دیدار با داور ایرانی دیدار فدرر و جوکوویچ

در روزگاری که به ندرت پیش می‎آید نامی از ایران و ایرانی در سطح اول تنیس جهان آورده شود، هستند افرادی که با تلاش و پشتکار خود به بالاترین درجات در این رشته ورزشی رسیده و نام ایران را زنده نگه داشته‎اند. علی نیلی، داور نشان طلای جهانی یکی از این چهره‎هاست که در ادامه بیشتر با او آشنا می‎شویم‎.

 قبل از هر چیز یک سوال کلیشه‎ای، لطفا مقداری از خودتان برای خوانندگان ما بگویید. سن، تحصیلات، از کی با تنیس آشنا شدید، سابقه بازی تنیس دارید و اینکه از کی داوری را شروع کرده‎اید؟
متولد 1357 در تهران هستم از پنج سالگی تنیس بازی کرده‌ام، پدرم خودش تنیس بازی می‌کرد و باعث شد که من به این رشته روی بیاورم ودر رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آزاد تهران‌جنوب تحصیل کرده‌ام.

  شما اخیرا دوباره نشان طلای داوری گرفته‎‎اید، آیا این نشان هر سال باید تمدید شود؟ لطفا کمی درباره رویه آن به ما توضیح بدهید؟
داوری تنیس سه شاخه دارد. 1- داوری صندلی (Chair Umpire) که من نشان طلا را در سال 2008 گرفتم. 2- سرداوری (Referee/Supervisor) که نشان نقره این قسمت را در سال 2000 گرفتم و نشان طلا را در سال 2013 که شما به آن اشاره داشتید. کار سرداور و سوپروایزر مدیریت تورنمنت در پشت‌صحنه است و مسوول کشیدن جدول، برنامه روزانه بازی‌ها، مدیریت داوران صندلی، پخش تلویزیونی و در حقیقت، سرداور نماینده فدراسیون جهانی مربوطه در تورنمنت است که تصمیم نهایی در هر مورد را نیز او می‎گیرد. 3- سرپرست داوران خط (Chief of Officials) سومین شاخه در داوری‎ است و در مسابقات بزرگ که تعداد داوران خط خیلی زیاد است، (بین 50 تا 150 نفر) Chief of Official مسوول داوران خط است. این سه شاخه خیلی تخصصی هستند و زیاد با هم ارتباطی ندارند. من حدود شش هفته در سال به‌عنوان سوپروایزر برای ATP کار می‌کنم و به همین دلیل نشان طلا را در سرداوری گرفتم. به‌عنوان سرداور در مسابقات مسترز تورنتو هم امسال کار خواهم کرد.

 برای خیلی‎ از علاقه‎مندان این پرسش مطرح است که راه داور شدن چیست؟ یک مقدار برایمان از مراحل داوری می‎گویید؟ آیا واقعا کسی در حال حاضر می‎تواند از ایران شروع کند و یک روز به نشان طلا برسد؟ یا یک شرایط ویژه‎ای هم لازم است؟ مثلا اگر اشتباه نکنم شما ساکن ایالات‌متحده هستید، آیا این مساله تاثیر‌گذار بوده؟
داوری هم مثل همه کارهای دیگر پشتکار می‎خواهد. خیلی راحت است که آدم برای خودش محدودیت ایجاد کند و کشور زندگیش، شرایط سیاسی و عواملی مثل اینها را بهانه عدم موفقیت خودش بداند. ولی در حقیقت تلاش و پشتکار و یاری خداوند هر غیرممکنی را ممکن می‎کند. زمانی که من و آقای کاتبی با نشان سفید شروع به سفر کردیم، در کل قاره آسیا حتی داور نشان نقره صندلی هم وجود نداشت. ما هر دو با پشتکار در یک کشوری که اصلا تنیس حرفه‌ای ندارد، توانستیم بیاییم و شکل داوری در آسیا را تغییر بدهیم. من تا زمانی که نشان نقره را گرفتم محل اقامتم ایران بود و وقتی نشان طلا هم کسب کردم هنوز با پاسپورت ایرانی سفر می‎کردم. من و علی سالی 40-35 هفته تمام دنیا مسافرت می‎کردیم و برای هر مسافرت ویزا لازم داشتیم.

