فرارو- بر اساس آخرین آمار گمرک ایران حجم تجارت خارجی به 57 میلیارد تومان در 7 ماه گذشته رسیده است. بنابر این آمار تفاوتی 3 میلیاردی میان حجم واردات و صادرات ایران وجود دارد. حجم واردات در 7 ماهه اخیر بلکه نسبت به سال گذشته هم افزایش یافته است.
گمرک ایران اعلام کرده است که حجم مبادلات تجاری ایران در 7 ماهه ابتدایی سال به 57 میلیارد و 214 میلیون تومان رسیده است. از این میان 26 میلیارد و 943 میلیون دلار سهم صادرات ایران و 30 میلیارد و 271 میلیون دلار حجم وارادات کالا به ایران بوده است.
این آمار افزایش 19 و 9 صدم درصدی صادرات غیر نفتی و افزایش 24 و 72 صدم درصدی برای واردات ایران را نشان می دهد.
بیشترین حجم واردات به کشور را گندم تشکیل داده است. این کالا با سهم4 و 29صدم درصدي از كل ارزش واردات در رتبه نخست ایستاده است.
خودکفایی توجیه اقتصادی ندارد
دکتر علی قنبری اقتصاددان در گفتگو با فرارو گفت: «خودکفایی آنچنان هم در علم اقتصاد توجیه ندارد و فاقد منطق اقتصادی است. زیرا ما باید در زمانی تولید خود را افزایش دهیم که مزیت قیمتی ارزان باشد، شرایطی که در رقابت جهانی موفق باشیم و بتوانیم با رقبا مقابله کنیم و منافع کشور را در نظر بگیریم. باید کارهایی را در دستور کار قرار دهیم که به اشتغال زایی بیانجامد و نهایتا هم برای اقتصاد و توسعه کشور مناسب باشد. اما تاکید بر خودکفایی آن برای گندم جزو این موارد نیست.»
وی افزود: «در مورد واردات گندم باید این موضوع را مد نظر قرار داد که این کالا کالایی ضروری و اساسی برای مردم است و باید به هر طریق تامین شود. این مهم است که بتوانیم در جاهایی که امکان کشت وجود دارد میزان کشت این کالا را توسعه دهیم و تولید این کالا را افزایش دهیم، اما شرایط کشورمان این امکان را به ما نمی دهد.»
وی توضیح داد: «کشور ما در مناطق خشک قرار گرفته است. در شرایطی که با مشکل کم آبی هم رو به رو هستیم امکان استفاده ارزان از آب برای کشاورزان وجود ندارد. این موارد باعث می شوند که کشاورزی دیمی در ایران نه تنها بازدهی کمی داشته باشد بلکه هزینه های زیادی هم داشته باشد. در شرایطی هم که استفاده از آبیاری مدرن امکان پذیر نیست، زمین های کشاورزی کوچکند و اقتصادی نیستند و مشکلات آب هم ادامه دار شده است دیگر از نظر اقتصادی تولید گندم برای کشور به صرفه نیست. صرفا به دلیل آن که گندم جزو کالاهای اساسی است نمی توان گفت که تولید آن هم به زور قابل قبول است. بلکه از لحاظ اقتصادی هیچ دفاعی برای آن وجود ندارد.»
وی در مورد دلایل افزایش واردات گندم اظهار کرد: «باید برای افزایش تولید کشاورزی این محصول به دو چیز توجه داشت. اول از همه قیمت تضمینی دولت برای خرید محصولات کشاورزان و دوم هم میزان آب، که ما در هر دو زمینه مشکل داریم. در این شرایط که صرفه ای برای تولید وجود ندارد کشاورزان هم به محصولات رقیب نگاه می کنند تا ببینند در چه شرایطی می توانند سود بیشتری ببرند. مثلا تولید کالاهای مشابه مثل جو و چغندر می تواند سود بیشتری برای آنان داشته باشد یا نه؟»
وی افزود: «مخصوصا آن که در شرایط کنونی تحریم ها هم نتوانستند خیلی بر میزان واردات محصولات غذایی به کشور تاثیر بگذارد. به این معنا که در شرایط تحریم هم به دست آوردن مواد غذایی با مشکلی همراه نبود. پس نمیتوان این مشکل را برای نرسیدن به خودکفایی برشمرد. بلکه موارد زیر ساختی دیگری وجود دارد. درست است که شاید خودکفایی بتواند توجیه اجتماعی و سیاسی داشته باشد، اما توجیه اقتصادی نه!»
با کاهش قیمت نفت راه صادرات هموار شد
قنبری کاهش قیت نفت را بر میزان صادرات موثر دانست و گفت: «به عنوان یک اقتصاددان باید اعلام کنم که خوشحالم که از طریق کاهش قیمت نفت، به مرور وابستگی ما هم به درآمد نفتی کاهش می یابد. حتی در آن زمانی هم که در مجلس حضور داشتم بارها بر این نکته تاکید کردم که باید اقتصاد را از وابستگی به نفت رها کرد. اما این اتفاق در آن دوران شدنی نبود.»
وی با بیان آنکه حال راه برای افزایش صادرات هموار شده است افزود: «درآمدهای نفتی به راحتی به دست می آمد و می توانست هزینه ها و مخارج دولت را پوشش دهد. تا جایی که می توان گفت 80 درصد اقتصاد به نفت وابسته شد. در شرایطی که قیمت این کالا بالا باقی بماند هیچ وقت به سمت صادرات نمی رویم. اما حال که روند کاهشی نفت آغاز شده است فرصتی پیش روی دولت است که میزان وابستگی اش را کاهش دهد.»
وی ادامه داد: «دولت باید ساختار صادرات را تقویت کند. به بخش خصوصی این ظرفیت را بدهد تا بتواند در پیشبرد اقتصاد کمک کند. به دلیل آن که اقتصاد کشور ما اقتصاد دولتی است به فکر بهینه عمل کردن و کارآمد عمل کردن نیستیم. بلکه مدیران در پی راه های آسان برای درآمد هستند و به خودشان سختی نمی دهند. در حالی که حال شرایطی به وجود آمده که بخش خصوصی هم در کنار بخش دولتی قرار بگیرد و اقتصاد را متحول کند.»
این اقتصاددان گفت: «طبق آمار گمرک حجم تجارت خارجی به حدود 57 میلیارد دلار رسیده است. این عدد رقمی خوبی است. درست است که تفاوتی میان حجم واردات و صادرات ایران وجود دارد اما این شکاف هنوز شدت نگرفته است. دولت می تواند با جمع کردن خودش و تسهیل صادرات این فاصله را از میان بردارد.»
وی با تاکید بر آنکه شرایط برای تغییر آماده است افزود: «شرایط کشور ما به صورتی است که با اندکی تلاش می توانیم موقعیت خوبی از لحاظ صادرات به دست آوریم. اگر به صادرکنندگان بها دهیم، قوانین دست و پا گیر را از میان برداریم، روحیه را عوض کنیم و ساز و کار ها را تغییر دهیم این اتفاق محقق خواهد شد. در حال حاضر وضعیت خوب ارتباط خارجی و اعتمادی که در کشور به وجود آمده است باعث شده که بسیاری از تجار اروپایی و آمریکایی برای ایجاد ارتباط با ایران در انتظار باشند و راه های ارتباطی تجاری با کشور ما ایجاد کنند. مهم آن است که حجم تجارت جهانی را بالا تر از این ببریم. خوب و بهینه عمل کنیم و کالاهای اساسی و مورد نیاز مردم را هم تامین کنیم.»