خروجی سه دور مذاکرات ایران و آمریکا و اظهار نظر های ظریف و کری بعد از این مذاکرات در کنفرانس های خبری، گواهی آن است که باید منتظر تمدید مذاکرات هسته ای بود.
سخنان رئیس جمهور آمریکا در مذاکره تلفنی با صدر اعظم آلمان هم بدین معنی است که میزان پرانتزهای مذاکرات کم شده است، اما اختلاف ها همچنان باقی است.
در حالی که تا پیش از مذاکرات وین 6 پیش بینی می شد که در این دور از مذاکرات طرفین تا 29 تیر ماه به نتیجه می رسند، اما ظاهرا خروجی مذاکرات در ادامه وین 6 به نتیجه می رسد.
با علی خرم نماینده سابق ایران در سازمان ملل پیرامون دور جدید مذاکرات وین 6 و نتایجی که تاکنون از آن به دست آمده است، گفت وگو کردیم. او در این گفت وگو تلاش می کند در مقام یک ناظر بیرونی، چرایی نگرانی های غرب درباره فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران را توضیح دهد.
خرم در پاسخ به اینکه آیا انتظار معجزه و به نتیجه رسیدن مذاکرات تا 29 تیر ماه را دارید، پیش بینی نمی کند، اما خاطر نشان می کند که «هیچ وقت نباید منتظر معجزه بود، اما این بدنی معنا نیست که نا امید باشیم.»مشروح این گفت وگو به شرح زیر است:
اظهارات اخیر کری و ظریف بعد از سه دور مذاکره را باید سخنانی به معنای تمدید مذاکرات در نظر بگیریم؟ایی که کری و ظریف ایستادند جای طبیعی یک مذاکره بین المللی است. یعنی اینکه پیرو تلاش های قبلی متن در حال اتمام است، با این حال این متن پرانتزهای زیادی دارد و قرار است این پرانتزها مورد مذاکره واقع شود و با عبارتی به صورت مرضی الطرفین حل شود. با توجه به این وضعیت کری و سه وزیر دیگر نشست هایی را با ایران داشتند و تلاش کردند آنچه را در مذاکره برطرف می شد، با مذاکره حل کنند.
یک تعدادی از اختلاف ها به صورت عادی قابل برطرف کردن به صورت عادی نیست باید مذاکره کنندگان در پایتخت هایشان درباره آن به راه حل هایی برسند که از نگاه طرف مقابل هم قابل بررسی باشد.
اختلاف هایی که می گوید به صورت عادی قابل حل نیست شامل چه مواردی است؟یکی از این اختلاف ها میزان سانتریفیوژهایی است که ایران باید از آنها استفاده کند. نکته دوم مساله تحریم ها است. آمریکایی ها میگویند نمی توانند قول دهند که تحریم ها چه زمانی و چطور برداشته می شود. علتش هم این است که 70 تا 80 درصد تحریم های ایران تحت کنترل رئیس جمهور آمریکا نیست چون متکی به مصوبه کنگره این کشور است. لذا آقای کری در چنین وضعیتی قرار دارد. او باید در بازگشت به واشنگتن با رئیس جمهور این کشور و اوباما با کنگره وارد مذاکره شود تا ببیند این مساله قابل حل است یا نه. در این صورت دولت آمریکا به عنوان ناقض موافقت نامه شناخته می شود.
باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان گفت‌وگوی تلفنی داشتند. صحبت های اوباما درباره اینکه «در مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 پیشرفت‌هایی حاصل شده است» موجب شد برخی رسانه ها دست به گمانه زنی درباره این اظهارنظر بپردازند. یکی از سایت های فارسی زبان اخیرا از طرح پلکانی سخن گفته است و آن را مرتبط با اظهارات 30 فرودین رئیس سازمان انرژی اتمی می داند.اگر برخی اظهارنظرها درباره این طرح صحت داشته باشد، منتقدان می گویند این پیشنهاد به دلیل پذیرفتن محدودیت های گسترده در موضوع غنی سازی به صراحت با ماده 4 ان پی تی در تضاد است، چه آنکه بر اساس این بند از ان پی تی، این معاهده «هیچگونه محدودیتی» در مورد نوع فناوری و سطح بهره برداری صلح آمیز از انرژی هسته ای، از جمله چرخه سوخت، شامل غنی سازی ایجاد نکرده است. منتقدان دولت می گویند این طرح نوعی عقب نشینی است.کسانی که این گونه اظهار نظر می کنند یا خود را به ندانستن می زنند یا اینکه نمی دانند که ما یک کشور با شرایط طبیعی نیستم. نگاه غربی ها به ایران این است که با کشوری مواجه هستند که در سالهای گذشته از آنجا که آمریکا به دلیل مسائل تحریم ها اجازه نداده وارد چرخه فناوری هسته ای شویم ما مستقلا برنامه های خودمان را جلو بردیم.
