داخل مرزها در جمع‌های دانشجویی صحبت از گرفتن «اپلیکیشن» برای
دانشگاه‌های خارجی و ادامه‌تحصیل در دانشگاه‌های معتبر دنیا بسیار شنیده
می‌شود، اما کمی آن‌طرف مرزها دانشجوهایی هستند که در کشورهای خارجی در
جوار شعبه‌های بین‌المللی دانشگاه‌های معتبر آمریکایی در یک دانشگاه ایرانی
ثبت‌نام می‌کنند و حاضرند برای درس‌خواندن در آنجا شهریه‌های سنگینی
پرداخت کنند. این روزها با نزدیک‌شدن به سال تحصیلی جدید، اخباری از آغاز
ثبت‌نام واحدهای برون‌مرزی دانشگاه‌ها به گوش می‌رسد؛ شعبه‌های برون‌مرزی
دانشگاه‌های ایرانی در کشورهای همسایه یکی‌یکی اطلاعیه جدید ثبت‌نام منتشر
می‌کنند و از داوطلبان دعوت می‌کنند برای ثبت‌نام مراجعه کنند. در این میان
شعبه‌های دانشگاه‌های ایرانی در «دوبی» رونق دیگری دارند.
هزینه‌های ثبت‌نام در این دانشگاه‌ها از لحظه اول آغاز می‌شود. اولین
اقدامات برای ثبت‌نام هم بی‌هزینه نیست. داوطلبان تحصیل در دانشگاه آزاد
دوبی باید در قدم اول با فیش واریزی سه‌میلیون‌تومانی به نام دانشگاه آزاد
اسلامی واحد امارات، به محل ثبت‌نام مراجعه کنند. پذیرش در این واحد از
طریق کنکور سراسری نیز انجام می‌شود و داوطلبان ساکن ایران می‌توانند در آن
تحصیل کنند. اما باید به زبان انگلیسی مسلط باشند چراکه تدریس و نگارش
پایان‌نامه به زبان انگلیسی است.
دانشگاه آزاد که در آکسفورد لندن، لبنان، زنگبار و چندشهر دیگر نیز شعبه
دارد، در واحد دوبی شهریه دانشجویان را به‌صورت واحد رسمی پول کشور
امارات‌‌متحده‌عربی یعنی درهم دریافت می‌کند که با نرخ دانشجویی ارز معادل
690تومان به‌ازای هر درهم است. شهریه تحصیل در این واحد دانشگاه آزاد
براساس نرخ ارز دانشجویی برای دوره دکترای رشته علوم انسانی
186میلیون‌و300هزارتومان، رشته مهندسی و شهرسازی 207میلیون‌تومان و رشته
معماری 241میلیون‌و500هزار تومان در سال 92 تعیین شده بود. شهریه دوره
کارشناسی ارشد در رشته‌های علوم انسانی حدود 48میلیون و 300هزار تومان و
شهریه رشته‌های فنی‌مهندسی حدود 62میلیون و 100هزار تومان است. این واحد
اعلام کرده تحصیل برای دانشجویان میهمان به‌صورت ریالی و دوبرابر واحدهای
داخل ایران محاسبه و دریافت می‌شود.
دانشگاه پیام‌نور یکی دیگر از دانشگاه‌های ایرانی فعال در امارات است که
به‌تازگی اطلاعیه‌ای برای توزیع کارت ورود به جلسه آزمون دکترای تخصصی که
در اواخر مردادماه توزیع می‌شود، منتشر کرده و به‌زودی دانشجوی دکتری پذیرش
خواهد کرد.
اما تحصیل دانشجویان مقیم ایران در این واحد مجاز نیست، مگر اینکه اقامت
معتبر حداقل یک‌ساله در کشور امارات متحده‌عربی یا کشورهای منطقه را
به‌دست بیاورند. یک آزمون کتبی همزمان در تهران و دوبی به‌همراه یک مصاحبه
علمی در نمایندگی امارات، پذیرفته‌‌شدگان این واحد را تعیین می‌کند. تدریس
به زبان فارسی است اما غیرایرانی‌ها هم می‌توانند در این واحد درس بخوانند.
