بیستمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش سال ٩٤، دیروز تمام شد؛ این نمایشگاه درحالی برگزار شد که امید برای لغو تحریم‌های ایران و ورود دوباره به بازار، سرمایه‌گذاران و دست‌اندرکاران بسیاری را به این رویداد کشاند. ٦٠٠ شرکت خارجی از کشورهای مختلف به ایران آمدند. بسیاری از آنها می‌خواهند قبل از لغو تحریم‌ها و هجوم سایر شرکت‌ها بتوانند فرصت همکاری را برای خود تضمین کنند و از همین رو پیش از لغو تحریم چراغ خاموش به ایران آمده‌اند و از طریق شرکت‌های همکار و یا نمایندگانشان به صورت غیررسمی باب همکاری‌ها با ایران را مورد بررسی قرار دادند.
همین نکته هم باعث شده بود تا دیدگاه‌ها درباره این نمایشگاه متفاوت‌تر از همیشه باشد. برخی چندان به اوضاع خوش‌بین نبودند اما این نمایشگاه را فرصت تجاری بسیار مناسبی می‌دانستند؛ گرچه کاهش قیمت نفت و اوضاع منطقه را برای خود نوید خوشی نمی‌دانستند و درعین‌حال حضور چین را یک خطر ارزیابی می‌کردند. از همین رو بعضی از شرکت‌ها در گفت‌وگو با «شهروند» به نظر نمی‌رسید چندان علاقه‌ای به رقابت داشته باشند. در ادامه حاشیه‌نگاری «شهروند» از حضور عیان و نهان شرکت‌های اروپایی، آمریکایی و آسیایی در این نمایشگاه را می‌خوانید؛نمایشگاهی که حاشیه‌های آن و مذاکرات غیررسمی هیات‌های تجاری غربی در آن نمود ویژه‌ای داشت.
حضور نمایندگان شرکت‌ها در افتتاحیهدر مراسم افتتاحیه نمایشگاه حضور پررنگ خارجی ها به چشم می خورد؛ مراسم افتتاحیه نمایشگاه بسیار شلوغ و درهر ردیف چند دوربین فیلمبرداری روی سه‌پایه‌هایی دست وپاگیر وجود داشت. مردی با موهای بلوند مرتب از میان ردیف‌ها سرک می‌کشید. او با دوربینی دردست گاهی به زبانی شبیه روسی با همراهش حرف می‌زد. وقتی روی صندلی نشستم یک ویژه‌نامه فارسی‌زبان را به سمتم دراز کرد وبه زبان انگلیسی سلیس گفت: فکرمی‌کنم این به درد شما بخورد ما هیچ چیزی از این خط متوجه نمی‌شویم.
آن‌طورکه گفت مدیر عملیاتی و نماینده یک شرکت لهستانی است و برای نخستین بار به ایران و این نمایشگاه سفر کرده بود؛ برای بررسی فرصت‌های همکاری به ایران آمده و معتقد است که ایران فرصت ایده‌آلی برای سرمایه‌گذاری است.
در ادامه کلامش گفت: اگر تحریم‌ها لغو شود قصد داریم از قبل جای پای خود را دراینجا محکم کرده باشیم. همراه او مدام به زبان دیگری از او سوال می‌پرسید اما او از من پرسید: درکشورشما همه افتتاحیه‌ها این‌قدر با شکوه است؟ با دیدن وزیرنفت که وارد سالن می‌شد دوباره دوربین به دست بلند شد تا بلکه بتواند ازمیان صف عکاسان و فیلمبرداران، از وزیرعکس بگیرد. با سخنرانی وزیر فرصت سوال و جواب زیادی برایم نماند.
چین بازار خراب کن است درنمایشگاه آنچه به چشم می‌خورد تعداد زیاد شرکت‌های چینی بود، از شرکت تجهیزات نفتی «سینوپک» با غرفه‌ای بزرگ تا شرکت‌های گمنام که غرفه‌های کوچکی داشتند و مسئول پاسخگویی در گوشه‌ای خواب بود. به سراغ یکی از شرکت‌هایی رفتم که غرفه‌شان در فضای آزاد بود. مرد جوانی برای پاسخگویی پیشقدم شد. شرکت KERUI یک تهیه‌کننده تجهیزات استخراج گاز طبیعی است که هفت‌سال از حضورش در ایران می‌گذشت.
