پرواز هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران بالاخره رسمیت یافت. اداره کنترل دارایی‌های خزانه‌داری آمریکا روز جمعه اعلام کرد مجوز پرواز هواپیماهای ساخت آمریکا را که در ایرلاین‌های خارجی فعالیت می‌کنند صادر کرده است. این اقدام آمریکا گویا در راستای ایجاد جوی مثبت میان ایران و آمریکا در ادامه توافق هسته‌ای و برقراری روابط تجاری و مالی ایران، منتج از برجام است. هرچند در گذشته پرواز هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران به‌طور غیررسمی انجام می‌شد، اما اکنون با چنین رخدادی، ایران می‌تواند با بهره‌گیری از این فرصت، هواپیماهای لانگ‌رنج را که از آسیای شرقی به سمت اروپا می‌روند، به آسمان ایران بازگرداند.
این اتفاق البته در گرو مذاکرات سازمان هواپیمایی با کشورهای آسیایی است که در لوای جنگ تحمیلی، برای حفظ ایمنی هوایی خود، آسمان ایران را ترک کرده بودند. این اقدام آمریکا در جهت فراهم‌کردن ضمانت جدی‌تر برای شرکت‌های هواپیمایی برای ازسرگیری روابط تجاری و مالی ایران پس از برداشته‌شدن تحریم‌هاست. به گزارش ایسنا به نقل از رویترز، اداره کنترل دارایی‌های خزانه‌داری آمریکا روز جمعه اعلام کرد، مجوزی صادر کرده که اجازه می‌دهد هواپیماهای ساخت آمریکا توقف موقت در ایران داشته باشند، این به آن معناست که شرکت‌هایی نظیر لوفت‌هانزا، ترکیش ایرلاین و دیگران که به‌صورت مداوم به ایران پرواز می‌کنند، اجازه دارند در این پروازها از هواپیماهای آمریکایی یا هواپیماهایی که در آنها قطعه‌های آمریکایی به کار رفته، استفاده کنند.
شروط صدور مجوز
البته وزارت خزانه‌داری شروطی را برای صدور این مجوز موقت در نظر گرفته مبني‌بر اينكه هواپیماهای ساخت آمریکا بیش از ٧٢ ساعت نمی‌توانند در ایران بمانند، ضمن آنکه این مجوز شامل بالگردها نمی‌شود. بنا بر توافق هسته‌ای که جولای سال گذشته میان ایران و شش قدرت جهانی به دست آمد، شرکت‌های هواپیمایی آمریکایی می‌توانند مجوز فروش هواپیماهای مسافربری به ایران را دریافت کنند اما توافق میان شرکت بویینگ و ایران‌ایر که در دست اقدام است، مورد مخالفت نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره قرار گرفته است و آنها سعی دارند از نهایی‌شدن این قرارداد جلوگیری کنند.
بی‌تأثیری روی قرارداد بویینگ و ایران‌ایر
مجوز صادرشده توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا مبنی بر ورود هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران هیچ تأثیری بر قرارداد میان بویینگ و ایران‌ایر نخواهد داشت. جاناتان اپشتاین، یک وکیل برجسته آمریکایی دراین‌باره به رویترز، گفت: البته هواپیماهای آمریکایی می‌توانند به کشورهای دیگری مثل کوبا، سودان، سوریه و کره‌شمالی که تحریم شده‌اند، پرواز کنند اما ایران در این مورد استثنا بوده است. او افزود: از نظر فنی هیچ راهی برای پرواز به ایران وجود نداشت و به همین دلیل انجام پرواز به ایران باعث ایجاد نگرانی‌های زیادی در بین لیزینگ‌های هواپیمایی آمریکایی می‌شد. اپشتاین که به شرکت‌های لیزینگ هواپیمایی در موارد مربوط به تحریم مشورت می‌دهد، گفت: البته در عمل بسیاری از هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران پرواز کرده‌اند اما مجوزی که روز جمعه صادر شد، هرگونه ابهام را دراین‌باره از بین برد.
رسمیت‌بخشیدن به روال پروازها با هواپیماهای ساخت آمریکا
مسعود دانشمند، رئیس کانون سراسری انجمن‌های حملونقل بین‌المللی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» با تأیید سخنان اپشتاین، به این نکته اشاره می‌کند که این اتفاق پیش‌تر نیز در ایران رخ می‌داده و اتفاق جدیدی نیست، اما می‌گوید: طبق این خبر، هواپیماهایی که بیش از ١٠ درصد ساخت آنها از آن آمریکا باشد، هم‌اکنون به‌صورت رسمی می‌توانند به ایران پرواز کنند، البته تاکنون هم هواپیماهای لوفت‌هانزا، ایرباس و بسیاری دیگر از هواپیماهای شرکت‌های معتبر جهانی که بخشی از ساخت آنها مربوط به آمریکا بود به ایران پرواز می‌کردند و مشکلی از این بابت وجود نداشت.
