره‌های باغچه‌ها را هم نیمکت گذاشتند و میدان امام حسین(ع) را در میان ستون‌های خاکستری و دیوارهای مشبک فلزی محصور کردند. هدفشان این بود که محله متناسب با بار ارزشی دو میدان شهدا و امام حسین(ع) جایی برای اجرای فرهنگ آیینی دینی باشد اما نتیجه به گونه دیگری رقم خورد.
پویا، فروشنده مغازه عطرفروشی این پیاده‌راه است. او با اشتیاق نرده‌های جلوی مغازه را نشان می‌دهد و می‌گوید: «پاتوق‌شان همین‌جاها بود. چند روزی است که نیست شده‌اند.» آرنجش را روی میز می‌خواباند و ادامه می‌دهد: «دوباره برمی‌گردند.» این‌طور که اهالی و کسبه می‌گویند پاتوق این افراد از میدان امام حسین(ع) تا داروخانه پرچم بوده است اما حالا احتمالا چند روزی میهمان بازداشتگاه یا کمپ‌ها شده‌اند. همه ناراضی نیستند. یکی مثل پیرمردی که مشغول شستن خودرواش است هم پیدا می‌شود که از شرایط خیابان ١٧ شهریور راضی باشد. او دستمالش را از این دست به آن دست می‌دهد و می‌گوید: «البته این محل امنیت ندارد. ما این روزها کجا امنیت داریم؟ کجا معتاد و زن خیابانی ندارد؟ اینجا هم مثل بقیه جاها. عوضش بعد از بستن خیابان ١٧ شهریور. اینجا خیلی ساکت شد و ازدحام آلودگی هوا کمتر شده.»
هوا تاریک می‌شود. مغازه‌داران یکی‌یکی کرکره‌ها را پایین می‌کشند. ساعت از هشت‌ونیم شب گذشته و هر چه به ٩ نزدیک‌تر می‌شود، التهاب پیاده‌راه ١٧ شهریور هم کمتر می‌شود. صدای فواره حوضی که در نزدیکی‌های خیابان «صفا» است را می‌توانی به خوبی بشنوی.
دو زن جوان و یک پیرزن گرم صحبت روی نیمکت‌های سبزرنگ نشسته‌اند. از سکوت و آرامش پیاده‌راه راضی هستند اما از امنیت نه. «سمیرا» می‌گوید: «خدا را شکر خانه ما نبش پیاده‌راه است و با کوچه‌ها کاری نداریم. این قدر خلوت است که آدم می‌ترسد در آن قدم بگذارد.» «عطیه» هم روسری‌اش را روی سرش جابه‌جا می‌کند و با ابرویش به کوچه روبه‌رو اشاره می‌کند. بعد این‌طور حرف‌های «سمیرا» را ادامه می‌دهد: «دیروز ظهر داشتم می‌رفتم توی کوچه، یکی را دیدم که پشت یکی از خودروها مشغول تزریق مواد مخدر بود. وحشت کردم.»
کوچه‌های منتهی به خیابان ١٧ شهریور همگی با ستون‌های بتنی یا آهنی مسدود شده‌اند. به همین دلیل اگر حادثه‌ای رخ دهد، امکان ورود خودروهای امدادی اورژانس و آتش‌نشانی وجود ندارد و اعضای شورای شهر تهران هم بارها به این موضوع اشاره کرده‌اند. همچنین به علت بسته شدن خیابان ١٧ شهریور بار ترافیکی این منطقه هم از ٤ سال گذشته به خیابان‌های اطراف آن منتقل شده است. مغازه‌داران هنوز هم ناراضی‌اند.
