مرور خبرها نشان از آن دارد که پرونده بورسیه‌های غیرقانونی، نخستین‌بار از سوی «رضا فرجی‌دانا»، وزیر وقت علوم، رسانه‌ای شد، اما حالا عضو کمیسیون آموزش مجلس از ناگفته‌هایی سخن گفته که نشان می‌دهد همان سال پایانی دولت احمدی‌نژاد، کمیسیون آموزش مجلس در جریان کامل تخلف‌های بورسیه‌ای قرار گرفته، اما برخی ملاحظات خاص مانع از افشاگری در این زمینه شده است.
محمود نگهبان‌سلامی، نماینده خواف و رشتخوار، در گفت‌وگو با «شرق»، از برخی ناگفته‌ها پرده برداشته و به صراحت به ماجرای تخلف در جذب هیأت علمی یکی از وابستگان معاون کامران دانشجو اشاره دارد. پیگیری ماجرای بورسیه‌های غیرقانونی از سوی «رضا فرجی‌دانا» در نهایت پاشنه آشیل او شد و به استیضاح وزیر منتهی شد. بااین‌حال، رفته‌رفته آشکارشدن برخی مسائل دیگر نشان داد که سمت و سوی سیاسی‌بازی، در افتادن وزیر علوم بی‌تأثیر نبوده است.
چنانچه همین چندروز پیش ماجرای تخلف ٣٢ میلیاردی در صندوق رفاه دانشجویان در دولت «محمود احمدی‌نژاد» از سوی دبیر ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی رسانه‌ای شد؛ خبری که نشان می‌داد، تأکید فرجی‌دانا بر برکناری مدیر وقت این صندوق و مخالفت نمایندگان از دیگر دلایل افتادن وزیر به‌شمار می‌آید. نگهبان‌سلامی در این گفت‌وگو به نکاتی اشاره دارد که نشان می‌دهد، در یک سال پایانی دولت احمدی‌نژاد، اعضای کمیسیون آموزش مجلس به‌خوبی در جریان تخلف‌های بورسیه‌ای قرار داشته، اما از افشای آن خودداری کرده‌اند. اصولگرایان حامی احمدی‌نژاد این‌روزها بنا دارند ماجرای تخلف بورسیه‌ای را منکر شده یا آن را به ٣٦ پرونده بکاهند. این در حالی است که در بیش از سه هزار پرونده، تخلف‌های متعددی از کبر سن گرفته تا شرط معدل و جایابی و مسائل دیگر مطرح بوده و هنوز هزارو ٢٠٠ دانشجوی دکترا جایابی نشده‌اند که این مسئله در نهایت به لغو بورسیه آنها منتهی خواهد شد.
آیا کمیسیون آموزش در جریان تخلف ٣٢میلیاردی صندوق رفاه دانشجویان قرار داشته؟ بله، همان‌موقع هم برخی نکات مطرح بود و در جلسه‌ای که با آقای کیوان مرادیان داشتیم، نکاتی مطرح شد، البته ما در جریان جزئیات و تخلف در این سطح نبودیم، موضوع ما این بود که دانشجویان در همه‌جا از عدم امکانات رفاهی سخن می‌گویند و آنها هم توضیح دادند که منابع مالی کمی در اختیارشان است.
اما باوجوداین همان موقع ذهنیتی از احتمال تخلف مطرح بود؟ بله، گمانه‌هایی مطرح بود، اما کمیسیون خیلی جدی موضوع را پیگیری نکرد و مسائل علنی نشد. این نکته نیز از نقاط ضعف هیأت‌رئیسه کمیسیون آموزش به‌شمار می‌آید. به‌شخصه انتظارم از کمیسیون بیش از اینها بود.
آقای سلامی، در موضوع بورسیه‌ها نیز به‌تازگی رئیس کمیسیون اصل ٩٠ جوری مسئله را حلاجی کرده که گویی تخلف‌های صورت‌گرفته وفق قوانین وضع‌شده در دوره آقای دانشجو بوده و منعی برای تداوم تحصیل متخلفان وجود ندارد. کمیسیون آموزش چرا درباره این موضوع واکنشی نشان نداده؟ اینکه آقای دانشجو به‌عنوان وزیر بتواند تخلفی در این سطح انجام داده و قانون‌گذاری خطا کرده باشد، بیشتر توجیه است. حتی اگر چنین باشد و آیین‌نامه‌سازی و بخش‌نامه‌سازی -در قالب تدوین قوانین جدید جذب دانشجو- صورت گرفته باشد، باز هم نمی‌شود منکر خلاف قانون‌بودن ماجرای بورسیه‌ها شد. اینجا ما قرار است از حقوق دانشجو حمایت کنیم، آن‌هم دانشجوی مستعدی که با معدل بالا حقوقش تضییع شده و آدم‌های کم‌سواد جای او نشسته‌اند، نه‌اینکه نسبت به توجیه مواضع وقت وزیر بکوشیم.
