مدیرگروه بهداشت محیط و حرفهای دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: در اغلب موارد افراد به دنبال اهدای خون و مشخص شدن وجود آلودگی ویروس هپاتیت ب به پزشک مراجعه می‌کنند و این افراد معمولاً هیچ گونه علامتی ندارند و از آلوده بودن خود نیز اظهار تعجب می‌کنند.
رضا سالاری در گفتوگو با ایسنا، توضیح داد: ناقل بیماری هپاتیت به کسانی گفته می‌شود که ویروس هپاتیت ب در خونشان به مدت بیش از 6 ماه وجود داشته باشد، حال عمومی خوبی داشته باشند و در بررسی آزمایشگاهی اختلالی در کار کبد آنان مشاهده نشود، در چنین شرایطی ویروس به صورت مسالمتآمیز در داخل بدن وجود دارد ولی آسیبی به کبد وارد نمیکند.
مدیر گروه بهداشت محیط وحرفهای لرستان خاطرنشان کرد: مدتی پس از اهدای خون، سازمان انتقال خون ایران با ارسال نامه و کارتی وجود عفونت در خون ناقلین هپاتیت ب را متذکر می‌شود و دستورهای بهداشتی را گوشزد میکند. در برخی موارد به دنبال آزمایشات دورهای وجود عفونت در خون افراد مشخص می‌شود.
وی با اشاره به اینکه هپاتیت یعنی التهاب کبد، در میان عوام مردم به یرقان و زردی مشهور است، تصریح کرد: مهمترین عوامل ایجادکننده آن، ویروسها هستند. ویروسها موجودات ریزی هستند که از فرد آلوده به فرد سالم منتقل میشوند و برای رشد و تکثیر خود به یک موجود زنده نیاز دارند.
سالاری ادامه داد: تاکنون 6 نوع ویروس هپاتیت شناخته شده است که شایعترین آنها ویروسهای هپاتیت آ (A)، ب (B) و سی(C) هستند. عوامل دیگری مثل داروها، بیماریهای توارثی و خودایمنی و مصرف مشروبات الکلی نیز میتوانند سبب هپاتیت شوند.
مدیر گروه بهداشت محیط وحرفهای دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: هپاتیت ویروسی یکی از عوامل مهم مرگ زودرس انسان است. براساس تخمین سازمان بهداشت جهانی ۳۸۵ میلیون ناقل هپاتیتB و ۱۷۰ میلیون ناقل هپاتیتC در جهان وجود دارد و سالانه بیش از یک میلیون مورد مرگ در اثر هپاتیت اتفاق میافتد. ابتلا به این نوع هپاتیت عوارض بیشماری دارد، از این رو اهمیت شناخت آن بالاست.
وی بیان کرد: امروزه هپاتیت یکی از مشکلات بهداشتی عمده جهان است و 300 میلیون نفر در سراسر جهان حامل ویروس هپاتیت ب هستند. هپاتیت ب پس از بیماریهای سل و مالاریا شایعترین بیماری عفونی و مسری است. سالانه حدود 50 میلیون نفر به تعداد افراد آلوده در دنیا افزوده می‌شود. بیشتر مبتلایان در کشور چین و تایوان به سر میبرند. شیوع این بیماری در برخی نواحی آسیا و آفریقا بالاست و حتی به 20 درصد نیز میرسد. در ایران طبق آمارهای موجود حدود 3 درصد افراد جامعه یا قریب به 2 میلیون نفر ناقل هپاتیت ب هستند.
سالاری با بیان اینکه علائم ابتلا به هپاتیت در تمامی انواع آن مشابه است، افزود: در ابتدا علائم عمومی مثل بی‌اشتهایی، ضعف، خستگی، تهوع، استفراغ و درد مبهم در قسمت فوقانی و راست شکم بروز میکند. گاهی در این مرحله تب هم وجود دارد، بعد از این مرحله زردی پیش رونده بروز میکند که ملتحمه (پرده داخلی چشم)، مخاط‌ها و پوست تمام بدن زرد می‌شود.
مدیرگروه بهداشت محیط و حرفهای دانشگاه علوم پزشکی لرستان اظهار کرد: محل زندگی و تکثیر ویروس، کبد آدمی است و محصولات آن پس از تولید با گردش خون به جاهای مختلف بدن میروند. بدن در برابر عفونت ویروسی از خود دفاع میکند و علیه آنتیژنهای ویروسی، آنتیبادی یا آنتیکر(پادتن) میسازد. در بسیاری از موارد، بدن با دفاع خود عفونت را دفع کرده و فقط رد پای آن به صورت مثبت بودن آنتیبادیها(پادتنها) مشخص می‌شود، در این شرایط علاوه بر رفع خطر، فرد در مقابل عفونت مجدد مصون می‌شود و به اصطلاح واکسینه می‌شود.
وی با اشاره به اینکه تمام افراد آلوده شده با این ویروس علایم بیماری حاد را نشان نمی‌دهند، افزود: ۴۰ - ۳۰ درصد افراد آلوده شده علامت خاصی را نشان نمی‌دهند. معمولاً علایم حدود ۶ - ۴ هفته بعد از ورود ویروس بروز می‌کنند، مانند هپاتیتA افراد آلوده شده با ویروس هپاتت B حاد احساس بیماری می‌کنند و قادر به انجام کاری نیستند. کمتر از یک درصد افراد آلوده، این بیماری را به شکل خیلی شدید و سریع نشان می‌دهند که منجر به از کار افتادن کبد و مرگ می‌شود.
