فرارو- آمار اعتیاد در ایران رو به افزایش است. این آمار این روزها، علاوه بر مردان، زنان و کودکان را نیز در بر گرفته است. بخشی از دلایل اعتیاد افراد به مخدرها عدم شناخت صحیح از آن‌هاست. در این مطلب مخدرهایی که بیشترین طرفداران را در کشور دارد معرفی کرده‌ایم.
کوکائین
کوکائین را از گیاه کوکا (Coca) می‌گیرند. مرکز اصلی کِشت این گیاه آمریکای جنوبی است. کوکائین آلکالوئید اصلی برگِ گیاه کوکا است. به کوکائین برف، گردو خاک، شیرینی، بینی و... نیز می‌گویند. از سال‌های 1859 تا 1860 بود که ماده موثر گیاه کوکا استخراج شد و کوکائین نام گرفت. کوکائین پودری سفید و شفاف است. طعم این ماده تلخ است و به همین دلیل اکثرا با ملین‌ها، شکر و پودر تالک مخلوط می‌گردد. این مخدر نیز در دسته مخدرهای محرک جای می‌گیرد. از آنجایی که کوکائین بی‌حس کننده است در برخی اعمال پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تاریخ استفاده از این گیاه نیز طولانی است. در گذشته و در کشورهایی مانند، هند، بولیوی، پرو و ساکنین کوه‌های آند این گیاه به عنوان محرکی برای انجام فعالیت‌های سخت و همچنین لذت و خوشی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در تابوت‌های باستانی کشور پرو مجسمه‌هایی کشف شده‌اند که در حال استعمال کوکا هستند. مکیدن برگ گیاه کوکا در گذشته روشی شایع بوده است. همچنین به گزارش سایت تاریخ ایرانی افشای مدارک پزشکی آدولف هیتلر، از استعمال کوکائین توسط او خبر داده‌اند. به مرور زمان این مخدر نیز، مانند مخدرهای دیگر از طریق مرزها و به صورت قاچاقی به ایران وارد شد.
این ماده به شدت برخی از مواد شیمیایی مغز که خلق و خو را تغییر می‌دهند تحت تاثیر قرار می‌دهد. مصرف کوكائین به مرور زمان مانع از ذخیره مواد شیمیایی تولید‌كننده این احساس‌ها در مغز می‌گردد. و از آنجایی که اگر این مواد به مغز فرد نرسد، وی افسرده خواهد شد، فرد به آن معتاد خواهد گشت. کوکائین نیز روش‌های متفاوتی برای مصرف دارد. این مخدر معمولا به شکل استنشاقی، تزریقی و به صورت خوراکی استفاده می‌شود. مالیدن آن به پوست صورت و بعضا پاشیدن آن بر دستگاه تناسلی ار روش‌های دیگر استعمال کوکائین هستند. اما شایع‌ترین روش مصرف کوکائین استنشاقی است. کوکائین پس از 30 الی 60 دقیقه در بدن فرد مصرف‌کننده اثر می‌کند.
اثرات کوتاه‌مدت کوکائین شادی افراطی، افزایش فعالیت جسمانی، خواب‌آلودگی و افزایش انرژی است. فردی که کوکائین مصرف کرده است فشار خونش زیاد می‌شود، نفس‌هایش تند، مردمکش گشاد، اشتهایش کم، بی‌خواب و نیروی جنسی‌اش افزایش می‌یابد. تمایل مصرف کوکاین در افراد به‌دلیل جاذبه‌های مثبت آن است. البته این جاذبه‌های مثبت در صورت مصرف زیاد و متداول فرد منجر به اعتیاد به کوکائین و به مرور از بین می‌رود و تاثیراتی برعکس بر روی فرد می‌گذارند. ممکن است با یکی دوبار مصرف، فرد به کوکائین معتاد شود و فردی که به این ماده معتاد شود دارای نشانه‌هایی همچون کاهش وزن، رنگ‌پریدگی، اختلال در هضم غذا، لرزش و تشنج، اسهال، پرش عضلات، آبریزش بینی، کاهش نیروی جنسی، پرخاشگری و... است. وابستگی به کوکائین به حدی است که فرد در طی روز چندین بار باید آن را استعمال کند تا از پا نیفتد.