آیا کمیسیون آموزش در همان دولت گذشته در جریان تخلف بورسیه‌ای بود؟ بله، اتفاقا در سال پایانی دولت دهم، جلسه‌ای با آقای کامران دانشجو معاون وقت ایشان، داشتیم و نکاتی درباره تخلف‌های بورسیه‌ای مطرح شد.
دقیقا چه نکاتی؟ گزارش‌هایی به کمیسیون رسیده بود که برخی با معدل ١٣ و ١٤ به مقطع دکترا رفته و برخی از آنها عضو هیأت علمی شده‌اند.
و شما همین مطالب را به آقای دانشجو گفتید؟ بله، گله ما این بود که چطور یک نفر با معدل ١٣ می‌تواند دانشجوی دکترا شود.
پاسخ آقای دانشجو چه بود؟ ایشان در نهایت تعجب گفتند، همین‌ها که شما می‌گویید چرا با معدل ١٣ و ١٤ دانشجوی دکترا شده‌اند، الان دانشجویان بسیار خوبی هستند و ما هم گفتیم خب شما فکر کنید اگر دانشجوی معدل ١٩ را به دکترا راه می‌دادید، چقدر بیشتر موفق می‌شدند.
این‌طور که شما می‌گویید، کمیسیون آموزش حتی پیش از روی‌کارآمدن دولت آقای روحانی و تلاش آقای فرجی‌دانا برای طرح تخلف‌ها، در جریان مسئله بوده. چرا کمیسیون در این زمینه اقدام مؤثری انجام نداد؟ به‌هرحال در آن زمان خط و ربط سیاسی برخی دوستان ما در کمیسیون آموزش، نزدیک به آقای دانشجو و احمدی‌نژاد بود و تصور می‌کنم همین نزدیکی آرا سبب شد ماجرا مسکوت بماند. خاطرم هست آقای جواد هروی و من و برخی نفرات دیگر در این زمینه اعتراض داشتند، اما اکثریت با احمدی‌نژادی‌ها بود.
خب اینکه می‌شود مصداق سیاسی‌کاری. بله، متأسفانه اگر کمیسیون آموزش می‌خواست، همان‌موقع می‌توانست جدی‌تر به ماجرای تخلف بورسیه‌ها اشاره کند، حتی پیش از آنکه دولت آقای روحانی بخواهد این مسائل را افشا کند.
در جلسه با آقای دانشجو چه نکات دیگری مطرح شد؟ مسئله صرفا تخلف بورسیه‌ای نبود، نکته غم‌انگیزتر اینکه برخی افراد در دانشگاه‌ها عضو هیأت علمی شدند که بدون زدوبند و پارتی‌بازی جایی در هیأت علمی دانشگاه‌ها نداشتند و به برخی از این نکات هم اشاره کردیم.
نمونه‌ای خاطرتان هست، مصداقی از همین تخلف‌ها؟ نمونه‌اش هیأت‌علمی‌شدن دختر یکی از معاونان وقت کامران دانشجو در دانشگاه «علم و صنعت» بود. دختر این مقام مسئول با لیسانس تغذیه و فوق‌لیسانس زبان، هیأت علمی دانشگاه «علم و صنعت» شده بود و همان‌موقع دانشجویان متخصص ما با دکترا بیکار در خانه نشسته بودند. این به‌جز تبعیض دانشگاهی، مفهوم دیگری نداشت و همان‌موقع این نکته را خاطرنشان کردم.
واکنش‌ها چه بود و چه پیگیری‌ای در این زمینه صورت گرفته؟ آقای زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش، به من گفتند که موضوع را شفاهی در میان گذاشته‌اند و این مسئله حل شده است.
واقعا حل شد؟ راستش من شخصا پیگیری نکردم، اما امیدوارم که حل شده باشد.
گفتید انتظارتان از کمیسیون بیش از اینها بود. دقیقا چه مسائل دیگری محقق شد و چه نقدهای دیگری به کمیسیون آموزش وارد است؟ کمیسیون در مواردی سیاسی‌کاری و در برخی نکات دیگر نیز منفعلانه برخورد کرد. همین حالا در موضوع صندوق ذخیره فرهنگیان هم نکات مشابهی مطرح شده و امیدواریم در این زمینه ورود جدی‌تری صورت بگیرد. به‌ویژه مسئله بورسیه‌ها و رسیدگی به آن به آبروی کمیسیون آموزش تبدیل شده و سستی در این مسیر نام کمیسیون آموزش را در تاریخ پیگیری مطالبات دانشجویی به تیرگی ثبت خواهد کرد.
یعنی می‌فرمایید آن‌طور که لازم بوده، کمیسیون در موضوع بورسیه‌ها ورود نکرده؟ نه‌تنها کمیسیون که حالا وزارت علوم نیز در مسیر بورسیه‌ها کوتاه آمده است. این در حالی است که حق و حقوق هزاران دانشجوی ممتاز کشور در میان است و دفاع از آنها بر هر نماینده‌ای واجب است. نمایندگان باید مصالح نظام را مورد نظر قرار دهند و بدون شک مصالح نظام ایجاب می‌کند دانشجوی نخبه در کشور باقی بماند و بی‌سوادها صاحب کرسی‌های علمی نشوند.