صدور مجوز زیر فشار افکار عمومی
او با اشاره به اینکه اکثر هواپیماهایی که به ایران سفر می‌کنند یا بویینگ هستند یا ایرباس یا متعلق به شرکت‌های هواپیمایی هلندی، می‌افزاید: نوع موتور همه این هواپیماها آمریکایی است؛ حتی بیش از ١٠ درصد ساخت هواپیماهای ایرباس نیز آمریکایی هستند. بنابراین این اتفاق‌ها رخ می‌داده اما اکنون به علت فشارهایی که به آمریکا برای اجرائی‌نکردن برجام آمده و در انتخابات اخیر آمریکا نیز تأثیر گذاشته، آمریکا به اتفاقی که در حال رخ‌دادن است، رسمیت بخشیده است.
بازاریابی ایران برای تردد هواپیماهای آسیای شرقی
بااین‌حال دانشمند تأکید می‌کند ایران می‌تواند از این مجوز بهره‌برداری مناسبی داشته باشد و بازاریابی خود را برای بازگرداندن هواپیماهایی که به علت تحریم از ایران دور شده بودند، گسترش دهد و از آنها بخواهد در آسمان ایران بیشتر تردد کنند. رئیس کانون سراسری انجمن‌های حملونقل بین‌المللی ایران با اشاره به ناامنی کشورهای همسایه ایران تصریح كرد: در این شرایط می‌توانیم از شرکت‌های هواپیمایی که به علت تحریمها مسیر آسمان امارات یا خلیج فارس را انتخاب کرده‌اند، بخواهیم ایران را برای تردد انتخاب کنند، زیرا اکنون آسمان امارات از گرد‌وغبار مملو است و این مسئله برای آنها ایجاد هزینه می‌کند.
آسمان ایران، دالان ترانزیت شرق به غرب
دانشمند با بیان اینکه مسیر ایران از قدیم به‌عنوان یک دالان ترانزیتی مطرح بوده و مسیر مناسبی برای هواپیماهایی بوده که از شرق به غرب پرواز می‌کردند، تصریح كرد: در دوران جنگ این مسیر را از دست دادیم زیرا بیمه‌ها حاضر نبودند هواپیماهایی را که از آسمان ایران عبور می‌کنند، بیمه کنند. بنابراین این هواپیماها وقتی به آسمان پاکستان یا هند می‌رسیدند، تغییرمسیر داده و در مسیر هوایی دریای عمان و خلیج‌فارس قرار گرفته و از طریق کشورهایی مانند امارات ادامه مسیر می‌دادند. او با اشاره به مزیت‌های تردد از آسمان ایران می‌گوید: ایران هوای مناسبی دارد، ریزگردهای جنوب خلیج‌فارس را ندارد و اگر هواپیماها در فرودگاه امام خمینی که از سطح دریا هزار متر بالاتر است، بنشینند، نسبت به دوبی که هم‌سطح دریاست، سوخت کمتری مصرف می‌کنند که می‌تواند به سود آنها باشد. این کارشناس حملونقل اشاره می‌کند: هواپیماهای سنگاپور، چین، تایوان، تایلند، کره، ژاپن و... برای مقصد اروپا از آسمان امارات عبور می‌کنند. در این شرایط سازمان هواپیمایی کشوری باید از شرایط موجود به‌درستی استفاده کند و با اعطای امکاناتی مانند هتل ارزان‌تر، تخفیف در سوخت‌گیری هواپیما و...، آنها را به آسمان ایران بازگرداند.
هموارشدن مسیر برای مذاکرات بعدی
حمید غوابش، دبیر سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی، نیز در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه تاکنون محدودیتی در تردد هواپیماهای ساخت آمریکا به ایران وجود نداشته، می‌گوید: صدور این مجوز، یک پیام آشکار دارد و آن به این مسئله بازمی‌گردد که شرایط مذاکره با آمریکا از نظر سیاسی بهبود یافته؛ اما از نظر عملیاتی تحول قابل‌توجهی رخ نداده است. او می‌افزاید: به نظر می‌رسد این اقدام، زمینه مساعدی فراهم کند تا مجوزهای بعدی برای خرید هواپیما یا برقراری پرواز مستقیم به آمریکا صادر شود.