واردات روغن «پالم» موضوع جدیدی
نیست. جداول گمرک نشان می‌دهد که این روغن با عنوان روغن خام نخل و پالمسیت
تقریبا هرسال به کشور وارد شده است. هرچند واردات یک‌سال پرآب‌وتاب‌تر و
یک‌سال کمرنگ‌تر انجام شده اما به‌جز چهارسال در خلال 23سال گذشته هرسال
ورود این روغن را شاهد بوده‌ایم. اما چند تغییر مهم سبب شد این روغن گیاهی
خبرساز شود و یکی از این خبرها: «رشد 9هزارو500درصدی واردات «پالم» در سال
91» است.
تحریم‌ها و ارزان‌تربودن این روغن نسبت به سایر روغن‌های گیاهی سبب شد در
دوسال اخیر «پالم» وارد چرخه تولید صنایع غذایی شود. بنا بر اعلام مرکز
پژوهش‌های مجلس، روغن «پالم» 20درصد نسبت به سایر روغن‌ها ارزان‌تر است.
قیمت مناسب این روغن در شرایطی که ورود محصولات از کشورها به‌ویژه کشورهای
اروپایی سخت‌تر شده بود زمینه استفاده گسترده‌تر از آن را در کشور فراهم
کرد. هرچند در روزهای گذشته رسانه‌ها، مهر صادرکننده این روغن به ایران را
بر پیشانی مالزی زده‌اند اما آمارها نشان می‌دهد کشورهای سنگاپور، اندونزی،
امارات، ترکیه، کره‌جنوبی، تاجیکستان و گاهی آلمان هم «پالم» به ایران
صادر کرده‌اند. حتی در سال 92 واردات «پالم» از سنگاپور تقریبا دوبرابر
واردات این محصول از مالزی بوده است.
به هر حال همانطور که اشاره شد «پالم»
در گذشته هم وارد می‌شد اما ورود این محصول در این دوسال برای استفاده در
صنایع غذایی بود حال آنکه تا پیش از این روغن «پالم» در صنایع آرایشی و
بهداشتی کاربرد داشت. دلیل استفاده در صنایع آرایشی هم نقطه ذوب بالای این
روغن است. با توجه به اینکه «پالم» در دمای عادی به‌راحتی ذوب نمی‌شود در
ساخت بسیاری از لوازم آرایشی کاربرد دارد. حال پای این روغن به کارخانجات
غذایی نیز باز شده است. یک منبع آگاه به «شرق» گفت: «پالم» نه‌تنها در
لبنیات مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه در سایر مواد غذایی هم به‌دلیل
ارزانی استفاده می‌شود. اگر چیپس‌هایی را مصرف کرده‌اید که روغن آنها حالت
ماسیده پیدا کرده است بدانید که چیپسی با روغن «پالم» خورده‌اید. این موضوع
به باقی مواد غذایی نیز قابل تعمیم است. این البته ادعا نیست. آمارهای
گمرک هم بر این حکایت گواهی می‌دهد.
جداولی که شرح کالاهای واردشده به کشور
را در خود جای داده است نشان می‌دهد که واردات روغن «پالم» بعد از تشدید
تحریم‌ها افزایش یافته است. در حالی که واردات این روغن در سال 90، 81 تن
به ارزش 99هزاردلار برآورد شده در سال پس از آن ورود «پالم» به شش‌هزارو252
تن به ارزش 9میلیون و 505هزاردلار رسیده است. این یعنی 9500درصد افزایش و
96برابر.
