فرارو- فارن پالسی در گزارشی به بررس ابعاد شکل گیری دولت اسلامی به دست داعش پرداخته و با اشاره به ارتباط تاریخی زمان اعلام خلافت آن، این سوال را مطرح می کند که آیا این اعلام خلافت جدید، جهادی های جهان را متحد خواهد کرد یا متلاشی؟
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، سخنگوی دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در اولین شب ماه رمضان استقرار دوباره خلافت را اعلام کرد و متذکر شد که امیدی است که در قلب هر مجاهد موحدی وجود دارد. شیخ ابو محمد العدنانی در ادامه افزود: «این خلافت است و ما به تمام مسلمانان می گوییم که با اعلام برپایی این خلافت، بر همه مسلمانان واجب است که وفاداری خود را به خلیفه ابوبکر البغدادی ابراز کنند.»
اعلامیه این گروه که حال خود را به سادگی دولت اسلامی می نامد، واکنش های سیاسی موجود علیه آن در عراق را تشدید خواهد کرد. این دولت اسلامی در حملات اخیر خود در عراق با دیگر گروه های شورشی مانند بعثی های سابق در گروه نقشبندیه (گروهی سنی و ملی گرا متشکل از حامیان صدام حسین و اعضای رژیم بعث) همکاری داشته اما هیچ قصدی برای تقسیم قدرت در نواحی متصرفه ندارد. حتی پیش از این نشانه هایی از امکان درگیری و جنگ داعش با گروه نقشبندیه به چشم می خورد و این اعلامیه می تواند درگیری آشکار دو طرف را به دنبال داشته باشد. البته دولت اسلامی این اختلاف را یک پیشرفت می داند چراکه کسانی که به حق باور دارند نه باطل، مشخص خواهند شد.
سخنان عدنانی
چند موضوع کلیدی در سخنان عدنانی، سخنگوی داعش به چشم می خورد: پیروزی، مشروعیت، وظیفه و استقامت. عدنانی درمورد موضوع اول مسیر مثبتی را برای دولت اسلامی پیش بینی می کند: «خورشید جهاد طلوع کرده است. مژده خوبی در حال درخشش است. پیروزی از دور نمایان است. نشانه های فتح و پیروزی به چشم می خورد.» وی همچنین به پیروان این گروه به دلیل دستاوردهایشان تبریک می گوید: «حال که خلافت بازگشته، رویا به واقعیت تبدیل شده و به خاطر این پیروزی به شما تبریک می گویم.»
در بعد مشروعیت نیز خلیفه از نظر تاریخی باید از نسل قبیله قریش حضرت محمد (ص) باشد. ابوبکر البغدادی از سال 2010 که به رهبری این دولت اسلامی در آمد، مدعی بود که از نسل حضرت محمد و قبیله قریش است. تاکنون این ادعا بارها زیر سوال رفته اما عدنانی برای نخستین بار در سخنان خود به اصل و نسب و نیت خود از اشاره به نام واقعی وی، ابراهیم پرداخت تا به ادعای وی مشروعیت ببخشد. عدنانی در پاسخ به سولاات مربوط به مشروعیت اسلامی رهبری بغدادی برای پیشگیری از انتقادات گفت: «اگر رهبران شما در گوشتان زمزمه می کنند و مدعی می شوند که این یک خلافت نیست، زمانی را بخاطر بیاورید که چه مدت در گوش شما زمزمه می کردند که این یک دولت نیست و تنها یک نهاد پوشالی و تخیلی است، تازمانیکه اخبار واقعی در اینباره به گوش شما رسید.»
اعلام این خلافت باعث شکل گیری ذهنیت «با ما یا علیه ما» در دولت اسلامی شده که احتمالا دشمنی بیشتری را علیه خود ایجاد خواهد کرد. با توجه به وجود این تعداد دشمن، عدنانی به جنگجویان و مدافعان دولت اسلامی هشدار می دهد که در زمان پیش رو باید استقامت داشته باشند: «شما با آزمایش ها و سختی های بسیاری روبرو خواهید شد و تنها کسانی از این آزمایش سربلند بیرون می آیند که رحمت خداوند شامل حال شان شود.» نهایتا اینکه عدنانی وظایف و مسئولیت هایی را متوجه تمام مسلمانان و آنهایی که در مرزهای دولت اسلامی فعلی هستند، می داند.
