یادداشت دریافتی- کامیار اسماعیل پور؛ خوشبینانه ترین فرضیه برای تحلیل فاجعه جان باختن حاجیان در منا طی حج تمتع امسال بی کفایتی دولت و مسئولان سعوی در اداره آئینی است که نزدیک به یک قرن است اداره و برگزاری آن را عهده دار هستند و علی القاعده باید تبحر و مهارت زیادی در مدیریت و برگزاری آن داشته باشند.
مقایسه حج امسال با دو رویداد مذهبی دیگر به نام عاشورا و اربعین حسینی در عراق به شکل آشکاری بی کفایتی و بی تدبیری آل سعود در اداره آئین حج را به نمایش می گذارد.
یکم– از لحاظ تعداد زائران و حاجیان.
تعداد زائرانی که برای برگزاری عاشورای حسینی و آئین اربعین حسینی به کربلای معلی مشرف می شوند با تعداد حاجیانی که در آئین حج حضور می یابند به هیچ وجه قابل قیاس نیست و جمعیت زائران حسینی بسیار بیشتر از جمعیت حاجیان بیت الله الحرام است.
در عاشورای امسال شش میلیون و 300 هزار نفر از 50 کشور جهان و در اربعین سال گذشته حدود 20 میلیون زائر در کربلا و راهپیمایی عظیم مذهبی منتهی به آن شرکت کردند در حالی که آمار حاجیان امسال سفر حج تمتع تنها دو میلیون نفر بوده است.
دوم– از لحاظ گستره جغرافیایی.
زائران حرم مطهر ابا عبدالله الحسین (ع) در اربعین حسینی مسافت حداقل 80 کیلومتری بین نجف و کربلا را طی می کنند و برخی از آنها همچون برخی زائران ایرانی از مرز ایران تا کربلا را پیاده می پیمایند که تامین امنیت این گستره وسیع جغرافیایی به هیچ عنوان با تامین امنیت حاجیان در یک شهر و یک منطقه محدود جغرافیایی یعنی مکه و بخشی از آن یعنی منا قابل قیاس نیست.
سوم- از لحاظ سابقه مدیریت مراسم.
برگزاری آئین اربعینی حسینی که از سالیان دور درعراق مرسوم بوده توسط رژیم بعث صدام ممنوع اعلام شد اما شیعیان و محبان ابا عبدالله الحسین (ع) آن را به شکل محدود و با تحمل رنج و خطرهای ناشی از آن برگزار می کردند.
با سقوط رژیم بعث صدام در سال 2003 این آئین به شکل خودجوش در بین شیعیان عراق احیا گردید و اقبال زیادی بدان شد اما تشکیلاتی برای خدمت رسانی به زائران حسینی و در نتیجه سابقه ای از مدیریت خدمت رسانی به این تعداد زائر وجود نداشت.
در سالیان اخیر به تدریج با کمک دولت و ملت عراق به ویژه شیعیان این کشور و کشورهای دیگر نظیر جمهوری اسلامی ایران مدیریتی بر این جمعیت گسترده در این حیطه وسیع جغرافیایی شکل گرفت لذا سابقه مدیریت زائران اربعین حسینی در عراق و آئین عاشورا در کربلا به حداکثر 9 سال قبل بر می گردد.
این در حالی است که دولت سعودی از 1932 که بر عربستان حاکمیت کامل یافته تاکنون بیش از 80 سال است که آئین حج را مدیریت می کند و علی القاعده باید تجربیات فراوانی از مدیریت جمعیت حاجیان در اختیار داشته باشد.
چهارم- از لحاظ موقعیت امنیتی و سیاسی.
دولت عراق سال گذشته در حالی میزبان 20 میلیون زائر از 60 کشور اسلامی و غیر اسلامی بود و در حالی روز گذشته میزبان شش میلیون و 300 هزار زائر در کربلا بود که یک سوم سرزمینش توسط خطرناکترین تروریستهای دنیا یعنی داعش و گروههای دیگر تکفیری اشغال بود و هست و جنگ و نبردی سراسری و تمام عیار در نزدیکیهای کربلا یعنی محل برگزاری آئین عاشورا و اربعین در حال وقوع بود و هست.
تروریستهایی که زائران حسینی کربلا را کافر و کشتن آنها را موجب رفتن به بهشت می دانند و از هر فرصتی برای صدمه زدن و کشتار این زائران استفاده می کردند و می کنند.
اما دولت سعودی در حالی آئین حج را مدیریت می کند که هیچ کشوری مرزهایش را تهدید نکرده است بلکه خود با گستاخی و زیاده خواهی در حال تجاوز زمینی و هوایی به سرزمین یمن است و همه کشورهای اسلامی نیز با داشتن نمایندگان و بعثه هایی در کشور عربستان می کوشند دولت سعودی را در مدیریت حج کمک کنند.
با وجود تفاوتهای چهار گانه ذکر شده زائران حسینی هم در اربعین سال گذشته و هم در آئین عاشورای حسینی دیروز در امنیت کامل، حرم مطهر ابا عبدالله الحسین علیه اسلام را زیارت کردند بدون این که کسی کشته شود.
اما دولت سعودی با بی کفایتی هر چه تمام تر در مدیریت جمعیت حج، بیش از هفت هزار کشته را به عالم اسلام تحمیل کرد.
همین مقایسه مختصر کافی است تا معلوم شود که چرا کشورهای اسلامی از جمله جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند که باید مدیریت آئین حج به سازمان کنفرانس اسلامی واگذار شود.