قیمت محصولات، رابطه مستقیمی با میزان درآمد مردم دارد و دقیقا همین قاعده است که به بازار دستفروشان و کاسبان دوره‌گرد رونق می‌بخشد؛ بازاری میلیاردی که بدون تردید بخاطر سد معبر، عدم پرداخت مالیات و بعضا خرید و فروش کالاهای قاچاق، چندان صورت قانونی ندارد و به دلیل خارج بودن از چرخه مالی مغازه‌ها و بازارهای رسمی، احتمالا لطماتی به اقتصاد وارد می‌کند.
آمار دقیقی از دستفروشان در دسترس نیست ولی به نظر می‌رسد درصد قابل توجهی از این افراد را حاشیه‌نشینان، کودکان کار و اتباع سایر کشورها تشکیل می‌دهند. به همین دلیل، تخمین گردش مالی کار دستفروشان بسیار دشوار است.
به گزارش ایسنا، بازار دستفروشان در اقصی نقاط شهر تهران حتی در چندین متر زیر زمین، یعنی «مترو» هم قابل مشاهده است و به اصطلاح « از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» در این بازارها عرضه می‌شود.
محصولاتی از لوازم الکترونیکی مانند موبایل و هندزفری گرفته تا پوشاک، کیف و کفش، لوازم خانگی و تزئینی در بازار دست‌فروش‌ها قابل مشاهده است. البته حضور پررنگ محصولات تبلیغی ماهواره‌ای هم در این بازار جای تأمل و بررسی دارد.
اولین موردی که در خصوص کاسبی دستفروشان به چشم می‌خورد، نرخ کالاهایی است که عرضه می‌کنند. به طور نمونه قیمت کفش در انواع مدل‌های بچه انه حدود 6000 تومان و در مدل های زنانه حدود 12 تا 20 هزار تومان و در مدل های مردانه و ورزشی از حدود 20 تا 70 هزار تومان است. کفش های چینی در کنار کفش های ایرانی نکته جالب در بازار این گروه از دست‌فروش‌هاست.
همچنین کیف در انواع مدل های بچه گانه حدود 16 هزار تومان، کیف دستی معمولی حدود 40 هزار تومان، کیف کوه و خبرنگاری نیز به ترتیب حدود 30 و 25 هزار تومان به فروش می رسد. به گفته فروشندگان، بسیاری از این کیف ها تولید داخل هستند.
بازار لوازم التحریر در آستانه مهرماه به نوعی بازار فصلی برای دستفروشان تبدیل شده است؛ به عنوان مثال قیمت هر عدد دفتر 100 برگ از 2500 تا 3500 تومان به فروش می رسد که به گفته دستفروشان، این دفترها نیز تولید داخل هستند.
در بازار دستفروشان، ساعت در انواع مدل های زنانه و مردانه حدود قیمتی از 20 تا 40 هزار تومان دارد. این ساعت ها که تماما ساخت کشور چین هستند، بدلیل شباهت بسیار زیاد با ساعت‌های گران‌قیمت سوئیسی و ژاپنی، از فروش قابل توجهی برخوردار هستند.
به گزارش ایسنا، لوازم جانبی تلفن همراه نیز از رایج ترین بازارها برای دستفروشان است. هندزفری با حدود قیمت 5000 تا 10 هزار تومان، شارژر انواع تلفن های همراه حدود 10 تا 12 هزار تومان و پخش کننده های موسیقی با حدود قیمت 15 تا 20 هزار تومان در بازار دستفروشان به فروش می رسد.
البته در برخی از مناطق تهران، انواع تلفن همراه تقلبی به صورت دستفروشی عرضه می شود. این تلفن های همراه بدلیل شباهت بسیار زیاد با تلفن های همراه هوشنمد گران قیمت، بعضا برای برخی از مردم ایجاد اشتباه می کند. قیمت این تلفن های همراه از حدود 200 تا 800 هزار تومان عرضه می شود.
شلوار های زنانه و مردانه نیز از رایج ترین و متنوع‌ترین محصولات در بازار دستفروشان است. شلوارهای زنانه در انواع مدل ها از 15 تا 35 هزار تومان به فروش می رسد. همچنین شلوار های مردانه که سهم کمتری از بازار دستفروشان دارند، در انواع مدل ها حدود قیمت‌ش 20 تا 35 هزار تومان است.
پیراهن و تی‌شرت های مردانه همچنین در بازار دستفروشان از سهم بالایی برخوردار است و حدود 10 تا 25 هزار تومان قیمت دارد. همچنین شال و روسری های زنانه در این بازار حدود 6000 تا 10 هزار تومان فروخته می‌شوند.
فروش محصولات تبلیغی ماهواره ای تامل برانگیزترین کالاها در بازار دستفروشان است. وقتی از فروشنده این کالاها سوال می‌شود که این کالاها از کجا وارد می‌شوند؟ ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند. با این حال قیمت انواع این محصولات اعم از لباس و لوازم آرایشی تا لوازم خانگی از 5000 تا حدود 30 هزار تومان به فروش می‌رسند.
همچنین برخی تنقلات مانند آدامس‌های وارداتی، لواشک و تخمه آفتابگردان نیز از جمله محصولاتی است که دستفروشان عرضه می کنند. این محصولات که در بهداشتی بودن‌شان تردید وجود دارد، با قیمت‌هایی حدودا از 500 تا 3000 تومان عرضه می‌شوند.
همانطور که می‌بینید، قیمت کالاهای دستفروشان به دلیل عدم پرداخت مالیات و قاچاق، به مراتب پایین‌تر از نمونه مشابه همین محصولات در مغازه‌ها و بازار رسمی است. حال جای این سوال است که چرا بسیاری از مردم خرید از دستفروشان را به خرید از مغازه‌ها ترجیح می‌دهند؟ آیا صرفا پایین بودن قیمت یک کالا، دلیلی برای خرید آن است؟ بد نیست کمی فکر کنیم که اگر گردش مالی دستفروشان وارد مغازه‌ها و بازارهای رسمی شود، چه حجمی از اشتغال و چه میزان درآمد ناشی از مالیات و سایر وجوه و عوارض قانونی برای دولت به ارمغان می‌آید؟
برخورد جدی و ضربتی با دستفروشان قطعا راه حل دائمی برای حل این معضل اقتصادی و شهری نیست، چراکه دستفروشان گزینه دیگری برای کسب درآمد ندارند و دستفروشی تنها راه برای امرار معاش اکثر آنهاست. به نظر می‌رسد فرهنگ‌سازی و ایجاد اشتغال پایدار برای همه اقشار جامعه، بتواند این معضل را تا حد زیادی حل کند.