درمان کوکائین نمی‌تواند تدریجی و با کم‌کردن مواد صورت بگیرد. فرد معتاد به کوکائین باید یک دفعه اینکار را بکند و بداند درمان اعتیاد به این ماده زمان زیادی می‌خواهد.
کراک
مخدر کراک از کوکائین به دست می‌آید. تصفیه کوکائین به تولید کراک منجر می‌شود. این درحالی است که گفته می‌شود کراکی که در ایران وجود ندارد، در پی تصفیه هروئین به‌وجود آمده و هروئینی غلیظ‌شده یا فشرده است. از آنجایی که کراک مخدری بی‌بو است، می‌توان آن را در هرجایی مصرف کرد و این به خطرهای این مخدر می‌افزاید. کراک رایج در ایران به شدت از کراکی که در کشورهای اروپایی و آمریکایی وجود دارد خطرناک‌تر است. فشرده‌کردن هروئین در پی به‌دست آوردن کراک در ایران غیراستاندارد است. تولیدکنندگان برای سود بیشتر انواع مواد دیگر مانند کورتن و دروهای آرام‌بخش را به آن اضافه می‌کنند. میزان وابستگی به این مخدر بسیار زیاد است.
کراک نیز تاریخچه‌ای طولانی دارد. این مخدر –البته کراکی که از کوکائین عمل آمده است- توسط كشيش‌ها مصرف می‌شده است، چراکه آن‌ها اعتقاد داشتند سوزاندن کراک باعث مى‌شود كه خدايان به وجد بيايند. همچنين كريستف كلمپ در چهارمين سفر خود به مصرف اين گياه را توسط سرخپوستان آمريكايى اشاره كرده است.
چند سال پیش با آزمايش بر روى حدود 30 نمونه از كراك‌هاى مصرفى با قيمت هر گرم 20 تا 50 هزار تومان مشخص شد اين مواد كراك واقعى نبوده، بلكه هروئين است. در حاليكه كراك واقعى نوعى از كوكائين است و قيمتى چندين برابر اين رقم را دارد و نام صحيح آن كرك (CRACK) مي باشد،قيمت هر گرم آن حدود 120 تا 150 هزار تومان و قيمت هر كيلو از آن حدود 150 ميليون تومان است كه فعلا به صورت محدود در كشورهای آمريكائي و توسط افراد مشهور و سرمايه‌داران بزرگ قابل مصرف مي باشد و در آسيا و كشور هاي ديگر به صورت محدود وجود دارد.
کراک را عمدتا با دو روش کشیدن و تزریق استعمال می‌کنند. کشیدن کراک شبیه به کشیدن مخدر تریاک است؛ مخدر را با جسمی شبیه سنجاق نگه داشته، آن را در اثر حرارت دود کرده و دود آن را به داخل می‌دهند. در روش تزریق نیز کراک را در آب جوشیده حل کرده و به بدن تزریق می‌کنند. شدت تاثیر استعمال کرارک از طریق تزریق بسیار شدید است و ممکن است فرد پس از سه سال با مرگ روبرو شود. البته به طور کلی کراک موجودر در ایران، از آنجایی که فشرده هروئین و با ناخالصی‌های زیاد همراه است، به شدت به مصرف‌کننده ضربه زده و فرد مصرف کننده بنابر مشتقات کراکی که می‌کشد، به فاصله دو تا 5-6 سال خواهد مُرد.
