- هربار پس از یک سانحه هوایی بحث درباره امنیت پرواز به میان می آید و راه هایی درباره چگونگی جلوگیری از این حوادث مطرح می شود، اما به نظر می رسد این بحث ها تاکنون نتیجه ای در پی برنداشته است چون گهگاه خبرهای تلخی از وقوع یک حادثه هوایی در کشور به گوش می رسد.
طبق آمارها چیزی نزدیک به 25 درصد از کشته شدگان حوادث هوایی طی هفت سال گذشته متعلق به سوانح هوایی ایران بوده اند و سهم ایران در این بین بسیار بالا است. به همین خاطر این سوال مطرح است که چرا این چنین است؟
شاید اولین پاسخی که مطرح شود و همواره پس از یک حادثه هوایی نیز از دهان مسئولان شنیده می شود این است که ایران به دلیل تحریم ها توانایی نوسازی ناوگان هوایی خود را ندارد و این در حالی است که طبق قوانین بین المللی اقلام دارویی و قطعات هواپیماهای مسافر بری نباید مشمول تحریم ها شوند.
گفته می شود که میانگین عمر هواپیماهای در حال پرواز در ایران 25 سال است و این در شرایطی است که عمر مفید یک هواپیما برای انجام پرواز ایمن 20 سال است، بنابراین می توان عمده ترین دلیل بالا بودن حوادث هوایی در ایران را فرسوده بودن هواپیما ها دانست.
در این راستا تاکنون اقداماتی انجام شده است اما ثمر بخش نبوده اند. یکی از این اقدامات که چند سال پیش انجام گرفت خریداری چند فروند هواپیای ایرباس از ترکیه بود اما این هواپیماها به فاصله دو سال پس از خرید زمین گیر شدند و امکان پرواز را از دست دادند.
از آنجا که خرید هواپیماهای نوی غربی به خاطر تحریم دچار مشکل است، نگاه هواپیمایی ایران به هواپیماهای روسی جلب شد که هم امکان خریدشان مهیا است و هم قیمتی بسیار ارزان تر از نوع غربی دارند. امنیت این هواپیماها اما محل بحث است.
هرچند ناوگان هوایی ایران فرسوده است اما تعداد زیادی از سقوط ها و سوانح هوایی ایران مربوط به هواپیماهای روسی است و این مسئله این سوال را به ذهن متبادر می کند که در حالی که ایران برای خرید هواپیماهای نو روسی و تامین قطعات آنها دچار مشکل نیست چرا میزان مشکلات این هواپیما ها بالا است؟
پاسخی که از سوی برخی به این سوال داده می شود عدم ایمنی این هواپیما ها است اما مسئولان دولتی به هیچ عنوان این امر را نمی پذیرند.
در این راستا سفیر ایران در روسیه هواپیمای توپولوف را هواپیمای امنی می داند که میزان سقوطش در مقایسه با ایرباس کمتر است.
محمود رضا سجادی در این باره به فارس می گوید: « شما اگر در مسیرهای داخلی روسیه، سوار توپولوف‌های 154 شوید در خواهید یافت كه به هیچ وجه از لحاظ زیبایی و راحتی با ایرباس فرقی ندارند. متأسفانه توپولف در ایران به بدترین وجه، عرضه می‌شود، موكت‌های كثیف، صندلی‌های نزدیك به هم، قیمت آزاد بلیط و .... و نیز تصادفاتی كه به اصل هواپیما ارتباطی نداشت، همه دست به دست هم دادند تا تصویری ترسناك از این هواپیما ارائه دهند. در حالی كه توپولف 154 جزو امن‌ترین هواپیماهای دنیاست. از لحاظ اقتصادی هم به صرفه است و تنها هواپیمایی كه در خطوط ایران سود می‌دهد، این هواپیماست.»
خبرگزاری فارس نیز امروز طی خبری عنوان کرد که با بررسی سوانح هوایی سه نوع هواپیمای بوئینگ، ایرباس و توپولف طی 7 سال گذشته، بوئینگ طی این مدت با 25 سانحه هوایی منجر به مرگ به عنوان سانحه ساز ترین هواپیما شناخته شد و ایرباس و توپولف به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفتند.
این خبرها بر آنند که در برابر منتقدان هواپیماهای روسی مخصوصا توپولوف بر امنیت آنها تاکید کنند اما منتقدان با تکرار سخنان خود کماکان هواپیمای توپولوف را نا امن می دانند.
بر خلاف خبرگزاری فارس که توپولوف را از بوئینگ و ایرباس امن تر می داند اما خبرگزاری مهر چند روز پیش طی خبری عنوان کرد:« هواپیمای توپولوف با نام اختصاریTU- 154 Mبه عنوان نا امن ترین هواپیمای مسافربری جهان شناخته می شود.»
در ادامه این خبر می خوانیم:« این هواپیما از نظر فنی در دنیا تحریم و مجوز پرواز بین المللی به اتحادیه اروپا و آمریکا را ندارد.شرکت هواپیمایی توپولوف به دلیل زیان ده بودن در سال 2002 اعلام ورشکستگی و در 5 شرکت هواپیما سازی روسی ادغام شد.»
ابوالقاسم رحمانی سخنگوی كمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، نیز می گوید:« هم‌اكنون20 فروند از هواپیماهای نوع توپولوف در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند كه طبق آمار میزان اتفاقاتی كه برای این نوع هواپیماها رخ می‌دهد، بیش از سایر هواپیماهاست.»
از دیگر سو همچنین می خوانیم که شرکت هواپیمایی آئروفلوت" روسیه در ناوگان هوایی خود از تعداد اندکی هواپیمای توپولوف استفاده می کند و افتخار خود می داند که بر تعداد ایرباس های خود بیافزاید.
همان طور که ملاحظه شد درباره امنیت توپولوف اخبار ضدو نقیضی به گوش می رسد. از یک طرف این هواپیما به عنوان امن ترین هواپیمای جهان معرفی می شود از طرف دیگر عنوان می شود این هواپیما به خاطر نا امنی اجازه پرواز در اروپا و امریکا را ندارد. واقعیت چیست؟
توپولوف چه امن ترین هواپیمای دنیا باشد و چه نا امن ترین آن مسئله این است که تعداد سقوط این هواپیما در ایران بسیار بالا است و این امر تاحدودی ادعای کسانی را که توپولوف را نا امن می دانند لا اقل درباره ایران اثبات می کند.
به هر حال باید تدبیری برای جلوگیری از سقوط بیشتر هواپیما در کشور و کشته شدن هموطنان مان اندیشید، تدبیری که شاید نیازمند بازنگری جدی در خط مشی سازمان هواپیمایی کشور و سایر مقامات مربوطه باشد.