آخرین آیین‌نامه مالی این واحد مربوط به سال تحصیلی 93-92 است که طبق آن یک‌ترم تحصیل در دوره کارشناسی این واحد با احتساب
نرخ ارز دانشجویی حدود سه‌میلیون‌تومان بدون خدمات (استاد، کلاس، پروژه) و
تقریبا پنج‌میلیون‌تومان با خدمات هزینه دارد که برای یک‌دوره هشت‌ترمه
کارشناسی به 40میلیون‌تومان می‌رسد. در دوره کارشناسی ارشد برای یک‌ترم
درس‌خواندن در این دانشگاه باید سه‌میلیون و 732هزارتومان بدون خدمات و
پنج‌میلیون و 599هزارتومان با خدمات هزینه کرد و با احتساب چهار ترم تحصیل،
کل دوره تا 22میلیون‌تومان هزینه دارد.
شهریه دوره دکترا برای این واحد
هنوز مشخص نشده، اما در سایر واحدهای برون‌مرزی پیام نور سابقه دارد.
دکترای پیام‌نور در آذربایجان (باکو) و افغانستان (کابل، مزار شریف، هرات و
قندهار) دانشجویان ساکن ایران را از ثبت‌نام منع می‌کنند. شهریه ثابت
تحصیل دکترا در دانشگاه پیام نور کابل برای هرترم معادل
پنج‌میلیون‌و70هزارتومان و برای هر واحد حدود 822هزارتومان است که طی
پنج‌سال، کل دوره به 73میلیون‌تومان می‌رسد.
دانشگاه شیراز هم از دانشگاه‌های ایرانی شعبه‌دار در دوبی است که برخلاف
دانشگاه پیام نور، اقامت کشور امارات را در میان شرایط پذیرش دانشجو قرار
نداده و داوطلبان مقیم ایران هم می‌توانند در این دانشگاه درس بخوانند.
البته اولویت پذیرش با آنهایی است که مقیم امارات باشند؛ این واحد با
همکاری کالج بین‌المللی کانادایی دوبی از سال 89 فعال بوده و از تیر 92 هم
مجوز پذیرش دانشجوی دکترا را دریافت کرده است.
غفاری مسوول پاسخگویی به تلفن‌های دانشگاه شیراز دوبی در تهران درباره
ثبت‌نام در دوره دکترا می‌گوید: «از اواخر شهریور، داوطلبان می‌توانند تماس
بگیرند و مدارکشان را ارایه کنند. مدارک به هیات آموزشی دانشگاه می‌رود و
در آنجا بررسی و امتیازدهی می‌شود. داوطلبانی که امتیاز لازم را کسب کنند
دعوت به مصاحبه در دوبی می‌شوند و بعد از قبولی در مصاحبه ثبت‌نام نهایی
انجام می‌شود. ما برای هر رشته حداکثر پنج‌نفر پذیرش می‌کنیم. تدریس به
زبان فارسی است و همه کلاس‌ها و امتحانات در دوبی برگزار می‌شود. اما
دانشگاه تلاش می‌کند یک‌هفته‌درمیان کلاس‌ها را آخر هفته برگزار کند تا
دانشجویان برای رفت‌وآمد به ایران مشکلی نداشته باشند.»
به گفته او
استادانی که در مقطع دکترای این واحد تدریس می‌کنند، پروازی هستند و برای
تدریس از دانشگاه شیراز به دوبی می‌روند.
هزینه تحصیل در دانشگاه شیراز دوبی نسبت به دانشگاه‌های ایرانی دیگر در
این کشور بالاتر است. ثبت‌نام اولیه حدود 550هزار تومان با نرخ ارز
دانشجویی هزینه دارد و اگر با نرخ آزاد ارز پرداخت شود بیش از این خواهد
بود. شهریه این دانشگاه برای دانشجویان دوره کارشناسی تقریبا ترمی
هشت‌میلیون و 280هزارتومان است و برای کل دوره تا حدود 66میلیون و
240هزارتومان هزینه دارد. برای دانشجویان کارشناسی ارشد شهریه یک ترم با
ارز دانشجویی، حدود 12میلیون‌و420هزارتومان است و برای کل دوره به حدود
50میلیون‌تومان می‌رسد. هزینه دوره دکترا برای یک‌ترم
20میلیون‌و700هزارتومان است که اگر پنج‌سال به طول بینجامد تا
207میلیون‌تومان می‌رسد. این دانشگاه در دوبی دوره غیرحضوری و مجازی هم
برگزار می‌کند که با هزینه کمتری می‌توان آن را گذراند.