 با وجود این در مدت 10سال یک روز را به‌خاطر نداشتن ویزا یا دیر رسیدن از دست ندادیم. ما هیچ‌وقت نگذاشتیم تورنمنت‎ها این احساس را بکنند که اگر داور ایرانی دعوت یکنند، برایشان دردسر ایجاد می‎شود. من حتی تا زمانی‎ که دارای نشان برنز هم بودم به خاطر دانشجو بودن، برای هر بار خروج از کشور باید از نظام وظیفه اجازه می‎گرفتم. فدراسیون به دانشگاه نامه می‌زد، دانشگاه به نظام وظیفه، نظام وظیفه به گذرنامه و در نهایت به من اجازه یک‌بار خروج از کشور را می‎دادند. وقتی برمی‎گشتیم دوباره برای سفر بعد باید اقدام می‎کردیم و حالا شما حساب ویزا گرفتن را هم بکن. من و علی حداقل یک پاسپورت در سال پر می‎کردیم.

 خلاصه، کسی این چیزها را نمی‎بیند ولی خیلی راحت است که بنشینی خانه و بگویی طرف چون خارج زندگی می‎کند، نشان طلا شده، من نمی‎توانم. این جور آدم‎ها نه تنها در داوری بلکه در هیچ چیز دیگری هم موفق نخواهند شد، چون خودشان برای خودشان سد درست می‎کنند.

 کدام کشور بهترین میزبانی را از داورها دارد؟
کشورهای آسیایی بهترین میزبان‎ها هستند.

  مهم‌ترین بازی‌ای که از نظر خودتان قضاوت کردید کدام بازی بوده است؟
بازی حدودا دو ماه پیش در فینال مسابقات ایندین ولز بین فدرر و جوکوویچ. همین‌طور دیدار دوبل نیمه‎پایانی در ویمبلدون 2013.

 یادم می‎آید در بازی ماری مقابل فدرر در نیمه‎پایانی شانگهای در سال 2012 که اواسط بازی کمی باران آمد، به نظر نمی‎رسید که خط‌ها آنقدر لغزنده شده باشند، فدرر که ظاهرا می‎خواست کمی ریتم بازی ماری را خراب کند، آمد جلو و به شما گفت شرایط مساعد نیست و شما سریعا حرفش را قبول و بازی را متوقف کردید. به نظر شما تصمیمتان درست بود؟ اصولا چقدر به حرف بازیکنان اهمیت می‎دهید؟ آیا نام بازیکنان روی تصمیم شما تاثیر می‎گذارد؟
در زمین هارد‎کورت با کوچک‌ترین نم و باران، خط‎های زمین خیلی لیز می‎شوند. دلیلش‎ هم این است که خط‎ها را رنگ می‎کنند و رنگ خیلی زود لیز می‎شود. ما به‌عنوان داور هیچ وقت سلامتی بازیکنان را به خطر نمی‎‎اندازیم، به خصوص در تورنمنتی مثل شانگهای که به راحتی می‎شود سقف (Roof) استادیوم را بست و دلیلی برای جر و بحث وجود ندارد. نام بازیکنان برای ما داوران که هر هفته آنها را می‎بینیم و با ایشان کار می‎کنیم، فرقی نمی‎کند.

  می‌دانم به احتمال زیاد اگر بپرسم خودتان طرفدار کدام تنیس‎باز هستید پاسخ نمی‎دهید، شاید اصلا از لحاظ قانونی هم امکانش وجود نداشته باشد. ولی از تنیس‎بازهای بازنشسته چطور؟ طرفدار چه‌کسی بودید؟
من از بچگی طرفدار آندره آغاسی بوده‎ام.

 بگذارید کمی بازیگوشی کنم و سوالم را جور دیگری مطرح کنم! چه سبک تنیسی را بیشتر می‎پسندید؟ مثلا ضربات تاپ‎اسپین بالای سه‌هزار دور در دقیقه را بیشتر دوست دارید؟ یا تنیس تهاجمی و روبه‌جلو را؟
هر سبکی که خوب اعمال شود برای بیننده جالب است!

 اگر قرار بود شما جایزه اخلاق استفان ادبرگ را به کسی بدهید، انتخاب شما چه‌کسی خواهد بود؟
تمام بازیکنان بزرگ امروز شایسته دریافت این جایزه هستند.

  آیا با هیچ‎کدام از تنیس‎بازها رابطه نزدیک‎تری هم دارید؟ مثلا با کسی دوست باشید و بیرون بروید و...، اصلا مجاز به این کار هستید؟
با تمام بازیکنان سلام و علیک داریم ولی اجازه رفت‎و‎آمد و بیرون‌رفتن با ایشان را نداریم.

