اسماعیل تاجیک؛ منتسکیو فیلسوف بزرگ فرانسوی یکی از فاکتور های مهم فهم قوانین و نهادهای اجتماعی را آب و هوای آن منطقه می داند، از دیدگاه منتسکیو انواع حكومتها با اقليم‌ها و آب و هواهاي مختلف ارتباط دارند يعني آب و هواهاي خاص انواع حكومتها را مي‌پرورانند:
1- آب و هواي سردسير که متناسب با جمهوري است.
2- آب و هواي معتدل که متناسب با مشروطه است.
3- آب و هواي گرم و خشك که متناسب با استبداد است.
او مي‌گويد آب و هواي گرم و خشک باعث تبلور حكومت استبدادي در آسيا شده است و روح استبدادی در سراسر تاريخ آسيا گسترده شده است.
طرح مساله:
غرض من در این نوشته تاکید روی کلمه قانون و استبداد یا آزادی نیست، بلکه تاکید و هدف از نگارش این نوشته نشان دادن وضعیت آب و هوای کشور ما ایران است. بیش از 92 درصد از آب قابل شرب در بخش کشاورزی مصرف می شود، حال سوال این است چرا؟ آیا راهی وجود دارد که این مصرف ویرانگر را کاهش داد؟ آیا سهم ما از مدرنیزاسیون فقط این است که چاه عمیق حفر کنیم؟ آیا می شود کاری کرد که تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه، دریاچه پریشان و ... خشک نشود؟ آیا به راستی دولت های قبل و دولت کنونی نمی تواند مشکلات آب شرب شهری در 12 استان کشور را حل کنند؟
کشور ما در طول تاریخ کشوری خشک به شمار می رود، حجم وسیعی از کشورما بیابان است، که در این مناطق یا جمعیت بسیار کم و یا فاقد جمعیت هستند؛ طبق آمار تهران امسال مشکل کم آبی خواهد داشت، شهری در شمال کشور که هر ساله بارشهای قابل توجهی را به خودش اختصاص میدهد! کمتر از 8 درصد از آب صرف بخش خانگی و صنعت می شود، بیش از 92 درصد صرف بخش کشاورزی میشود، اما آیا به راستی می شود کاری کرد که این مقدار مصرف را در بخش کشاورزی کاهش داد تا تالاب ها و دریاچه های ما خشک نشوند، آیا می شود کاری کرد که پایتخت ما و خیلی از شهرهای ما کم آب نشوند؟
آیا تاکنون مسوولی از خودش پرسیده است که چرا باید این مقدار آب در بخش کشاورزی صرف شود یا بهتر است بگویم هدر رود؟ آیا می توان صرفاً به قطره قطره آبی که از لوله آب خانه هایمان میچکد توجه کرد و بر روی میلیون های متر مکعب آبی که در هر روز در بخش کشاورزی هدر می رود چشم بست؟ غرض این نیست که مردم در بخش خانگی در مصرف آب صرفه جویی نکنند! نه، غرض این است که دولت باید به اولویت ها توجه کند.
بگذارید با مثالی انضمامی مساله را برایتان روشن کنم: منطقه جنوب استان کرمان بخش عمده ای از سیفیجات، مرکبات و خشکبار کشور را تامین میکند؛ (خوب تا اینجا که الحمدالله!) اما این همه داستان نیست. این تولید با اتلاف غیرقابل تصور آب صورت می گیرد و دریغ که نه کشاورزان می دانند که این محصولات را چطورآب دهند و نه به طریق اولی مسوولین!
در مناطقی مثل جیرفت و شهرها و بخشها و روستاهای آن و همچنین شهرهایی مثل کهنوج، رودبار جنوب،منوجان، قلعه گنج و به ویژه فاریاب به جرات میتوانم بگویم بیش 50 هزار حلقه چاه به صورت فعال درحال بهره برداری است آن هم متاسفانه به صورت غرقابی! آیا می دانید یک حلقه چاه که لوله 8 اینچ بر روی آن نصب است به اندازه 200 شیر آبی که ما در منازلمان داریم آب از سفره های زیرزمینی استخراج می کند؟! تصور کنید وحشتناک است! این فقط آب استخراجی یک حلقه چاه است، حالا تصور کنید 50 هزار حلقه چاه با سفره های زیر زمینی آب و منابع طبیعی ما چه می کند؟
آنچه باعث تاسف بیشتر می شود این است که حجم وسیعی از این آب اساسا صرف محصولات هم نمی شود! از خودتان لابد می پرسید پس کجا می رود؟ این حجم میلیون متر مکعبی مدت زمان اندکی پس از استخراج پوچ (بخار) می شود و به هوا می رود! فاصله تقریبی زمینی که محصول بر روی آن کشت می شود تا پمپ آب فرض کنید یک کیلومتراست، این فاصله در چه زمانی طی می شود؟ ما دست کم می گوییم 45 دقیقه. خوب آیا در طی این مدت همه آب به مقصد میرسد؟ نه، بخشی از این آب بخار و از لابلای جویهای آب هدر می رود. می توانم مثالهای عینی زیادی را بگویم که دیگر لازم نیست، برویم سراغ راه حل.
راه حل
به نظر من (به عنوان یک کشاورز اهل این منطقه) راه حل بسیار آسان است اما به شرط اینکه یک مسئول عزم جدی برای مدیریت آن داشته باشد. اگر دولت به کشاورزان پولی در قالب وام بدون بهره (یا اصلا با بهره بدهد) که آبیاری غرقابی را به آبیاری تحت فشار(یا همان آبیاری بارانی برای محصولاتی مثل گندم، ذرت، مرکبات و سیفی جات) تبدیل کنند دیگر نیازی نیست که 24 ساعته در تمام شبکه های تلویزیونی صدا و سیما شهروندان را از جیره بندی آب بترسانیم، یا برای خشک شدن دریاچه هایی مثل دریاچه ارومیه عزاداری کنیم. باور کنید نیازی نیست. مهمتر از جیره بندی و صرفه جویی در منابع آبی کشور «مدیریت صحیح» این منابع بویژه در بخش کشاورزی است.
من معتقدم که اگر ما میخواهیم مستقل شویم باید به استعدادهای داخل توجه کنیم کشور ما خوشبختانه در جایی قرار گرفته است که بیشترین منابع طبیعی را داراست؛ بیایید دست در دست هم دهیم تا میهن خویش را کنیم آباد اگر می خواهیم بیگانگان از جمله چین کشورمان را به تاراج نبرند.