حرف‌ها زیاد است. یکی از سکوت و کاهش آلودگی هوا ابراز رضایت می‌کند و یکی دیگر از این که مجبور است هر روز یک ربع پیاده‌روی کند تا به میدان برسد، گلایه دارد، اگر چه ون‌هایی رایگان هم برای تردد در این مسیر در نظر گرفته شده است. بعضی‌ها هم از ناامنی که ایجاد شده است، نگرانند. حتی مردان و کسانی که سنی از آنها گذشته است، می‌گویند روزی نیست که درگیری و قمه‌کشی در میانه‌های ظهر یا وقتی هوا تاریک است آرامش محله را به هم نریزد. به گواه مشاور املاکی قیمت خانه در این محدوده بسیار پایین آمده و بیشتر آنهایی که می‌خواهند خانه اجاره کنند، جوان‌های مجرد هستند. هر چند که پیش از ساخت پیاده‌راه، محله خالی از موادفروش و سایر ناهنجاری‌ها نبوده اما حالا وضع از گذشته بحرانی‌تر شده است. این را می‌شود از گلایه‌های اهالی محل متوجه شد.
«م» مامور پلیس است. او خودرو را نزدیکی‌های خیابان «صفا» پارک کرده. شیشه را که پایین می‌کشد تازه صدای آدم را می‌شنود. سرش را تکانی می‌دهد و این‌طور پاسخ می‌دهد: «کاری از دست ما برنمیاد. هر روز هم که معتاد و موادفروش رو دستگیر کنیم، باز هم فردا آزادشان می‌کنند و پس‌فردا دوباره همان‌ها را اینجا می‌بینیم.»
بررسی طرح بازگشایی این پیاده‌راه؛ هفته آینده در شوراحالا با تمام این حرف‌ها شهرداری قصد دارد بخشی از این پیاده‌راه از خیابان «صفا» به سمت جنوب را به صورت آزمایشی باز کند تا بعد از سه ماه مورد ارزیابی کمیسیون مشترک شورا و شهرداری قرار گیرد. چند هفته‌ای است که تقاطع خیابان «صفا» و «١٧ شهریور» برای تردد خودروها باز شده اما آن طور که محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران به «شهروند» خبر می‌دهد «قرار است طرح بازگشایی این پیاده‌راه هفته آینده در شورا بررسی شود.»
او معتقد است: «پیاده‌راه محوری باید بر سواره‌رو ارجحیت پیدا کند؛ چرا که ماموریت ما این است که بسیاری از چالش‌ها از جمله ترافیک و مشکلات زیست‌محیطی که تهران با آن مواجه است را حل کنیم و این مشکلات تنها با نهضت پیاده‌راه‌سازی حل خواهد شد.»
سالاری اجرای این طرح که مطالعات آن ناقص است را به عنوان یک انتقاد از شهرداری مطرح کرده و توضیح می‌دهد: «چرا باید این طرح به صورت ناقص مورد مطالعه و اجرا قرار می‌گرفت که حالا این پروژه با شکست مواجه شود. اگر مشاوران ذیصلاح مطالعات امکان‌سنجی لازم را به صورت جامع و با در نظر گرفتن مطالعات مربوط به پیوست‌های اجتماعی، معماری، فرهنگی، شهرسازی، اقتصادی و جبران ضرردهی کاسبان این محله پیش‌بینی می‌کردند، این پیاده‌راه با شکست مواجه نمی‌شد.»
این طرح با شکست مواجه شده است اما شهرداری باز هم نقشه پیاده‌راه‌سازی را در نقاط دیگر شهر تهران می‌کشد، چون بر اساس برنامه ٥ساله باید ٢٢ پیاده‌راه در تهران ساخته شود اما رئیس کمیسیون شهرسازی شورا می‌گوید: «ورود بدون مطالعه شهرداری به این عرصه دوباره همان اشتباه ٥سال قبل شهرداری تهران را رقم خواهد زد. در حالی که پیاده‌راه‌سازی یکی از مهم‌ترین راه‌های حل مشکلات ترافیک و آلودگی‌هاست و ما از آن دفاع می‌کنیم اما نه با این روشی که اکنون در پیش گرفته شده است. اصل پیاده‌راه‌سازی نباید به هیچ وجه زیر سوال برود چون اگر این نگاه ناامید به فرهنگ تبدیل شود، دیگر نمی‌توان در هیچ کجا پیاده‌راه ساخت و همه با آن مخالف خواهند بود.»