در جریان تحریم‌ها و کشمکش دو طرف مبادله اما بازار خوبی هم
برای واردکنندگان «پالم» ایجاد شد و صنایع غذایی هم که از وجود روغنی
به‌مراتب ارزان‌تر بهره می‌بردند؛ قیمت‌های محصولاتشان را با درصد افزایش
متعارف تعیین کردند. در این بین وقتی انگشت اتهام به‌سوی واردکنندگان نشانه
گرفته شد؛ آنها با ارایه مجوز قانونی ورود پالم، مقصر این ماجرا را وزارت
بهداشت و وزارت صنعت دانستند که اجازه ورود روغن نخل را داده است اما به
این نکته اشاره نکردند که این مجوز ورود، برای مصارفی در صنایع بهداشتی و
آرایشی و نه غذایی بوده است. شاید البته واردکنندگان نیز نقشی در تصمیمات
مصرفی «پالم» نداشته باشند و بنا بر گفته وزیر بهداشت مقصران همان صنایعی
باشند که اجازه ورود روغن «پالم» را به کارخانه خود داده‌اند اما از یک‌سو
تمام تولیدکنندگان، مصرف‌کننده این روغن نبوده‌اند و فقط تعدادی از آنها
متخلف قلمداد می‌شوند، از سوی دیگر استفاده‌کنندگان از این روغن هم درخصوص
زیان‌‌آور بودن آن توجیه نشده بودند؛ چراکه «پالم» اگرچه نقطه ذوب بالایی
دارد و مسبب بیماری‌های قلبی و عروقی خواهد بود اما در مقابل کلسترول بسیار
کمتری نسبت به چربی‌های حیوانی دارد. به‌طوری‌که در مالزی و اندونزی که
از تولیدکننده‌های اصلی این روغن هستند به‌شدت بر مفیدبودن این روغن اصرار
می‌شود و همچنین کشورهایی مانند هند که قسمت عمده‌ای از روغن مصرفی مردم
خود را از روغن «پالم» تامین می‌کنند به‌شدت از ارزش‌های این روغن در مصرف
خوراکی دفاع می‌کنند.
همین تبلیغات کشورهای تولیدکننده هم که از اوایل دهه
80 در ایران شدت گرفت، زمینه ورود بیشتر «پالم» را به ایران فراهم کرد. با
این حال و باوجود تاکید کشورهای تولیدکننده، کشورهای اروپایی و همچنین
سازمان بهداشت جهانی به‌شدت کم‌کردن مصرف روغن «پالم» را توصیه می‌کنند.
مرکز پژوهش‌های مجلس درخصوص خوراکی‌بودن این روغن در گزارشی آورده است:
روغن «پالم» حدود پنج‌هزار سال است که مصرف غذایی دارد. این روغن دارای
بیشترین تولید در بین روغن‌های مختلف است. روغن «پالم» و روغن دانه «پالم»
به ترتیب دارای 50 و 80درصد اسید چرب اشباع هستند. این روغن دارای اسید
پالمتیک و اسید اولییک است و دانه آن علاوه بر اسید پالمتیک دارای اسید
لاریک هم هست. برخی از منابع تحقیقاتی نشان می‌دهد که مصرف روغن خام «پالم»
به سلامت انسان کمک می‌کند. شواهدی در دست است که این روغن باعث کاهش
احتمال لخته شدن خون می‌شود اما مصرف روغن در صورت اکسیده شدن برای
فعالیت‌های فیزیولوژیک بدن بسیار خطرناک است. در دنیا روغن «پالم» در تهیه
مارگارین، پخت‌وپز، تولید صابون، سس‌ها و شیرینی‌ها استفاده می‌شود و بعد
از سویا پرمصرف‌ترین روغن خوراکی است.
در دنیا بین صاحبان صنایع و متولیان
سلامت جوامع بر سر سلامت روغن «پالم» اختلاف وجود دارد. صاحبان صنایع با
وجود اینکه قیمت این روغن حدود 20درصد ارزان‌تر از روغن‌های دیگر است، بر
سلامت این روغن با توجه به حدود 40درصد اسید چرب اولییک تاکید دارند. از
طرف دیگر متولیان سلامت جوامع از جمله سازمان بهداشت جهانی با توجه به بالا
بودن میزان اسید چرب اشباع مصرف این روغن را موجب افزایش بیماری‌های قلبی و
عروقی می‌دانند.