او چندان از نمایشگاه راضی نبود. با وجود شلوغی نمایشگاه او ادعا می‌کرد مشتریان احتمالی کمتری اطلاعات شرکت را درخواست کرده‌اند. او درحالی‌که لبخندی به لب داشت با بی‌میلی گفت: امسال کاهش قیمت نفت برای ما خوب نبود به همین دلیل فرصت‌های همکاری کمتری خواهیم داشت. نمایشگاه امسال کم‌رونق‌تر از سال گذشته است. اما به نظر می‌رسد علاوه برشرکت‌های چینی برخی نمایندگان شرکت‌های اروپایی از این مسأله هم راضی نیستند. شرکت «اسپرونکوپارس» نماینده شرکت اسپانیایی «اسپرونکو» در ایران است. یکی از نمایندگان شرکت درباره وضع نمایشگاه می‌گوید: امسال به نظرم نمایشگاه کم رونق است.
هیچ شرکت بزرگی در حوزه نفت وگاز در نمایشگاه حضور ندارد. از سوی دیگر به نظرم فرصت‌های همکاری زیادی نداریم. این نخستین سالی است که ما درنمایشگاه نفت وگاز و پتروشیمی ایران شرکت می‌کنیم، اما به نظر می‌رسد با وجود تعداد زیاد شرکت‌های چینی فرصتی برای رقابت نداریم. چین بازار خراب کن است، وقتی کالای چینی با قیمت ارزان وارد می‌شود کسی به فکر وارد کردن کالای با کیفیت نیست. از سوی دیگر مشکلات زیادی در سطح مدیریت ارشد برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی وجود دارد. گاهی اوقات شرکت‌های خارجی کالاها و خدمات را برای نمایش ارایه می‌کنند اما در آخر به دلیل مشکلاتی با آنها قرارداد بسته نمی‌شود و این طور به نظر می‌رسد که از خدماتشان استفاده شده و سپس رها شده‌اند.
او ادعا می‌کرد بسیاری از شرکت‌های چینی که در نمایشگاه حضور دارند برای اجاره غرفه هیچ هزینه‌ای پرداخت نکرده‌اند بلکه برخی پیمانکاران غرفه‌ها را بدون هیچ هزینه‌ای در اختیار آنان قرار داده‌اند و در عوض خواهان سهمی در سود پروژه‌هایی هستند که آنان بتوانند در این نمایشگاه به دست آورند.
اروپاییان: از رقابت نمیترسیمبا وجود ناراضی بودن نماینده شرکت چینی، نمایشگاه پررونق به نظر می‌رسید. اکثر غرفه‌ها چه ایرانی و چه خارجی شلوغ بودند. در سالن خلیج‌فارس غرفه‌ای کوچک اما شلوغ قرار داشت. مرد جوانی با اعتماد به نفس کامل برای افرادی که روبرویش می‌نشستند توضیح می‌داد. «ایگوربولگین» مدیر بخش بازاریابی شرکت اوکراینی FRUNZE بود که از سال ١٩٩٥ در ایران فعالیت می‌کند. این شرکت در زمینه طراحی کمپرسورها فعالیت می‌کرد. او برخلاف نماینده شرکت چینی، به نظر می‌رسید از ایجاد فضای رقابتی در ایران خوشحال است. او دراین‌باره گفت: نمایشگاه امسال فرقی با سال‌های گذشته ندارد. اما رقابت خوب است زیرا همراه رقابت قیمت‌ها و خدمات بهتری به وجود می‌آید. ما نگران از دست دادن بازار خود نیستیم. به‌هرحال مدت زیادی است که در ایران فعالیت می‌کنیم و به‌طورحتم پس از تحریم‌ها نیز در ایران به فعالیت ادامه خواهیم داد. اما با به وجود آمدن رقابت می‌توانیم فعالیت‌هایمان را گسترده کنیم.
