«بازارسیاه بلیت نوروزی» هواپیما

داستان تکراری همه سال‌هاست؛ هر ‌سال با پایان گرفتن ‌سال سفرها اوج می‌گیرد و خانواده‌ها برای ١٥ روز تعطیلی نوروز برنامه‌ریزی می‌کنند. همین نکته هم باعث می‌شود تا بحث فروش بلیت‌های حمل‌ونقل هوایی و زمینی و حتی ریلی داغ‌تر از همیشه شود. در این حوزه چند سالی است که با پیش فروش بلیت‌ها تلاش می‌شود تا از بازار سیاه این حوزه جلوگیری شود و توزیع عادلانه انجام شود.

اما در عمل فروش انبوه بلیت‌ها از سوی برخی شرکت‌ها به دفاتر مسافرتی و افراد خاص، باعث شده تا این پروسه هم توفیق چندانی نداشته باشد. در حوزه ریلی و جاده‌ای شاید به دلیل پایین‌تر بودن قیمت‌ها این موضوع آن چنان عیان نشود و از سوی مسئولان دیده نشود، اما در حوزه هوایی وضع فرق دارد. چرا که فروش چارتری بلیت‌ها دلیلی می‌شود تا از ماه‌ها قبل شرکت‌ها بگویند که بلیتی برای عرضه ندارند، اما آژانس‌ها با قیمت‌های بالا در خدمت مردم باشند!

تکرار وعده برخورد و واقعیتی تلخ
در این خصوص طی هفته‌های اخیر بارها و بارها از سوی مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری اعلام شد که پیش فروش بلیت‌های نوروزی آغاز شده است؛ اما در عمل برخی شرکت‌های هواپیمایی به بهانه آماده نبودن سامانه‌هایشان این پیش‌فروش را به تأخیر انداخته‌اند. از سوی دیگر خبرهایی هم از گوشه و کنار این حوزه برمی‌آید که بلیت‌ها به صورت چارتری و به برگزارکنندگان تور عرضه شده است. همین موضوع هم دلیلی بر گران فروشی بلیت و حتی نفروختن آن به صورت مجزا شده است. با این شرایط سازمان هواپیمایی تنها به دادن هشدار بسنده کرده و بارها اعلام کرده مردم تخلف‌ها را گزارش دهند تا برخورد انجام شود؛ حال آن‌که نگاهی به تبلیغات شرکت‌های مسافرتی گویاست که بلیت برای تورها به حد کافی موجود است اما برای کسانی که تور نخواهند، نایاب! سوی دیگر ماجرا هم بحث قیمت و گرانفروشی است.
ناصر گلدوست دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی با تأیید افزایش حداقل ٣٠‌درصدی قیمت بلیت‌های چارتری در ایام نوروز به «میزان» گفته است: در شرایط فعلی فروش بلیت‌های تک نفره چارتی به علت فرا رسیدن تعطیلات نوروزی محدود شده و ارایه‌دهندگان پروازهای چارتری، این نوع بلیت‌ها را برای پروازهای نوروزی به تورها می‌فروشند. در همین اوضاع و احوال است که نهادهای ناظر تنها وعده می‌دهند و همچون همیشه با روزهای پایانی ‌سال ذره‌ذره ماجرا را فراموش می‌کنند و بعد تعطیلی‌ها هم دیگر آن را به خاطر نمی‌آورند. این ماجرا سال‌هاست که تکرار می‌شود و مردم هم کاری نمی‌توانند انجام دهند.

 اقدام عملی سازمان هواپیمایی
به‌هرحال، حالا در آستانه ماه پایانی سال، سازمان هواپیمایی کشوری در یک اقدام عملی، حداکثر نرخ بلیت سفرهای نوروزی در ١٣ مسیر پر رفت و آمد را اعلام کرده است تا شاید مردم مستندی برای برخورد با تضییع حقوق خود داشته باشند. چرا که نایاب شدن پروازهای داخلی و خارجی یک سوی ماجراست و سوی دیگر گران‌فروشی است که با توجیه قانونی بودن عرضه می‌شود. به هر سو حالا براساس اطلاعیه این سازمان کمترین سقف قیمت بلیت مربوط به مسیر تهران - اصفهان با ۱۲۳‌هزار و ۶۳۰ تومان اعلام شده است و بیشترین آن برای مسیر مشهد -کیش با ۲۶۸‌هزار و ۳۲۰ تومان اعمال شده است. در این اطلاعیه همچنین تأکید شده است که شرکت‌های هواپیمایی حق فروش بلیت با قیمت‌های گران‌تر را نخواهند داشت و در صورت مشاهده تخلف برخورد تعزیراتی انجام می‌شود. این در شرایطی است که گزارش‌های میدانی خبرنگاران نشان می‌دهد که شرکت‌های هواپیمایی با به تعویق انداختن پیش‌فروش بلیت‌های نوروزی برای بازار سفرهای هوایی به گونه‌ای دیگر برنامه‌ریزی کرده‌اند.