و به همت آقایانی که امروز از سیاست خارجی دولت انتقاد می کنند برنامه ما در آژانس باقی مانده است و پرونده ما به شورای امنیت رفته است و 5 قطعنامه تحریمی علیه ایران تصویب شده است که چهار مورد آنه لازم الاجرا است.
بنابراین ما شبیه کسی هستیم که از دادگاه چندین حکم علیه او گرفته شده است، به همین دلیل عرض کردم وضعیت ما با بقیه کشورها متفاوت است و منتقدان سیاست خارجی دولت باید این مساله را درک کنند. از نگاه کشورهای دنیا، جمهوری اسلامی یک کشوری است که احتمال دست یابی اش به سلاح هسته ای هست و به همین دلیل آنها می گویند برداشتن تحریم ها در یک پروسه زمانی سه تا 5 ساله مشکل است.
ما باید ثابت کنیم که این فعالیت صلح آمیز است و به دنبال این یک شرایطی را باید قبول کند که در دوره سه تا 5 ساله خودنگهداری بکند و فعالیت هایش را به مقیاس پائین انجام دهد تا اعتماد سازی کند.بعد از این چند سال با ایران به صورت یک عضو عادی ان.پی.تی از تمام امکانات استفاده کنند. به همین دلیل عرض کردم که منتقدان با این جور اظهارنظر کردن ها می خواهند دست گل های خودشان در گذشته را نادیده بگیرند. در حالی که این طور نیست و الان ایران به عنوان کشوری که زیر نظر سازمان بین الملی انرژی اتمی بوده است.
ایران می خواهد اثبات کند که فعالیت های مخفیانه نداشته است و دنبال سلاح هسته ای هم نیست. بنابراین اگر می خواهد این روش را دنبال کند، باید این شرایط را در مذاکره با آمریکا به توافق برسد.
به جز ایران کشورهای دیگری هم شبیه وضعیت فعلی ما داریم؟حداقل 15تا 20کشور دیگر هم شبیه ایران این راه را طی کردند و از مواد خود نگهداری کردند. برخی از این کشورها مثل آرژانتین هم همه فعالیت های خودشان را بستند.
براساس این توضیحات، شما با طرح پلکانی موافق هستید؟من در جریان جزئیات ریز این طرح که شما می گوئید نیستم، اما می خواهم بگویم منتقدان این طرح ها بی انصافی می کنند و خود را به ندانستن می زنند. ما امروز درباره ایرانی صحبت می کنیم که کشورهای 1+5 دنبال شفاف سازی از سوی او هستند. این با وضعیت 20 سال آینده که ایران اعتماد سازی کرده است. در آن زمان انتقاد می تواند محل بحث باشد و کسی به ایران نمی تواند بگوید که چند سانترفیوژ داشته باش یا غنی سازی کن.
بنابراین براساس این گفت وگو از این پس نباید منتظر معجزه ای در مذاکرات بود و توقع داشت تا 29 تیتر ماه این مذاکرات منجر به توافق نهایی شود؟هیچ وقت نباید منتظر معجزه بود، اما این به آن معنا نیست که نا امید باشیم. شاید در چند روز آینده آقای کری به واشنگتن رفت و توانست خیلی سریع با رئیس جمهور و کنگره این کشور به توافق برسد ولی با توجه به اینکه فرصت زمانی می خواهد به نظر می آید که زمان می برد این معنی است که مذاکرات احتمالا تمدید می شود.