استفاده از کالای استاندارد در فعالیت‌های بالا دستشرکتهای آلمانی نیز حضور پررنگی در این نمایشگاه دارند اما گویی چندان تمایلی به مصاحبه ندارند. بالاخره یکی از آنها راضی به صحبت می‌شود. «کلاوس شانز» مدیر فروش منطقه‌ای شرکت SEEPEX است. «شانز»هشت‌سال است که با ایرانیان همکاری وحداقل سالی سه بار به این کشور سفر می‌کند. او با ابراز امیدواری از لغو تحریم‌ها گفت: این گامی مهم برای ایران است و سبب می‌شود بسیاری از کسب وکارهای اروپایی نیز وارد ایران شود. تنها مشکل همکاری ما تحریم‌هاست. ما خود را آماده آغاز دوباره فعالیت‌هایمان کرده‌ایم و طی دو هفته با تمام مشتریان قدیمی مان دیدارهایی داشتیم وبه زودی فعالیت‌هایمان را شروع خواهیم کرد.
اما شاید خوش‌بین‌ترین بازرگان خارجی حاضر در نمایشگاه را بتوان «روبرتو کاستلیونی»، مدیر بازاریابی شرکت ایتالیایی ZAVEROدانست. او که ١٥سال است مدام به ایران سفر می‌کند، نمایشگاه امسال را بسیار خوب ارزیابی می‌کند. «کاستلیونی» می‌گوید: من مثل شعبده بازها هستم، فرصت مناسب را هر جایی که باشد پیدا می کنم. این‌جا یک بازار ایده‌آل است و فرصت‌های رشد زیادی وجود دارد. به‌طورحتم آینده صنعت نفت این کشور روشن خواهد بود. آن هم درحالی‌که روسیه تحریم است و عربستان‌سعودی هم مشتریان خاص خود را دارد، ایران بهشت سرمایه‌گذاری و فعالیت برای اروپاییان به حساب می‌آید. این‌جا فرصت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری و درآمدزایی وجود دارد.
همکارش در ادامه می‌افزاید: در ٢٠٠٨ و ٢٠٠٩ این‌جا بسیار فعال بودیم. اما تحریم‌ها باعث شد از ایران برویم. اروپایی‌ها تحریم‌های ایران را دوست ندارند، این به کسب وکار ما لطمه زد اما حالا شانس زیادی برای سودآوری داریم. وقتی از کاستلیونی درباره تعداد بی‌شمار شرکت‌های چینی می‌پرسم با لبخندی زیرکانه می‌گوید: ما از چینی‌ها نمی‌ترسیم. بگذارید راحت برایتان توضیح دهم. چینی‌ها کالای انبوه بدون توجه به کیفیت تولید می‌کنند. در این زمینه ما نمی‌توانیم با آنها رقابت کنیم اما ما فناوری را در اختیار داریم، قطعاتی که ما تولید می‌کنیم یک به یک آزمایش شده‌اند، کیفیت مناسب با عمری حداقل ٤٠ تا ٥٠سال دارند و چین نمی‌تواند با این مورد رقابت کند. شرکت‌های بزرگ برای عملیات‌های مهم بالادستی به‌طورحتم ترجیح می‌دهند از خدمات و کالاهایی با کیفیت استاندارد استفاده کنند. اتفاقا سودآوری ما نیز در این امر نهفته است. اما در بخش‌های پایین دستی که کالاهای ارزانتر هم می‌توان استفاده کرد، چین به‌طورحتم فعال خواهد بود.
«خلیل دهقان» نیز دراین زمینه با او همسو است. دهقان که به تازگی نمایندگی یک شرکت آلمانی را در ایران به دست آورده می‌گوید: با زمزمه لغو تحریم‌ها بالاخره توانستیم شرکت آلمانی را وادار به سرمایه‌گذاری در ایران کنیم، آنها واقعا راضی به حضور در نمایشگاه هم نبودند. با وجود آن‌که نخستین سال حضور ما در نمایشگاه است، ملاقات‌ها و مذاکرات خوبی داشتیم. به نظرم چینی‌ها قدرت رقابت با محصولات آلمانی را ندارند. ما کالا و خدماتی با کیفیت تولید می‌کنیم.