البته همان‌طور که سالاری هم به آن اشاره دارد، به واسطه هر طرح عمرانی ممکن است که تعدادی از افراد جامعه دچار آسیب شوند، بنابراین مهم است مطالعاتی انجام شود که در درون آن آسیب این افراد جبران شود تا با اعتراض‌های مردمی روبه‌رو نشویم. در غیراین‌صورت آنها هم مثل این طرح با شکست مواجه می‌شوند.
یکی از زنده‌ترین مناطق تهران از دست رفتچند روز قبل هم محسن سرخو، رئیس کمیته عمران شورای شهر به عنوان یکی از موافقان طرح‌های پیاده‌راه‌سازی در شهر نحوه اجرای این طرح را مورد انتقاد قرار داد و نسبت به نبود امنیت در این محدوده به خصوص از ساعت ٩ شب به بعد واکنش نشان داد.
حالا هم عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر در گفت‌وگو با «شهروند» معتقد است که با این طرح رگ مهم شریان تهران در محدوده ١٧ شهریور قطع شده است؛ محله‌ای که یکی از زنده‌ترین مناطق تهران بود و حالا آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی در آن بیشتر از گذشته بیداد می‌کند. احمد حکیمی‌پور می‌گوید: «بارها تأکید کرده‌ایم که طرح‌های شهرداری باید پیوست اجتماعی، فرهنگی داشته باشد. متاسفانه به این موضوع توجه نمی‌شود و این طرح هم از نداشتن همین پشتوانه رنج می‌برد.»
او در مقابل این ادعا که گفته می‌شود طرح پیاده‌راه ١٧ شهریور پیوست داشته، توضیح می‌دهد: «یکی از مهم‌ترین آیتم‌های پیوست اجتماعی، فرهنگی رضایت مردم منطقه است. آیا در این طرح از مردم محله نظرخواهی شده و اکنون رضایت آنها جلب شده است؟ در حالی که این طرح یکی از مسأله‌دارترین طرح‌هایی بود که شهرداری اجرا کرد. باید توجه داشته باشیم که شهر برای مردم است و آنها باید نسبت به طرح‌ها احساس آرامش کنند.»
حکیمی‌پور با تأکید بر لزوم بازگشایی این پیاده‌راه می‌گوید: «توصیه ما به مدیریت شهری این است که بقیه طرح‌های پیاده‌راه‌سازی را با عجله‌ای که این طرح اجرا شد اجرا نکنند. بیشتر از دو سال است که مردم و کسبه زیادی مرتبا به شورا و به مجلس مراجعه می‌کنند و از این وضعیت ناراضی هستند. امیدواریم که شورا بتواند این مسأله را حل کند.»
البته مسئولان شهری تا چند ماه قبل همچنان به این اصل اعتقاد داشتند که طرح پیاده‌راه را درست اجرا کرده‌اند. محمدباقر قالیباف اردیبهشت‌ماه امسال در این باره گفته بود که: «اهالی محل راضی هستند. کسبه راضی هستند. بخشی از کسبه که ناراضی هستند، بنگاه‌های خودرو هستند و درست هم است. بخشی از آنها نیز صاحب ملک نیستند و مستأجرند که ما به دنبال حل این مشکل هستیم. البته این کار زمان می‌برد ولی سایر کسبه و مردم راضی هستند و ما با آنها تماس داریم. با آنها صبحت می‌کنیم و عموم مردم از این کار راضی هستند.» در حالی که حتی نتایج نظرسنجی شورای شهر نشان داد ٧٠درصد ساکنان و کسبه به طور میانگین از وضع این پیاده‌راه رضایت ندارند.
٢٢ تیرماه امسال هم اهالی و کسبه پس از بارها نامه‌نگاری و تجمع در مقابل مجلس یک بار دیگر با تجمع در مقابل شورا نارضایتی خود را اعلام کردند.