وی ادامه داد: اگر دستگاه ایمنی نتواند بیماری را تا ۶ ماه مراقبت کند، شخص علایم هپاتیت مزمن را نشان می‌دهد، ممکن است نشانه‌های هپاتیت مزمن مشابه هپاتیت حاد باشد. معمولاً در افرادی که چندین سال است مبتلا به بیماری هستند گروهی از علایم اضافی را نشان می‌دهند. این علایم شامل کهیر، جوشهای پوستی، آرتریت، سوزش یا مورمور کردن در بازوها و پاها (Polyneuropathy) است.
مدیرگروه بهداشت محیط وحرفهای لرستان با اشاره به راههای انتقال ویروس گفت: احتمال انتقال از طریق مادر به جنین به ویژه اگر مادر در ماه سوم بارداری آلوده شده باشد بسیار بالا است. تماس جنسی، از راه خون وفرآوردههای خونی، استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی یا فرو رفتن سوزن آلوده به ویروس به طور اتفاقی در پوست افراد سالم، استفاده از تیغهای آلوده، ترشحات بدن از جمله بزاق، مدفوع، صفرا، اشک و مایع منی به عنوان یکی از منابع انتقال ویروس مطرح هستند.
وی با بیان اینکه بعد از آلوده شدن به ویروس هپاتیت B سه مشکل بالینی رخ می‌دهد، افزود: علائم دیده نمی‌شود و مانند هپاتیتA علائم به صورت حاد یعنی ضعف، بی اشتهایی و زردی پیش رونده بروز میکند. همچنین آنتیژن ویروس در بدن باقی میماند و اشکال مزمن بیماری اتفاق میافتد و بعدا با فعالیت مجدد ویروس، علائم هپاتیت بروز میکند.
سالاری خاطرنشان کرد: گاهی این بیماری باعث ایجاد سرطان در کبد می‌شود و نیز با بروز علائم هپاتیت حاد، زردی آنقدر زیاد می‌شود که روی عملکرد طبیعی مغز تاثیر گذاشته و باعث علائم خواب آلودگی و عدم هوشیاری می‌شود. به علت تخریب سلولهای کبدی زمان انعقاد خون به شدت طولانی می‌شود و خونریزیهای مختلف در نواحی متفاوت بدن مثل خونریزی لثه، مخاط‌ها و پوست اتفاق میافتد که وضعیت بیمار بسیار خطرناک و مرگبار می‌شود.
مدیرگروه بهداشت محیط وحرفهای یادآور شد: ویروس هپاتیت B در افراد بدون علامت که به صورت مزمن و طولانی ویروس را در خون خود حمل می‌کنند از راههای گفته شده به افراد سالم انتفال مییابد. نکته مهم آن است که درمان خاصی برای این بیماری هنوز کشف نشده و ابتلا به این نوع از بیماری ویروسی مرگبار است.
وی ادامه داد: امروزه پیشگیری از هپاتیتB از طریق واکسیناسیون و همچنین تزریق ایمونوگلوبولین صورت میگیرد. واکسن هپاتیت B در سه نوبت(صفر، یک ماه پس از نوبت اول و شش ماه پس از نوبت اول) به صورت عضلانی صورت میگیرد. معمولاً این نوع واکسیناسیون تا ده سال فرد را از ابتلا به هپاتیت ب ایمن میکند. تزریق این واکسن امروزه در برنامه واکسیناسیون کودکان گنجانیده شده است اما بزرگسالان نیز میتوانند نسبت به انجام آن اقدام کنند.
مدیر گروه بهداشت محیط وحرفهای استان ادامه داد: تزریق این واکسن برای همه افراد جامعه ضروری نیست ولی در مواردی چون همسر و فرزندان بیماران فرد مبتلا به هپاتیتB ، کسانی که با فرد مبتلا به هپاتیت B زیریک سقف زندگی می‌کنند و کادر بهداشت و درمان که در معرض تماس با بیماران مبتلا به هپاتیت B هستند، توصیه می‌شود. همچنین پزشکان و پرستاران بخشها، کارکنان بخشهای همودیالیز، تکنسینهای آزمایشگاه، بانک خون و سازمان انتقال خون و دندانپزشکان و کمک دندانپزشکانی که به طور مستقیم با بیمار در تماس هستند، کادر نظامی و انتظامی که در معرض تماس با معتادان تزریقی مبتلا به هپاتیت B قرار دارند، نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیت B متولد میشوند و بیمارانی که مرتباً دیالیز میشوند، زدن واکسن توصیه می‌شود.
سالاری تصریح کرد: واکسیناسیون افراد فوق در درجه اول قرار دارد و اگر تمامی این گروهها واکسینه شدند، آنگاه بهتر است( در صورت وجود امکانات کافی) سایر افراد جامعه نیز واکسینه شوند. در حال حاضر واکسیناسیون همه افراد جامعه در برنامه کشوری نیست به هر حال گروههای در معرض خطر اولویت دارند.
مدیرگروه بهداشت محیط وحرفهای لرستان بیان کرد: اگر تماس جنسی با بیمار مبتلا به هپاتیت B و یا تماس خون و وسایل برنده آلوده به خون وی(مثل سرنگ یا تیغ آلوده) اتفاق افتاده باشد در این صورت بهترین راه پیشگیری تزریق ایمونوگلوبولین حداکثر 48 ساعت پس از تماس است. همچنین در مورد نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیتB متولد میشوند تزریق ایمونوگلوبولین ضرورت دارد. البته در تمام این موارد شروع واکسیناسیون یا تکمیل آن نیز لازم است.