چرا بعضی از داوران فقط در ITF قضاوت می‎کنند و در ATP نیستند، مثلا انریک مولینا و کارلوس راموس را حداقل من فقط در مسابقات دیویس کاپ و گرنداسلم‎ها دیده‎ام.   چرا اینطور است؟
در تنیس سه ارگان داریم، ATP و ITF و WTA. هر سه داورهای خودشان را دارند. ATP ، 10 داور فول‎تایم دارد، ITF شش‌تا و WTA هم شش‌تا. اکثر مسابقات توسط داورهای خود ارگان داوری می‎شوند، ولی اشتراک هم بین این سه ارگان وجود دارد.

 بدترین خاطره‎ای که از داوری دارید، چیست؟ به قول خودمان بدترین سوتی‌ای که تا حالا داده‎اید چه بوده؟ اگر اشتباه کنید، آیا مسوولان نظارت بر داوری تذکر می‎دهند یا احیانا جریمه مالی می‎کنند؟
اولین داوری‌ای که برای ATP در دوبی داشتم (1998)، بازیکنان که چهره خیلی جوان و ناشناس من را دیدند، اسامی‎شان را به من به‌عنوان شوخی عوضی گفتند و بعد از اینکه من پشت بلندگو اعلام کردم، درستش را به من گفتند. خودشان کلی خندیدند ولی من کلی خجالت کشیدم! عملکرد داورها توسط سوپروایزر کنترل می‎شود. جریمه نقدی وجود ندارد، خیلی از اشتباهات عادی هستند و جزیی از کار داوری‎اند و به‌ندرت اتفاقی رخ می‎دهد که داور باید تنبیه بشود.

 به‌جز انگلیسی آیا به زبان دیگری هم تسلط دارید؟
فارسی. داورهای حرفه‎ای اعلام امتیازات تنیس را به تمام زبان‎های زنده دنیا بلد هستند.

 آیا تا به‌حال بازیکنی به شما توهین کرده که باعث رنجش شما شود؟
این مسایل در کار داوری حرفه‎ای جزیی از کار ماست و بعد از بازی دیگر کسی به آن فکر نمی‌کند. بازیکنان در‌ طول بازی خیلی در فشار هستند و اگر هم در طول بازی موردی پیش بیاید، فردایش که همدیگر را ببینیم انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است. هم بازیکن و هم داور در این سطح خیلی حرفه‎ای به این مساله نگاه می‎کنند و هیچ‌وقت موضوع شخصی نمی‎شود.

 برویم سراغ تنیس ایران. اولا از شما سپاسگزاریم که نام ایران را در عرصه جهانی تنیس مطرح می‎کنید، آقای نیلی چرا وضع تنیس ما اینطور است؟ شما امیدی به پیشرفت تنیس در ایران دارید؟
تنیس یک ورزشی است که نیاز به برنامه‌ریزی درازمدت دارد. در ایران که هر سه،چهارسال مدیریت‎ها تغییر می‌کند، بالطبع همه در دوران کوتاه مدیریت‎شان دنبال موفقیت‎های کوتاه‎مدت هستند که کارنامه‎شان خوب باشد. در کشورهای صاحب تنیس، فدراسیون‎ها بعد از 20-25 سال رییس یا دبیر عوض می‎کنند و آن وقتی است که طرف بازنشسته می‎شود. تازه وقتی این اتفاق هم می‎افتد، اعضای دیگر فدراسیون هیچ تغییری نمی‎کنند. در ایران مدیریت که تندتند عوض می‎شود هیچ، اکثر فدراسیون هم با مدیریت تغییر می‎کند. البته در چند سال اخیر یک ثباتی را شاهد بودیم و همین باعث شد که یک مقدار کار اساسی در تنیس انجام شود.

 به نظر شما که خیلی از تورنمنت‎های دنیا را می‎روید و می‎بینید، آیا ایران برای مثال شرایط میزبانی یک تورنمنت 250 امتیازی را ندارد؟ منظورم بیشتر از لحاظ سخت‎افزاری است. به نظر شما آوردن نام‎های بزرگ به ایران و هزینه‎های اینچنینی به پیشرفت تنیس در ایران کمکی می‎کند؟ کاری که کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس اصرار بر انجام آن دارند یا نه باید تمام هزینه‎ها صرف زیرساخت‌ها و تنیس پایه‎ای شود؟
صددرصد، استادیوم‎های تنیس باشگاه انقلاب یکی از زیباترین استادیوم‎های تنیسی هستند که من در دنیا دیده‎ام. کمتر مسابقاتی در دنیا هست که هفت استادیوم ثابت تنیس در آن وجود داشته‎ باشد. مسابقات بزرگ مثل 250 امتیازی، زمانی خوب است که درآمدزا باشد. کشورهایی که این مسابقات را میزبانی می‎کنند هیچ‌وقت از جیب هزینه نمی‎کنند. این مسابقات کمک می‎کنند که قشر جوان علاقه‎مند به ورزش تنیس شوند و درآمد حاصل از این مسابقات می‎تواند خرج زیرساخت شود.

