در حالی اخباری درباره کنار گذاشته شدن ایران از طرح توسعه فاز دوم میدان گازی شاه‌دنیز آذربایجان در دریای خزر منتشر می‌شود که ملاحظات حقوقی و قراردادی مهمی در این باره وجود دارد.
به گزارش فارس، رسانه‌های جمهوری آذربایجان از کنار گذاشته شدن شرکت نیکو وابسته به شرکت ملی نفت ایران از فاز دوم پروژه بزرگ توسعه میدان گازی شاه‌دنیز خبر داده‌اند.
بر اساس این گزارش، شرکت نیکو در سال 88 با هدف مشارکت فعال‌تر در بهره‌برداری از بزرگ‌ترین میدان گازی جمهوری آذربایجان در دریای خزر، سرمایه‌گذاری در بخشی از فاز دوم توسعه این میدان را به ارزش 1.7 میلیارد دلار در اختیار گرفت. نیکو قبل از این سرمایه گذاری نیز 10 درصد از سهم این میدان را در اختیار داشت که به این شرکت اجازه می‌داد، تا سال 2035 از این میدان میعانات گازی برداشت کند.
سهام کنسرسیوم توسعه این طرح گازی در اختیار شرکت دولتی نفت جمهوری آذربایجان (سوکار)، بریتیش پترولیوم انگلیس، استات اویل نروژ ، شرکت نیکو از ایران، توتال فرانسه ، لوک اویل روسیه و شرکت تپائو از ترکیه بوده است.
شرکت نیکو در حالی به بهانه تحریم‌های گازی اتحادیه اروپا از فاز دوم این پروژه عظیم کنار گذاشته شده است که پیش از این به دلیل اهمیت راهبردی متنوع‌سازی مبادی تامین گاز اروپا، دولت آمریکا شرکت‌های ایرانی حاضر در طرح گازی «شاه دنیز» جمهوری آذربایجان را از تحریم‌های خود معاف کرده بود.
با این وجود خروج ایران از فاز دوم توسعه شاه‌دنیز به راحتی امکان‌پذیر نیست و با چالش‌های حقوقی و قراردادی مهمی روبرو است، چنانکه شرکت نیکو بخشی از منابع سرمایه‌گذاری 1.7 میلیارد دلاری در این میدان را پرداخت کرده است و برای کنار گذاشت نیکو از این طرح، یک شرکت خارجی باید سهم ایران در این پروژه را خریداری کند. اگرچه شرکت‌های آمریکایی در پروژه‌های نفت و گاز خزر به ویژه در جمهوری آذربایجان نقش چندان فعالی ندارند، اما نام چند شرکت آمریکایی برای خرید سهم ایران از این پروژه مطرح شده است.
بر اساس این گزارش در سفر اخیر الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان به ایران مذاکراتی نیز در مورد ادامه مشارکت ایران در این پروژه گازی در دریای خزر انجام شد، اما به نظر می‌رسد، این مذاکرات در برابر تصمیم شرکت‌های بزرگ اروپایی به خصوص انگلیسی‌ها که ساخت اغلب تاسیسات بهره‌برداری در این میدان را بر عهده داشته‌اند، تاثیر قابل توجهی بر خروج ایران از این پروژه بزرگ نداشته است.
بعضی تحلیل‌گران معتقدند این تصمیم کنسرسیوم توسعه‌دهنده شاه‌دنیز برای کنار گذاشتن شرکت ایرانی نیکو به بالا گرفتن بحران اوکراین و جدی‌تر شدن اروپایی‌ها برای بهره‌برداری سریع‌تر از منابع گاز خزر بی‌ارتباط نیست.
به تازگی یکی دیگر از قراردادهای مهم گازی ایران یعنی قرارداد صادرات گاز به پاکستان نیز با اما و اگرهای فراوان روبرو شده است و احتمال لغو آن با توجه به فشارهای غرب وجود دارد.