حرم مطهر امام رضا(ع) از دیرباز برای ایرانیان از جایگاه و مرتبه بالایی برخوردار بوده و این امر در اوایل ورود دوربین عکاسی به ایران باعث شد تنی چند از مهمترین عکاسان درباری برای عکاسی از حرم رضوی به مشهد بیایند.
به گزارش مجله تاریخ فرادید، با ورود دوربین عکاسی به ایران در عصر محمدشاه قاجار که سه سال بعد از اختراع آن در اروپا صورت گرفت شاهان قاجار سخت مجذوب اختراع جدید شدند و بعدها در عصر ناصرالدین شاه با خرید تعدادی دوربین عکاسی، دعوت از معلمان فرنگی عکاسی و تربیت عکاسان جوان، زندگی و وضعیت اجتماعی مردم و دربار را سوژه اصلی عکاسان قرار دادند. نقل است ناصرالدین شاه اولین کسی بود که در ایران به عکاسان سفارش گزارش تصویری از زندگی مردم و نیز بناهای مقدس، تاریخی و باستانی شهرهای مختلف می‌داد و عکاسان درباری چون عبدالله قاجار، آقا رضا عکاسباشی، منوچهرخان عکاسباشی، آنتوان سوریوگین و عکاسان خارجی چون لوئیجی پشه، لوئیجی مونتابونه و آنتونیو جیانوزی را برای عکاسی به اقصی ایران می فرستاد.
در این میان حرم امام رضا(ع) به عنوان مقدس‌ترین مکان برای مردم ایران جایی بود که شاه بسیاری از عکاسان ایرانی و حتی خارجی را برای عکاسی به آنجا فرستاد. بسیاری از عکاسان قاجاری فارغ از سفارش دربار خود نیز لازم می‌دیدند حتما در کارنامه خود عکسی از حرم امام هشتم را نیز به ثبت برسانند. ماحصل این امر تعداد زیادی عکس از بنای حرم و گاه مراسم‌های داخل آن بود که معمولا به آلبوم خانه سلطنتی قاجار تقدیم می‌شد.
عکس های زیر که از اولین عکاسان حرم امام رضا (ع) انتخاب شده از عبدالله قاجار، آنتونیو جیانوزی و آنتوان سوریوگین است و مربوط به عصر ناصرالدین شاه قاجار است. دو عکس اول منتسب به آنتونیو جیانوزی ایتالیایی است که 160 سال پیش در سال 1275 هجری قمری معادل با سال 1233 هجری شمسی عکاسی کرده است. گفته می‌شود او که مدرس عکاسی در دارالفنون بوده اولین عکس‌ها از حرم امام هشتم را برداشته است؛ آلبوم او از حرم امام رضا(ع) شامل عکس‌های بیشتری است که در موزه عکسخانه کاخ گلستان نگهداری می‌شود.
مقابل گنبد امام رضا(ع). عکاس: آنتونیو جیانوزی
مسجد شاه سابق (هفتاد و دوتن) در مشهد. عکاس آنتونیو جیانوزی
نمایی از قبرستان "قتلگاه" و حرم امام رضا (ع) . عکاس: نامعلوم
نمایی از قبرستان "قتلگاه". عکاس: نامعلوم
نمایی از حرم امام رضا(ع) در روز عاشورا. عکاس: عبدالله قاجار
نمایی از حرم امام رضا. عکاس: آنتوان سوریوگین
الهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی