فرارو- امروز روز بدون پلاستیک است. روزی که قرار است به صورت نمادین کمکی در کاهش مصرف محصولات پلاستیکی در کشور بکند. هرسال در این روز NGOها و گروه‌های محیط زیستی فعالیت‌هایی را در فضا مجازی و واقعی ساماندهی می‌کنند تا مردم نسبت به آسیب‌های استفاده از پلاستیک آکاه شوند.
به گزارش فرارو، 4 درصد از ذخایر نفتی صرف تولید محصولات پلاستیکی می‌شود. این محصولات شامل ظرف‌های پلاستیکی، بطری‌ها، کیسه‌ها و... است. مصرف و تولید کیسه‌های نایلکس در این میان سهم بیشتری را به خود اختصاص داده، تاجایی که سالانه 500 میلیارد کیسه پلاستیکی در جهان مصرف می‌شود و 305 میلیون تُن از آن دور ریخته می‌شود.
براساس تحقیقات انجام‌شده، در ایران چیزی حدود 3میلیون تن پلاستیک تولید می‌شود. تنها در تهران، سالانه ده هزار تن کیسه پلاستیکی مصرف می‌شود و 1000 تن پلاستیک، بخش زیادی از پسماندهای شبانه‌روز تهران است.
با توجه به آسیب‌ها و صدماتی که پلاستیک و به به‌خصوص کیسه‌های پلاستیکی به طبیعت، حیوانات و انسان‌ها وارد می‌آورد، فعالان و کارشناسان محیط زیست 21 تیرماه را روز مقابله به پلاستیک نام‌گذاری کردند. در این روز افراد زیادی تلاش می‌کنند تا مردم را نسبت به خطرات پلاستیک برای خود و محیط اطراف آگاه سازند.
درصد زیادی از مردم با حذف کیسه‌های پلاستیکی موافق‌اند
نغمه نقی‌لو -فعال محیط زیست، عضو انجمن طرح سرزمین و کمپین روزِ بدون پلاستیک در گفتگو با فرارو گفت: لازم است که در ابتدا من تذکر نسبت به این موضوع دهم که 21 تیر روز بدون پلاستیک در ایران است و نه در جهان؛ چراکه در حال حاضر و در هر کشوری تاریخ مشخصی برای این روز و هفته در نظر گرفته شده است. در ایران نیز 4 سال است که 21 تیرماه روز بدون پلاستیک نام گرفته است.
نقی‌لو درباره نحوه آگاه‌رسانی توضیح‌داده و اظهار کرد: تلاش ما این است که به مراکز خریدی مانند شهروند رفته و با مردم وارد صحبت شویم تا به‌جای پلاستیک از ساک‌های پارچه‌ای برای خرید استفاده کنند. طرحی که ما درحال انجام آن هستیم طرحی از طرف انجمن طرح سرزمین و به همت محیط زیست شهرداری تهران در حال انجام است، که از امروز آغاز و تا چهارشنبه ادامه خواهد داشت.
وی با ابراز امیدواری نسبت به آگاه‌تر شدن مردم در 4 سال اخیر گفت: خوشبختانه در این 4 سال تعداد کسانی که با حذف کیسه‌های پلاستیکی در خرید موافق هستند، افزایش پیدا کرده است. دوسال پیش 60 درصد موافق این طرح و سال گذشته 75 درصد موافق آن بودند. امسال نیز انتظار می‌رود که این درصد افزایش پیدا کند.
نقی‌لو با اشاره به فعال‌بودن استان‌های دیگر در این طرح در انتها تصریح کرد: این طرح مختص تهران نبوده و شهرهای دیگری نیز در کمپین‌های تلاش بر استفاده کمتر مردم از پلاستیک دارند. برای مثال کمپین سبزاندیشانِ اراک در تولید و فروش ساک‌های پارچه‌ای به مردم موفق بودند. انجمن طرح سرزمین نیز از طریق شبکه‌های اجتماعی همچون وایبر، تلگرام و... با عنوان "21 تیر روز بدون پلاستیک" در این زمینه فعالیت کرده است.
