ركود و انبار شدن محصولات اگرچه نقل هر محفلي است و نخستين دغدغه اين روزهاي فعالان اقتصادي و مسوولان به شمار مي‌رود، اما بازار ١٠ روزه محرم هيچ بويي از ركود نبرده است. اين شايد تنها ١٠ روزي باشد كه ساز مخالف با اقتصاد را مي‌زند. وقتي پاي اعتقاد به ميان مي‌آيد مردم ديگر نه به ركود توجهي دارند و نه تورم. چرخي در بازار اين رونق را به خوبي نشان مي‌دهد.
دست‌اندركاران امر نيز تمهيدات لازم در اين حوزه را انديشيده‌اند. از تمهيدات لازم براي تامين گوشت و مرغ و مواد غذايي مورد نياز كه يكباره جهش چند برابري پيدا مي‌كند تا نظارت‌هاي بهداشتي و قيمتي بر عرضه توليداتي كه اين روزها متقاضي فراوان دارد. با اين حال مواد غذايي تنها بازار پر گردش اين ايام نيست. مشتقات اين بازار فراوان‌تر از اينهاست. از كار و كاسبي پر رونق مداحان گرفته تا بازار داغ فروش پر شترمرغ و علم و كتل ساخته و پرداخته بازار اصفهاني‌ها.
صداي طبل چيني ميآيدگردش مالي اين روزها كه به گفته مسوولان اصناف كشور به چند ده ميليارد تومان مي‌رسد؛ فقط توليدكنندگان داخلي را به خود مشغول نكرده است. چيني‌ها چند سالي است سهم بالايي از اين بازار را از آن خود كرده‌اند. هرچند گفته مي‌شود چين در توليد لباس‌هاي مخصوص محرم كه دو سه سالي است مد شده، دست دارد اما حضور اين كشور را در كنار تايوان بيشتر در بخش لوازم صوتي و تصويري و به طور مشخص آمپلي‌فاير و ميكروفن از مدت‌ها پيش نقل محافل بود. علي شربياني، عضو هيات رييسه اتحاديه صنف فروشندگان دستگاه‌هاي صوتي و تصويري، تلفن همراه و لوازم جانبي در گفت‌وگو با «اعتماد» توضيح داد كه لوازمي كه به صورت مستقيم از چين براي فروش اين ايام عرضه مي‌شود همين دو قلم است. او در مورد شايعه طبل‌هاي چيني گفت: طبل‌ها دست‌ساز ايران است. ممكن است پوست‌هاي روي طبل را از ساير كشورها مثل مالزي، اندونزي و چين وارد كنيم اما اين به مفهوم واردات طبل چيني نيست. به گفته شربياني طبل‌ها اگر هم وارداتي باشند محصول كشورهاي ژاپن و كره جنوبي و اغلب مارك ياماها را روي خود دارند. او در پاسخ به اين سوال كه آيا طبل‌ها تقلبي نيستند، گفت: اگر تقلبي باشد هم به چين ربط ندارد. برخي از اين طبل‌ها در داخل كشور توليد مي‌شوند اما آرم ياماها يا ساير آرم‌ها را بر خود دارند.
بهارستان و چهارراه سيروس بورس طبلخيابان بهارستان فقط بورس كفش نيست. اين ايام كه سري به اين خيابان مي‌زني، انواع و اندازه‌هاي مختلف طبل‌هايي را مي‌بينيد كه در همين منطقه و در انبارهاي مغازه‌ها ساخته مي‌شود. شربياني هم بر ساخت طبل‌ها در بهارستان تاكيد كرد و افزود: ساليان سال است كه ساخت اين نوع ادوات در بهارستان و چهارراه سيروس توسط خود ايراني‌ها انجام مي‌شود. پوست‌هاي طبل اغلب مصنوعي است و از نوعي پلاستيك تهيه مي‌شود. او اضافه مي‌كند: آمپلي فاير و ميكروفن هم بيشتر وارداتي است ولي از ژاپن و كره بيشتر وارد مي‌شود.
فروش ويژه ادوات محرم در نمايشگاه عطر سيبچند سالي هست شهرداري بازارچه‌هايي را تدارك ديده كه ادوات صوتي مورد نياز ماه محرم را عرضه مي‌كند. در اين نمايشگاه كوپن‌هايي براي تكايا، مساجد، حسينه‌ها و بقعه‌هاي متبركه تخصيص داده مي‌شود كه اين ادوات را با تخفيف‌هاي ويژه مي‌توانند خريداري كنند. در كنار نمايشگاهي كه به عطر سيب معروف است و مختص لوازم صوتي و ادوات نواختن در اين ايام است؛ مواد غذايي مورد نياز تكايا نيز با تخفيف عرضه مي‌شود. به ويژه برنج و روغن و حبوبات كه در كنار اين بازارچه در چند بوستان تهران عرضه مي‌شود. شربياني گفت: شهرداري با در اختيار قرار دادن كوپن‌هايي اين ادوات را با تخفيف به عزاداران سيد‌الشهدا مي‌فروشد. از قبل نيز شهرداري چنين فروش‌هايي داشت و اكنون به صورت منسجم‌تر در مكاني خاص اين نمايشگاه‌ها را برگزار مي‌كند. براي خريد آمپلي فاير و ميكروفن هم به جز نمايشگاه اشاره شده اغلب به خيابان جمهوري مراجعه مي‌شود كه از گذشته به عنوان بورس اين لوازم شناخته مي‌شد. قيمت آمپلي‌فاير از حداقل ٤٠٠ هزار تومان شروع و تا پنج ميليون تومان هم مي‌رسد. آمپلي‌هاي پنج ميليوني البته هم ميكسر دارد و هم آمپلي و مسلما كارآيي بيشتري دارد. قيمت ميكروفن نيز بين ١٠٠ تا ٧٠٠ هزار تومان متغير است. طبل نيز از ٢٠٠ هزار تومان شروع شده و تا يك ميليون تومان فروخته مي‌شود. سنج نيز به عنوان يكي از لوازم مورد نياز اين ايام قيمتي دست‌كم ١٠٠ هزار توماني را دارد. البته برخي هيات‌ها هر سال براي نياز اين ١٠ روز اين ادوات را اجاره مي‌كنند.
تي‌شرت و شال ويژه محرمچند سالي است بازار پوشاك با ابداعاتي براي ماه محرم، پوشاك ويژه عرضه مي‌كند. تي‌شرت‌هايي با تمثال‌ها و شال و روسري‌هايي با نوشته‌هاي مرتبط با اين ماه. رنگ‌هاي غالب براي اين لباس‌ها نيز مشكي و سبز است. اگرچه برخي مي‌گويند اين لباس‌ها هم از چين مي‌آيد اما يوسفي‌فر، نايب‌رييس اتحاديه پوشاك اين موضوع را صادق ندانسته و با اشاره به ركودي كه بر بازار پوشاك داخل حاكم است؛ واردات پوشاك را مقرون به صرفه نمي‌داند.
ابداعات تي‌شرت‌هايي با آرم محرم با تبليغات خاص براي ترغيب مشتريان اين روزها حال و هواي مغازه‌ها را نيز تغيير داده است. مي‌گويند پيراهن‌هاي متحدالشكل، يك نماد عزاداري براي ماه سيدالشهداست. قيمت تي‌شرت‌هاي مشكي در مغازه‌هاي پوشاك از ٣٠ تا ٧٠ هزار تومان است. البته اگر اين تي‌شرت‌ها به تعداد بالا و به صورت عمده خريداري شود قيمت آن حدود كمتر مي‌شود. در راسته دستفروشان كه بساط‌شان در هر خيابان اصلي و پررفت و آمدي برپاست هم اين قيمت‌ها را زير ٢٠ و حتي ١٠ هزار تومان مي‌توان پيدا كرد. شال‌هاي سبز و مشكي هم، يك نوع بازار مقطعي مي‌سازد. انواع شال‌ها با اين دو رنگ بدون طرح و يا با آرم‌ها و نوشته‌هاي مخصوص اين ماه نيز پيراهن‌ها را تزيين مي‌كند. شال‌هاي مشكي و سبز هم قيمتي از ١٠ تا ٣٠ هزار تومان دارد. همچنين قيمت‌هاي شال‌هاي مشكي و سبز هم در بساط دستفروشان چيزي حدود ٥ تا ١٠ هزار تومان است.
افزايش نظارت‌هاي بهداشتيشايد به اين وجه بازار محرم هيچ‌وقت دقت نكرده باشيد اما در اين ايام كاسبي ذبح‌كنندگان هم رونق مي‌گيرد. قرباني كردن گوسفند و گاو مقابل دسته‌هاي سينه‌زني رسم تعطيل‌برداري نيست و به خصوص در دو روز عاشورا و تاسوعا تعداد قرباني كردن‌ها به صورت تصاعدي بالا مي‌رود. به همين منظور هم سازمان دامپزشكي از هم‌اكنون براي اين روزها اكيپ‌هاي سيار ناظر دامپزشك تدارك ديده است. عباس عباسي، مديركل دفتر نظارت بر بهداشت عمومي و مواد غذايي سازمان دامپزشكي در گفت‌وگو با «اعتماد» گفت: همانند سنوات گذشته اكيپ‌هاي سيار ناظران بهداشتي و ناظران شرعي تدارك ديده شده است كه در دو روز عاشوار و تاسوعا به صورت ٢٤ ساعته و در دو شيفت كاري مشغول كار خواهند بود. به جز مراجعه به اكيپ‌هاي سيار، سامانه ١٥١٢ نيز براي تامين درخواست‌هاي متقاضيان فعال است و هموطنان از طريق اين سامانه مي‌توانند براي قرباني كردن نذورات‌شان اقدام كنند.
