امسال با خرید تضمینی حدود 10.5 میلیون تن گندم، یک رکورد جدید در تاریخ کشاورزی ایران رقم خورد. در سال 83 با افزایش تولید داخلی و خرید تضمینی گندم در این بخش به خود کفایی رسیده بودیم ولی در سال‌های بعد و در دوران دولت‌های نهم و دهم این خودکفایی پایدار نماند و هر ساله شاهد واردات گسترده چندین میلیون تن گندم بودیم.
به گزارش روزنامه ایران، با این حال در دولت یازدهم یک بار دیگر به خودکفایی در این بخش دست پیدا کردیم و طبق گفته مسئولان امر حتی زمینه برای صادرات حدود 2 میلیون تن گندم هم فراهم شده است.
در این زمینه محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در گفت‌و‌گوی اختصاصی با «ایران» ضمن تشریح ابعاد این مسأله، تحقق این خودکفایی را هم وابسته به افزایش بهره‌وری تولید در سطوح زیر کشت دیم و آبی این محصول می‌داند و هم بارش‌های نسبتاً خوب سال زراعی 95-94.
وی در این گفت‌و‌گو می‌گوید که در سال 92 هنگامی که دولت یازدهم سر کار آمد ذخایر استراتژیک گندم از چند صد هزار تن تجاوز نمی‌کرد که برای مصرف تنها 18 الی 21 روز کشور بود و این یک شرایط بحرانی محسوب می‌شد.
به گفته حجتی اما هم اکنون بیش از 13 میلیون تن گندم در سیلوهای کشور ذخیره شده است و ذخایر استراتژیک ما از 18 روز به بیش از 6 ماه افزایش پیدا کرده است.
بهبود بهره وری و لطف پروردگار عامل خودکفایی
حجتی در این زمینه می‌گوید: ما تلاش کردیم با همکاری کشاورزان و تولید‌کنندگان هم بهره‌وری را بالا ببریم و لطف پروردگار هم باعث شد که این موفقیت رخ دهد و در فصل زراعی 95-94 تا کنون توانستیم حدود 10 میلیون و پانصد هزار تن گندم به صورت تضمینی از کشاورزان خریداری کنیم و برآورد می‌کنیم که این میزان از 11 میلیون تن نیز عبور کند. البته ما در نوروز پیش‌بینی می‌کردیم که 10 میلیون تن خریداری می‌کنیم ولی وضعمان در مزارع بسیار بهتر از پیش‌بینی بود و اکنون قریب به 11میلیون تن را می‌توانیم خریداری کنیم. با توجه به میزان مصرف در بخش‌های مختلف، با این وضعیت تولید و خرید تضمینی، عرضه بر تقاضا پیشی خواهد گرفت و تراز تجاری بخش گندم بسیار بهبود خواهد یافت.
تداوم خودکفایی به روند بهره وری بستگی دارد
وزیر جهاد کشاورزی در خصوص امکان تداوم این خودکفایی در سال‌های بعد می‌گوید: این مسأله بستگی به این دارد که بتوانیم شرایط را برای بهره گیری مناسب در زمینه تولید گندم حفظ کنیم. یعنی به میزان رعایت مسائل حفاظتی از خاک و بذر و آب و همچنین عنایت پروردگار بستگی دارد. اگر این مسائل رعایت شود قطعاً ادامه خواهد یافت. اگر بذر گواهی شده و مطابق با فناوری‌ها و تکنیک‌های روز بشری در اختیار کشاورز قرار گیرد و همچنین در مراحل بعدی از این بذر نورسیده حفاظت و حمایت صورت پذیرد، قطعاً بهره‌وری و تولید آن افزایش پیدا خواهد کرد اما در صورتی که از بذر نامتناسب با محیط اقلیمی و غیر استاندارد استفاده شود، قطعاً تولید آن کاهش پیدا خواهد کرد. علاوه بر این اگر از کشاورز در این روند حمایت صورت پذیرد، کود کافی و با کیفیت در اختیار وی گذاشته شود و روند تغذیه بذر به خوبی صورت پذیرد، می‌توان به افزایش تولید و بهره‌وری در این خصوص امیدوار بود.
این موضوع سبب خواهد شد که خودکفایی گندم ادامه پیدا کند اما اگر این موارد و حمایت‌ها و مراقبت‌ها انجام نشود، طبیعی است که خودکفایی گندم تداوم نخواهد داشت.