چرا پلاستیک بد است؟
اما چرا باید به صورت جدی با استفاده بی‌رویه و بدونِ لزوم از پلاستیک مخالفت کنیم؟ دکتر حسین آخانی -کارشناس محیط زیست و استاد زیست‌شناسی دانشگاه تهران- در گفتگو با فرارو درباره آسیب‌های پلاستیک توضیح داد. وی گفت: استفاده از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف رشد زیادی در دهه‌های اخیر در جهان داشته است. هرسال 500 تا 1000 میلیارد پلاستیک در جهان مصرف می‌شود. در ایران نیز به گفته برخی دومیلیون تن پلاستیک و به گفته برخی دیگر 1.2 میلیون تُن پلاستیک وارد چرخه طبیعت می‌شود. بخش قابل توجهی از از پلاستیک‌ها در ایران به دلیل نبود امکانات امکان بازیافت ندارند و عمومِ پلاستیک‌ها، برحسب ضخامت، بین 500 تا 1000 سال در طبیعت باقی می‌مانند.
آخانی در ادامه تصریح کرد: پلاستیک‌های موجود در طبیعت هم باعث زشتی طبیعت (مکان‌هایی مانند جنگل‌ها و سواحل) و هم منبعی برای بیماری خواهند شد. برای نمونه پلاستیک‌ها رهاشده در محیط‌های آبی مانند رودها مواد سمی را به خود جذب می‌کنند؛ به‌طوری که این پلاستیک‌ها یک‌میلیون بار بیشتر از محیط اطرف سمی هستند. حالا تصور کنید حیواناتی که این پلاستیک‌ها را می‌خورند، سموم آن را وارد بدن می‌کنند و خطر آنها را تهدید خواهد کرد.
وی همچنین به دیگر خطرات استفاده از پلاستیک اشاره کرده و گفت: یکی‌دیگر از خطرات پلاستیک‌ها این است که اگر آنها در محیطی مانند جنگل رهاشده باشند، در اثر حرارت و آتش‌سوزی، به گسترده‌شدن سریع آتش دامن می‌زنند.
لیوان یکبار مصرف را حذف کنیم!
استاد دانشگاه تهران درمورد خطرات ناشی از مصرف لیوان‌های یکبار مصرف توضیح داد: در ایران به کرات دیده شده که مواد غذایی برای مصرف در این ظروف قرار داده می‌شوند. این قبیل کارها بسیار غیربهداشتی و اشتباه است. بارها دیده‌ایم که در آیین‌ها مذهبی در لیوان‌های یکبار مصرف چای، نسکافه و سایر نوشیدنی‌های داغ توزیع می‌شود، این در حالی است که این نوشیدنی‌ها به‌دلیل حرارتی که در ظرف پلاستیکی ایجاد می‌کنند، خطر ابتلا به بیماری‌ها را ایجاد خواهند کرد.
وی ادامه داد: پس از شناخت آسیب‌های استفاده از ظروف و وسایل پلاستیکی، عقل جمعی از حذف و محدودکردن مصرف آنها سخن گفته است. برای مثال کشور آمریکا پیش‌از این یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان پلاستیک در جهان بود، اما در سال‌های اخیر توانسته است این مصرف را کنترل بکند. حال شما با سفر در ایالت‌های مختلف این کشور، به ندرت با وجودِ پلاستیک در طبیعت روبرو می‌شوید.
چطور کمتر پلاستیک مصرف کنیم؟
این کارشناس در ادامه به راه‌حل‌های کاهش صرف پلاستیک در ایران اشاره کرده و اظهار کرد: آیا ایران نیز می‌تواند مصرف پلاستیک را کنترل کند؟ برای کاهش این مصرف راه‌های متنوعی وجود دارد. اولین آن ممنوع کردن ریختن پلاستیک در طبیعت است. در کشوری همچون آمریکا جریمه‌ای هزاردلاری برای ریختن پلاستیک در طبیعت وجود دارد. این در حالی است که در کشور ما انواع مجازات‌ها برای رانندگی و غیره تعریف شده، اما برای ریختن زباله در طبیعت جرمی مجازاتی مشخص نشده است. حال آنکه در ایران نیز باید این محدودیت وجود داشته باشد.
وی گفت: دومین راهکار محدود کردن استفاده از پلاستیک از طریق ممنوع کردن آن است. چه در کشورهای توسعه‌یافته و چه در کشورهای توسعه نیافته‌ای مانند سومالی، رواندا، پاکستان، آرژانتین و... استفاده از کیسه پلاستیکی ممنوع اعلام شده است.