قيمت‌هاي سرپايي شتر و دستمزد ذبحكنندگانتقاضا براي قرباني كردن گوسفند، گاو و شتر بيش از هر ايام ديگري در سال است. بنابراين اين رشد تقاضا احتمال افزايش قيمت را هم به دنبال دارد. بنابراين مسوولان از چند ماه مانده به محرم براي تامين نياز اين شب‌ها تداركات لازم را مي‌بينند. به جز گوسفند و گاو با قيمت‌هاي مشخص نكته جالب براي تعيين قيمت شتر آن است كه نرخ اين حيوان سرپايي محاسبه مي‌شود. حسين عبداللهي كه در اين به عنوان يك ذابح حرفه‌اي مشغول به كار است به «اعتماد» گفت: واحد شمارش شتر نفر است بنابراين قيمت آن را سرپايي تعيين مي‌كنند و نه كيلويي. هر شتر از بچه دوساله آن سه ميليون قيمت دارد تا ١٠ ميليون تومان. اين قيمت براساس تخميني كه صاحب شتر و خريدار مي‌زنند كه هر دو در اين زمينه اطلاعات كافي دارند، تعيين مي‌شود.
عبداللهي گفت: براي قرباني كردن گوسفند اجرت نقدي دريافت نمي‌كنيم. همان پوست و روده گوسفند مي‌شود اجرت ما. حتي هزينه حمل و نقل هم نمي‌گيريم. او درباره نحوه قرباني كردن گاو توضيح داد: گاو موضوعش متفاوت است. علاوه بر اينكه پوست آن را برمي‌داريم اجرت ١٠٠ تا ١٥٠ هزارتوماني هم دريافت مي‌كنيم. كشتن گاو به راحتي گوسفند نيست و قصابان براي انجام اين كار دستمزد مي‌گيرند. اين در مورد شتر هم صدق مي‌كند. اجرت قرباني كردن شتر هم تا ٢٠٠ هزار تومان بالغ مي‌شود. در مورد شتر اين تفاوت وجود دارد كه پوست حيوان ارزشي براي ما ندارد.
بازي پرها بر روي علمكودك كه بودم هيچ‌گاه فكر نمي‌كردم پرهايي كه به علم‌ها نصب مي‌شود متعلق به يك پرنده باشد. تصورم از پرنده همان مرغ و اردك و كبوتري بود كه در اطرافم مي‌ديدم. بعدها كه شترمرغ‌هاي ايراني را از نزديك ديدم، نقش شترمرغ در تشكيل ادوات محرم برايم روشن شد. اين پرها شايد در گذشته وارداتي بود اما سال‌هاست به واسطه توسعه پرورش شترمرغ در كشور از داخل تامين مي‌شود. از هر شتر مرغ ٢٤ شاهپر به دست مي‌آيد. اما اين پرها بعد از چهار يا پنج سال كيفيت اوليه خود را از دست مي‌دهند و بايد تعويض شوند. كار رنگ‌آميزي پرها بيشتر به هنرمندان اصفهاني نسبت داده مي‌شود. اصفهاني‌هايي كه در ساخت علم و كتل هم نقش پررنگي ايفا مي‌كنند. در ساخت علم، آنچه پركارتر و سخت‌تر است ساخت همان تمثال‌ها يا مرغ‌هاي نشانده‌شده روي علم است. اگرچه تيغه‌هاي علم در چهارراه سيروس از يكي دو ماه مانده به محرم ساخته مي‌شود اما ساخت تمثال‌ها بيشتر كار تبريزي‌ها و اصفهاني‌هاست. روي تيغه‌ها معمولا نقش و نگارهايي وجود دارد و برخي خميدگي‌هايي دارد كه كار قلم، چكش و درواقع كار دست است. پس از آنكه تيغه‌هاي مرغ‌نشان روي بدنه اصلي سوار شد آن وقت نوبت به نصب پارچه و پر مي‌رسد كه كار هنرمنداني است كه ذوق را چاشني كار مي‌كنند.
پيتزا نذريكترينگهاي غذا، بازار جديد ايام محرم. اين روزها زندگي‌ها راحت شده است. براي صاحبان نذورات هم كه حوصله آشپزي در اندازه‌هاي زياد را نداشته يا آپارتمان‌نشيني به آنها اين اجازه را نمي‌دهد، راهكار انديشيده شده است. نگراني وجود ندارد. كافي است به يكي از تهيه غذاها زنگ بزنيد و ميزان غذاي مورد نياز و نوع آن را مشخص كنيد. تعداد غذاهاي آماده در ظروف يك‌بار مصرف به در خانه‌تان فرستاده مي‌شود تا بين هركس مي‌خواهيد توزيع كنيد. در مناطق شمالي شهر به جاي انواع چلو، انواع فست‌فود هم سفارش داده مي‌شود. پيتزا نذري هم در ايام محرم يك دو سالي است باب شده و هم در ايام ماه رمضان. نيت يكي است فقط نوع برآورده كردن نذر متفاوت است.