 رابطه‎تان با منصور بهرامی چطور است؟
خیلی خوب. منصور مثل بردار بزرگ‌تر برای همه ماست و هیچ‌وقت از هیچ کمکی دریغ نمی‌کند. من واقعا به منصور افتخار می‌کنم و احترام خیلی زیادی برای ایشان قایلم. آنقدر که منصور در دنیا محبوب و معروف است، در ایران یک‌دهمش هم نیست که باعث تاسف است. منصور کسی‎ است که نام ایران را در تنیس دنیا در چند دهه اخیر به تنهایی زنده نگه داشته است.

 بزرگ‌ترین آرزوی حرفه‎ای‎تان چیست؟ فینال گرنداسلم؟
بزرگ‌ترین آرزویم این بود که جزو گروه داورهای فول‌تایم ATP باشم که به این آرزویم رسیدم. دوست دارم که هم چنان در کارم پیشرفت کنم و بهتر شوم.

   سیستم موسوم به چشم شاهین چقدر دقیق است؟ آیا تا به حال شده، شما مثلا صددرصد مطمئن باشید که توپی داخل بوده ولی چلنج آن ‎را خارج نشان دهد یا برعکس؟ به نظرتان درصد خطایش چقدر است؟ اصلا شما با این سیستم موافقید یا مانند بعضی از بازیکنان مخالف آن هستید؟
ضریب خطای خیلی پایینی دارد. البته شده که مثل هر ماشینی این سیستم هم به خاطر مسایل فنی اشتباه کند. ولی اصولا خیلی دقیق است. تمام داورها طرفدار سیستم Hawk Eye هستند و کار ما را خیلی راحت‌تر کرده است. الان دیگر بعد از یک تصمیم مشکوک، همان موقع معلوم می‎شود که توپ داخل یا خارج بوده است. قدیم‎ها بعضی وقت‎ها تا آخر بازی بازیکنان ناراحت یک تصمیم داور بودند که مثلا در گیم اول اتفاق افتاده بود. الان درست یا غلط همان موقع تکلیف روشن می‎شود و بازیکن می‎تواند در ادامه بازی تمرکز کند.

  یک سوال یک مقدار اقتصادی! داورهای صندلی چطور حقوق می‎گیرند؟ آیا شما با ATP به طور کلی قرارداد دارید یا اینکه هر مسابقه‎ای که قضاوت می‎کنید جداگانه دستمزد می‎گیرید؟ این ‎را پرسیدم که شاید اگر درآمد داورها خوب باشد برای خیلی‎ها انگیزه شود جدی‎تر بروند دنبال داوری!
داورهای فول‌تایم/حرفه‌ای اکثرا به‌صورت قراردادی کار می‎کنند و بابت هر تورنمنت پول می‎گیرند. مقدار قراردادشان بستگی به کسوتشان دارد. من البته در قسمت IT کارمند رسمی ATP هستم. اوقاتی ‎که داوری نمی‌کنم در اداره ATP فعالیت می‎کنم. حقوق ماهانه من چه در اداره باشم و چه داوری، ثابت است. اگر دقت کرده باشید، در مسابقات ATP، تبلتی جلو داورها هست و در آن امتیاز را وارد می‎کنند. نرم‎افزار آن ‎را من طراحی کرده‎ام، وقتی ‎که در اداره هستم و داوری نمی‌کنم، لایو اسکورینگ کار اصلی‎ام است. امتیاز را که داور وارد تبلت می‎کند را شما می‎توانید بلافاصله روی اینترنت یا موبایلتان ببینید. تنیس یکی از معدود رشته‎هایی است که اسکور، (نتیجه) مستقیما از داور به همه‌جا انتقال پیدا می‎کند.

  در آخر اگر نکته‎ای هست که مایلید مطرح نمایید، لطفا بفرمایید.
آرزویم این است که یک روز بتوانم بازی یک بازیکن ایرانی را در یک تورنمنت بزرگ قضاوت کنم و شاهد موفقیت بازیکنان ایرانی باشم.