در صفحه فیس‌بوک این دانشگاه، خبر از تخفیف‌های ویژه‌ای برای خانواده
مسوولان ایرانی در امارات داده شده که به تصویب دانشگاه رسیده است تا در
صورت پذیرش هر کدام از اعضای درجه یک خانواده پرسنل نهادهای دولتی ایرانی
مشغول‌به‌خدمت در امارات، تخفیف ویژه 10درصدی شامل حال آنها شود. این
تخفیف برای نهادهای نیمه‌دولتی مثل بیمه ایران و باشگاه ایرانیان پنج‌‌درصد
در نظر گرفته شده است. دانشگاه شیراز طبق گفته رییسش در سال 90، قصد دارد
واحدهای برون‌مرزی را در کشورهای مالزی، افغانستان و قطر هم راه‌اندازی
کند.
دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه بین‌المللی ایرانیان از دانشگاه‌های ناکام
ایرانی برای پذیرش در دوبی بوده‌اند. دانشگاه شهیدبهشتی البته مدتی در کشور
امارات فعالیت کرد و دانشجو پذیرفت اما پس از آن فعالیتش را متوقف کرد و
وزارت علوم مجوز انتقال این واحد به تهران را صادر کرد. پیش از آن متقاضیان
واحد دوبی دانشگاه شهیدبهشتی ملزم بودند اقامت کشور امارات را داشته
باشند. در آن زمان شهریه دانشجویان کارشناسی‌ارشد با پایان‌نامه با حساب
نرخ ارز دانشجویی حدود 47میلیون‌تومان و برای دوره دکترا با پایان‌نامه
حدود 117میلیون‌و300هزارتومان اعلام شده بود.
در سال 90 چالش‌هایی برای این دانشگاه به‌وجود آمد و برخی رسانه‌ها از
تحصیل کارمندان عالی‌رتبه دستگاه‌های اجرایی، قضایی و مجلس در شعبه دوبی
بدون کنکور خبر دادند و مدعی شدند آنها برای کسب اقامت امارات کار دشواری
ندارند. دانشگاه شهید بهشتی در جوابیه‌ای که منتشر کرد، مدعی شد این واحد،
دانشجویانش را سختگیرانه پذیرش می‌کند. پس از آن، این واحد به داخل کشور
منتقل شد و مسوولان دانشگاه تایید کردند بسیاری از دانشجویان واحد دوبی
مقیم ایران بودند و شرط اقامت را نداشتند.
دانشگاه بین‌المللی ایرانیان ناکام‌ترین دانشگاه ایرانی در دوبی بود که
اخبار درباره آن، تنها تا زمزمه‌های دریافت مجوز و قصد راه‌اندازی پیش رفت.
سیزدهم خرداد 92 قائم‌مقام وزیر وقت علوم، تحقیقات و فناوری از آخرین
وضعیت نظام‌مندشدن پذیرش ایرانیان مقیم امارات در شعب دانشگاه‌های ایرانی
صحبت کرد و گفت: وزارت علوم تاسیس یک دانشگاه جامع را در امارات متحده عربی
پیگیری می‌کند. ارسلان قربانی از نظام‌مندشدن شهریه و پذیرش دانشگاه‌های
ایرانی در دوبی نیز صحبت کرد اما این گفته‌ها به نتیجه مشخصی نرسید. پس از
آن دانشگاه ایرانیان سر از تهران درآورد و اطلاعیه‌هایی برای پذیرش دانشجو
در سایت آن منتشر شد. اما معاون حقوقی وزیر علوم گفت نه اساسنامه این
دانشگاه تصویب شده و نه صلاحیت هیات موسس این دانشگاه تایید شده است.