آخانی به استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و پلاستیکی اشاره کرده و در این‌باره اظهار کرد: راه‌حل سوم، استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و کاغذی است. در فروشگاه‌های بسیاری از کشورها مالیات سنگینی برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی وجود دارد. در این مراکز خرید به افراد گفته می‌شود اگر کیسه پلاستیکی می‌خواهد باید هزینه آن را (که هزینه نسبتا زیادی است) پرداخت کنند. در کشور آلمان در صورتی که فرد آب معدنی، نوشابه و یا هر نوشیدنی دیگر که بطری پلاستیکی دارد را خریداری کند، باید هزینه گرانی آن را بپردازد و اگر آن بطری را بازگرداند، بخشی از هزینه خریداری‌شده به وی باز خواهد گشت.
چرا این همه پلاستیک دورمان را گرفته؟
این استاد دانشگاه همچنین به افزایش استفاده از ظروف پلاستیکی در سال‌های اخیر در ایران اشاه کرده و در این‌باره گفت: در سال‌های اخیر در کشور ما استفاده از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف به طرز غیرقابل وصفی افزایش پیدا کرده است. برای مثال در یکی از سفرهایم دیدم که شرکت هواپیمایی برای دادن خوراکی و غذا به هر فرد از 18 قطعه پلاستیکی استفاده کرده است؛ این درحالی است که در شرکت‌های هواپیمایی کشورهای درحال توسعه چنین چیزی وجود ندارد و ظرف‌ها چندبار مصرف و یا دائمی هستند. رستوران‌ها ما نیز مثال بارز دیگری در این زمینه‌اند. تقریبا در تمام رستوران‌ها لیوان یکبار مصرف به مشتری داده می‌شود و استدلال آنها این است که وزارت بهداشت استفاده از ظروف شیشه‌ای را ممنوع کرده است. به‌نظر می‌رسد که در این حوزه وزارت بهداشتِ ایران برخلاف روند جهانی رفتار می‌کند. آیا اگر توجیه وزارت بهداشت عدم رعایت بهداشت در شست‌وشوی لیوان‌ها است، بهتر نیست که از اقداماتی مانند نظارت بیشتر و پلم کردن آن رستوران استفاده کنیم؟
وی همچنین درباره نقش دولت در کاهش تولید و مصرف پلاستیک اظهار کرد: کمپین‌ها و فعالیت‌ها در ایران نمی‌توانند چندان موفق باشند. استفاده از پلاستیک در ایران را می‌توان مشابه با سدسازی‌ها دانست. همان‌گونه که پشت‌پرده سدسازی‌ها جریانات و مافیاهایی نهفته است، پشت پرده تولید پلاستیک نیز به نظر من مافیایی وجود دارد. بنابراین تا زمانی که دولت حمایت‌ها و اقدامات لازم را در زمینه کاهش مصرف پلاستیک در کشور انحام ندهد، NGOها، کمپین‌ها و انجمن‌ها نمی‌توانند آنگونه که باید به نتیجه برسند. دولت باید با وضع قوانین استفاده زیاد از پلاستیک را کاهش دهد، نه اینکه عدم استفاده از آن را در میوه‌تره‌بارها با جریمه همراه کند.
حسین آخانی در انتها تصریح کرد: در انتها باید بگویم، درحالی که بسیاری از کشورهای پرمصرف در زمینه پلاستیک، مانند آمریکا، توانسته‌اند، استفاده از این محصول را کاهش دهند، چرا ما نتوانیم این کار را با همکاری دولت و مردم انجام دهیم؟
ایجاد اشتغال هم میشه.
به نظرم خیلی طرح خوبی در میاد. به خصوص که خیلی از کراگاه های پارچه بافی سنتی در حال نابودیه.
توجه شود به وام بلاعوض يكصد ميليارد دلاري در دولت احمدي نژاد به شركتهاي پتروشيمي دولتي ، دقيقا شش ماه قبل از واگذاري شركتهاي پتروشيمي به بخش خصوصي ( بخوانيد به بخش مافيا) اين شركتها از رانت بلا عوض يكصد ميليارد دلاري بيت المال در دولت قبل بهره بردند !!!!!!چرا؟