پاسخ به انتقادات از تولید گندم
وی در خصوص برخی انتقادات مبنی بر به صرفه نبودن تولید گندم در کشور هم ضمن وارد ندانستن این انتقادات گفت: در زمینه تولید دیدگاه‌ها متفاوت است و ضرورتی برای ورود به آن هم حس نمی‌شود. اما در زمینه بهره‌وری قضیه فرق می‌کند. زمانی ما از میزان مشخصی آب یک کیلو گندم تولید می‌کنیم و زمان دیگری هم با مصرف همان میزان آب بهره‌وری را افزایش می‌دهیم و دو کیلو گندم تولید می‌کنیم. این بهره‌وری امر بسیار مناسبی است و قطعاً هم به صرفه است و هم نشان دهنده بالا رفتن راندمان است.
ما به جز گندم که برنامه ریزی‌ها برای افزایش راندمان و بهره‌وری در این زمینه است، در تولید محصولات دیگر هم به این سمت رفته‌ایم. تولید گوجه فرنگی را به بیش از 6 میلیون تن رساندیم. تولید سیب زمینی را هم برنامه‌ریزی کردیم که به بالاتر از 6 میلیون تن برسانیم. این بهره‌وری از منابع موجود آبی بسیار گره گشا و به نفع کشور است.
سال 92، 18روز ذخیره گندم داشتیم
حجتی در مورد وضعیت سال 92 کشور در زمینه موجودی ذخایر غذایی استراتژیک کشور هم به شرایط بحرانی آن دوران اشاره کرد و افزود: ما در سال 92 با توجه به شرایط کلی کشور و همچنین مشکلاتی که در زمینه تأمین مواد غذایی داشتیم، مخصوصاً در زمینه گندم وضعیت بحرانی داشتیم. نظر به وابستگی بسیار زیادی که به این محصول داشتیم و با توجه به اینکه در مقاطع مختلف میزان مختلفی از گندم وارد می‌کردیم، گاهی 5 میلیون تن، گاهی 6 میلیون تن و گاهی هم 7 میلیون تن گندم وارد می‌کردیم، در آن زمان وضعیت خوبی نداشتیم. ذخیره گندم ما برای 18 الی 21 روز بود! یعنی این میزان ذخایر عدد فوق العاده محدودی بود و از چند صد هزار تن تجاوز نمی‌کرد. اما امروز بیش از 13 میلیون تن گندم در سیلوهایمان موجود است. حتی در سال 92 و اوایل 93 افرادی که به توصیه دولت سیلو ساخته بودند که برای موجودی این سیلوها از دولت حق اجاره بگیرند چون سیلوها خالی بود مشکلات فراوانی داشتند ولی امروزه همه آن سیلوها پر است و به مرحله اشباع هم رسیده است و از این نظر هم جای خوشحالی است.
مجوز شورای عالی امنیت ملی برای واردات غدا
حجتی به مجوز شورای عالی امنیت ملی برای استفاده از منابع صندوق توسعه ملی جهت واردات کالاهای استراتژیک اشاره کرده و در این زمینه می‌گوید: در همان زمان طبق مجوزی که شورای عالی امنیت ملی دادند برای خرید کالاهای استراتژیک و مهم‌ترین آن گندم از منابع صندوق استفاده کردیم. با استفاده از این منابع ذخایر را و از جمله گندم را به میزان قابل قبولی بالا بردیم. البته طی یکی دو سال گذشته از محل افزایش تولید گندم، این ذخایر را افزایش دادیم. با این حال بخشی از این 3 میلیارد دلار صرف بازپرداخت مجوزهای قبلی در زمینه تأمین کالاهای استراتژیک شد و از آن مبلغ شاید تنها کمتر از یک و نیم میلیارد دلار در اختیار ما برای تأمین کالاهای اساسی قرار گرفت.
بهبود 7/4 میلیارد دلاری تراز تجاری مواد غذایی
وزیر جهاد کشاورزی به مسأله بهبود تراز تجاری مواد غذایی کشور هم پرداخته و از بهبود 4 میلیارد و هفتصد میلیون دلاری این تراز در سال 94 خبر داد. وی در این زمینه می‌گوید:
در سال 92 تراز تجاری این بخش منفی 8.1 میلیارد دلار بود. یعنی واردات مواد غذایی در کشور منهای صادرات مواد غذایی برابر بود با منفی 8.1 میلیارد دلار. این عدد سال گذشته یعنی در 94 به 3.4 میلیارد دلار رسید. برنامه داریم که این تراز تجاری را در میان مدت به صفر برسانیم.
با توجه به برنامه‌هایی که در زمینه اقتصاد مقاومتی در دست اجرا و عملیاتی شدن است و همچنین کارهایی که صورت گرفته و از این پس هم به انجام خواهد رسید، معتقدم که این به صفر رساندن تراز تجاری بخش مواد غذایی دور از دسترس نیست و محقق خواهد شد.
مشروح گفت‌و‌گوی وزیر جهاد کشاورزی، به زودی در «ایران» منتشر می شود.