سه‌بار مصرف مقدار کمی از کراک، منجر به اعتیاد حتمی به آن خواهد شد. هرچقدر حسِ لذت و سرخوشی ناشی از مصرف کراک بالاتر باشد، سقوط از آن حس و حالت و خماری و افسردگی ناشی از آن بیشتر خواهد بود. 97 درصد افراد پس از مصرف 21 روز کراک به آن معتاد می‌گردند. محرک کراک نیز منجر به ایجاد لذت در مغز می‌شود. اثر کوتاه مدت این مواد سرخوشی و شادی، فعالیت زیاد، احساس رضایت از خود و زندگی، بالارفتن میل جنسی و... است. اما اثرات بلند مدت آن دیگر فرق خواهد کرد. فردی که از نظر جسمی و روحی به این مواد اعتیاد پیداکند دچار مشکلات جسمی و روانی زیادی خواهد شد. از دست دادن وزن بدن، یبوست، بی خواب، ضعف جنسی، دپرسیون تنفسی، اشکال در ادرار کردن، تهوع، کم خونی، رنگ پریدگی، تعرق شدید، دردهای شکمی و اسهال، اختلالات در هضم و دستگاه گوارشی، سردرد، لرزش دست ها، لرزش و تشنج، پریدن عضلات و سفتی آن‌ها، آب ریزش دائمی بینی، ایجاد زخم، آماس و جوش‌های پوستی، زخم در مخاط بینی، اضطراب، بی قراری، تشنج پذیری شدید، سوء ظن، گیجی، اختلالات درک زمان و مکان، رفتار تهاجمی، تحریک پذیری شدید، افسردگی، پرخاشگری، تمایل به خود کشی، توهمات و اختلال در حواس (به خصوص بینایی، شنوایی، و لامسه)، افکار هذیانی، و گاهیاشتهای کاذب و سرانجام ناراحتی جدی دماغی و روانی به نام سایکوز و کوکایین ... همگی از عوارض اعتیاد به کراک است.
وابستگی به کراک به حدی بالاست که فرد مابین 5 تا 10 ساعت باید حتما مصرف کند. این میزان پس از دوره طولانی مصرف به ده‌بار در روز می‌رسد. فردی که کراک به او نرسد، افسردگی شدید، پرخاشگری، تحریک‌پذیری، دست‌زدن به اعمال جنایت‌بار، داشتن حسی از عشق و نفرت نسبت به خود و... حالت‌های چنین فردی است. کنار گذاشتن مصرف کراک کار ساده‌ای نیست. البته غیرممکن هم نیست. فرد معتد به کراک باید زیر نظر پزشک، روان‌پزشک، روان‌شناس و گروه‌درمانی‌ها قرار گیرد تا دوره درمان او کامل شود.
ترامادول
ترامادول (Tramadol) دارویی شبیه به تریاک است. آن را دارویی روانگردان می‌دانند. نام‌های تجاری و دیگر این دارو ترامال، ترامد، بایومادول است. اعتیاد به ترامادول در اثر مصرف پی‌درپی و زیاد آن ایجاد می‌شود و وابستگی به آن، آز آنجایی که دارویی ضدافسردگی است، شدید خواهد بود. دوشکل عرضه ترامادول به بازار، شکل خوراکی آن (قرص یا کپسول) و شکل تزریقی (آمپول) است.
این دارو برای اولین بار در سال 1970 با نام ترامال در شرکتی آلمانی به نام گروننتال ساخته شد و پس از آن حق تولید این دارو به شرکت‌های زیاد دیگری داده شد. مصرف این دارو عموما برای دردهای متوسط یا شدید مانند دردهای استخوانی، دردهای عمل جراحی و همچنین در بیماری‌های سرطانی و سندروم پای بی‌قرار است.
از آنجایی که ترامادول قیمت پایینی داشته و در دسترس است، برخی از افراد با مصرف زیاد آن به آن معتاد خواهند شد. اعتیاد به ماده در ایران در حال افزایش است. از آنجایی که ترکیبات ترامادول شبیه به تریاک است، کارشناسان به آن "تریاک مدرن" می‌گویند. فردی که بدون‌وقفه ترامادول مصرف می‌کند به مرور برای رسیدن به حالت ضدافسردگی و آرامش ناشی از آن باید دوز مصرفی را بالا ببرد، که این خطرناک است.
عوارض مصرف این دارو، احساس تهوع، سرگیجه، بی‌خوابی و در عین حال احساس خواب‌آلودگی، خارش، یبوست، دیرانزالی، تعریق زیاد، افت فشار خون، خشکی دهان و ... است. اثر این دارو پس از نیم الی ساعت آغاز می‌شود و تا 4 الی 10 ساعت ادامه خواهد داشت. پس از، ازبین رفتن اثر این دارو بر بدن، افزایش فشار خون و سردردهای شدید در انتظار فرد خواهد بود. اعتیاد به ترامادول مشابه اعتیاد به مخدر تریاک است و همان علائم پرخاشگری، پایین آمدن تحمل، افت انگیزه جنسی، افسردگی، بی‌اشتهایی و... را دارد.