ارتباط تاریخی
اعلام شکل گیری خلافت در اولین روز ماه رمضان که مقدس ترین ماه سال برای مسلمانان است، بی شک با هدف تاکید بر اهمیت مذهبی این اتفاق صورت گرفت. اما تاریخ میلادی این واقعا نیز اهمیت دارد: اعلان 29 ژوئن درست یک روز پس از صدمین سالگرد ترور آرشیدوک فرانتس فردیناند اتریش و همسرش، کنتس سوفی چوتک که آغاز جنگ جهانی اول بود، انجام شد.
با وجود آنکه بسیاری از تاریخ دانان لغو خلافت از سوی آتاترک در سوم مارس سال 1924 را پایان کار آخرین خلیفه می دانند، پیروان دولت اسلامی پایان خلافت را نتیجه منطقی فرآیندی می دانند که یک دهه قبل تر از آن با شروع جنگ جهانی اول آغاز شده بود و چندپاره شدن خاورمیانه را به دنبال داشت. به همین دلیل 29 ژوئن سال 2014 به عنوان پایان فاجعه ای که یک قرن به طول انجامید انتخاب شد تا عزت و افتخار به امت اسلامی بازگردد.
جنگ با القاعده
با وجود آنکه مسلمانان در سراسر جهان به طور هماهنگ اعلان دولت اسلامی را رد کرده –و حتی به تمسخر می گیرند- کسانی که در مرکزیت رهبری القاعده و گروه های وابسته به آن قرار دارند، در موقعیت مخاطره آمیزی هستند. آنها از یک سو از پیشرفت های اخیر دولت اسلامی در عراق خرسند هستند و در اصل مشکلی با یک خلافت ندارد- البته شاید به طور علنی استدلال کنند که برقراری آن هنوز زود است- یا شاید در میان خود آرزو داشتند که آنها رهبری چنین خلافتی رابه دست داشتند. از سوی دیگر اعلانیه عدنانی می تواند القاعده را که طی 15 ماه گذشته از پیشروی های این گروه به سختی ضربه خورده، به شدت تضعیف کند. ضمن اینکه این دولت اسلامی جبهه النصره که شاخه رسمی القاعده در سوریه است را تحت الشعاع قرار داده است.
این دولت اسلامی امیدوار است که القاعده و شاخه هایش را در شرایط نامطلوب اجبار به سازگار شدن با واقعیت این خلافت جدید یا مخالفت با آن قرار دهد تا از این طریق القاعده را در چشم جهادی های جهان به عنوان مانع پروژه خلافت ترسیم کند که به عنوان یک سازمان فرقه ای در راستای منافع مسلمانان فعالیت نمی کند. با این حال چنین استراتژی، قمار است: اگر این دولت اسلامی نتواند به وعده های خود برای مبارزه با دشمنانش در تمام جبهه ها عمل کند، شکست سختی خواهد خورد و اگر نتواند نواحی متصرفه جدید را به درستی حکمرانی کند نیز ناکام خواهد ماند. در حال حاضر دستاوردهای این دولت اسلامی با مقاومت شورشیان و غیرنظامیان در عراق و سوریه روبرو است.
واکنش جهادی ها به تشکیل این خلافت تاکنون بسیار متفاوت بوده است. نشانه هایی وجود دارد که سربازان القاعده در شبه جزیره عربستان از روی کار آمدن این خلافت هیجان زده هستند، در حالیکه بسیاری در جبهه النصره آن را محکوم کرده و با تمسخر آن را خلافت توییتری می نامند. جهادی های سوریه نیز با اعلام اینکه این دولت اسلامی از طریقت درست اسلامی برای استقرار خلافت فاصله دارد، متذکر می شوند که چنین خلافتی نیازمند حمایت گسترده تر است. از همه مهمتر تعداد شیوخ ارشد جهادی مانند حامد بن علی و هانی السباعی است که این اعلان را مورد انتقاد قرار داده اند. گروه های اسلامی مهم مخالف در سوریه و بدنه اسلامی آن نیز این خلافت را رد کرده اند. البته گروه های کوچک جهادی در همین کشورها نیز از شکل گیری این خلافت مسرور هستند.
اعلام شکل گیری این خلافت می تواند موفقیت دیگری برای این دولت اسلامی باشد و یا آغازی بر پایان دومین تلاش این دولت اسلامی در کمتر از یک دهه خواهد بود.