انتظار برخی شرکت‌ها برای گران‌تر فروختن؟
در وضعیتی که سازمان هواپیمایی کشوری با انتشار بیانیه رسمی زمان آغاز پیش فروش بلیت‌های نوروزی هواپیما را هفته اول بهمن‌ماه اعلام کرده بود، برخی شرکت‌های هواپیمایی هنوز پیش فروش‌های خود را شروع نکرده و در پاسخ به مسافران از به تعویق انداختن آن تا اوایل اسفندماه می‌گویند. شرایطی که اکنون برقرار است (در روزهای انتهای بهمن‌ماه) از این حقیقت پرده برمی‌دارد که بسیاری از آژانس‌ها هنوز برای عید فروش بلیت ندارند و مسافران تنها می‌توانند بلیت سفرهای پیش از نوروز را تهیه کنند.

حال آن‌که اگر تور سفر‌های نوروزی را بخواهید و هزینه بیشتری بدهید برای برخی مسیرها بلیت موجود است! بر این اساس، تنها برخی شرکت‌های بزرگ هواپیمایی، فروش بلیت را در سایت‌های خود آغاز کرده‌اند اما برخی شرکت‌های کوچکتر پیش‌فروش بلیت‌ها را به تعویق انداخته‌اند و به نظر می‌رسد که قصد دارند تا در قالب چارتر، فروش بلیت‌ها را به آژانس‌ها واگذار کنند. این موضوع هر سال در بازار سفرهای هوایی رخ می‌دهد و بازار سیاه فروش بلیت‌های نوروزی در گرماگرم روزهای پایان ‌سال و اوج تقاضا برای خرید بلیت هواپیما، به راه می‌افتد. در این بازار سیاه آژانس‌های فروش بلیت و افراد متفرقه به راحتی می‌توانند بلیت مورد نیاز مسافران را با قیمت‌های گزاف فروخته و به نوعی انحصار در بازار فروش بلیت ایجاد کنند.

بهانه شرکت‌ها چیست؟
برخی آژانس‌ها با چارتر صندلی‌های هواپیما و فروش گرانقیمت آنها در زمان اوج تقاضا بازار پردرآمدی در شب‌های عید برای خود ایجاد کرده‌اند. البته مسعود اسعدی‌سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی دراین‌باره می‌گوید: ممکن است شرکت‌ها به دلیل برنامه‌ریزی‌های بازرگانی یا چک فنی و تعمیر هواپیماهایشان هنوز اقدام به پیش‌فروش بلیت‌های نوروزی خود نکرده باشند. زیرا شرکت‌های هوایی باتوجه به تعداد ناوگان و فعال بودن هواپیماها اقدام به فروش بلیت می‌کنند. اسعدی سامانی همچنین تأکید می‌کند: شرکت‌های هواپیمایی تمام پروازها را وارد سیستم چارتری نمی‌کنند و تنها بخشی از پروازها به صورت چارتر فروخته می‌شود که معمولا فروش بلیت چارتری نسبت به تقاضای معمولی حدود نصف به نصف انجام می‌شود.

بازار سیاهی که تکرار می‌شود
اما درنهایت حقیقت این را می‌گوید که با وجود این اظهارات، مسافران نوروزی هرسال شاهد راه افتادن بازار سیاه فروش بلیت‌های هوایی هستند که البته سازمان هواپیمایی کشوری نیز تأکید می‌کند فروش بلیت هواپیما صرفا توسط دفاتر خدمات مسافرت هوایی دارای مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری مجاز بوده و فروش بلیت مجزا تحت هر عنوانی اعم از چارتری، مخصوص تور، کمیسیون تور و... خلاف مقررات است. این سازمان به مسافران هوایی توصیه می‌کند از خرید بلیت از دفاتر بدون مجوز از سازمان هواپیمایی کشوری خودداری کرده و موارد تخلف را گزارش دهند. در ادامه جدول قیمتی را که در اطلاعیه سازمان هواپیمایی کشوری نرخ بلیت ١٣ مسیر پرتردد  هوایی را اعلام کرده است می‌بینید. نرخ قانونی سایر مسیرها نیز در سایت شرکت‌های هواپیمایی مربوطه درج شده و در دسترس متقاضیان   است.