داریوش کشاورز- به کجا چنین شتابان؟ وقتی برای طی کردن یک مسیر کوتاه، زمان زیادی را در ترافیک می‌مانم، به خودم می گویم: علت تردد زیاد خودروها چیست؟ آیا نمی توانیم از میزان این ترددها بکاهیم؟
شاید بگویید که همه مردم برای انجام کارهای خود در حال عبور و مرور هستند؛ اما اگر این مقاله را تا انتها دنبال کنید، در می یابید که اینطور نیست و درصد قابل توجهی از ترددها، غیر ضروری و بی مورد است.
در ابتدا باید بدانیم علت ترددهای اضافی چیست و چطور شکل مي‌گيرد.
عوامل ترددهای بی مورد
1- کم کاری برخی از کارمندان، کارکنان، صاحب نظران، صاحب کاران و. . . در بخش‌های مختلف (دولتی، خصوصی، شخصی، نظامی، انتظامی، قضایی و. . . )، در انجام کارها؛ و به زبان ساده‌تر تعلل و به تعویق انداختن در انجام کارها و کار ارباب رجوع؛ که متأسفانه گاه مغرضانه (که این غرض می تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله ناراحتی، در گیری با رئیس و یا ارباب رجوع و عوامل گوناگون دیگر داشته باشد) و گاه سهل انگارانه، از روی تنبلی و مسامحه کارانه است.
البته مراجعات متعدد و چند باره افراد، گاهی به دلیل دست و پا گیر بودن ویا کمبود و نبود آگاهی، قوانین و اختیارات لازم و یا پیشرفته نبودن سیستم کاری و اداری به وجود می آید، که در نتیجه به وجود آورنده ترددهای اضافی می شود.
2- کمبود و نبود تابلوهای راهنما در شهرها و جاده ها، که باعث ترددهای بی مورد و اتلاف وقت سرنشینان خودرو های سواری، بارکش و مسافربر می شود. و در برخی مناطق نیز واضح و گویا نبودن این علائم، رانندگان را سر در گم می کند و باعث به بیراهه و مسیر اشتباه رفتن خودروها می شود.
3- نبودن دور برگردان، راه بازگشت و گذرگاه در پاره‌ای از مناطق، خیابانها، بزرگراه‌ها و جاده‌ها که رانندگان را وادار به طی یک مسیر طولانی برای دور زدن و برگشتن و رفتن به مسیر مورد نظرشان ميكند.
4- کمبود پارکینگ در سطح شهرها؛ که باعث دور زدنهای پی در پی و اضافی خودروها برای یافتن جای پارک میشود.
5- خیابانها و جاده‌های پر پیچ و خم، طولانی و پر دست انداز و خراب.
6- کمبود و گاه نبود سرگرمی و تفریحات سالم برای پر کردن اوقات فراغت افراد به خصوص برای جوانان؛ که آنها را راغب به حضور با خودرو در سطح شهر مي نمايند.
این عوامل چند نمونه ازعلل ترددهای بی مورد بود که اگر برای همین چند مورد هم، راهکار و چاره ای اندیشیده و اجرایی شود، می توان از بسیاری هزینه هایی که در پی این ترددها بوجود می آید، بکاهیم. و در برخی موارد، از بین بردن یکی از این علل، به حل بقیه عوامل نیز کمک می کند.
اگر از هزینه ها و مشکلات فراوانی که به دلیل ترددهای زیاد در کشور به وجود می آید و بر زندگی تک تک افراد جامعه تاثیر گذار است آگاه تر شویم، همگی به ضرورت خود را موظف به رعایت قوانین و نکاتی که در کاستن این ترددها می شود مينماييم.
در ادامه به چند مورد از این هزینه ها اشاره می کنیم.
هزینه ها و مشکلات ایجاد شده از ترددهای اضافه:
1- مشکلات روانشناختی: در بسیاری موارد دیده می شود که افراد برای انجام کاری (به ویژه امور بانکی و اداری)، مجبورند چندین مرتبه مراجعه حضوری داشته باشند. این رفت و آمدها و قرار گرفتن در شلوغی، ترافیک، سرما و گرما، به خصوص در کلان شهرها که بسیاری از مردم باید مسافتی طولانی را طی کنند تا به مکان مورد نظرشان برسند، ضمن اتلاف وقت و انرژی، فرد را عصبی و ناراحت می کند که این امر علاوه بر تاًثیرات منفی که بر سلامت جسم و روان وی بر جای می گذارد، بر دیگر روابط و عملکردهای روزمره اش نیز تاثیرگذار خواهد بود.
و به مراتب افراد زیادی با مشکلات عصبی مواجه می شوند که برخوردهای نامناسب و عصبانیت های بی مورد افراد با یکدیگر را ایجاد می کند. از سویی دیگر، سر و صدای زیادی که بر اثر عبور و مرور بیشتر خودروها به وجود می آید، موجب آلودگی صوتی و ناراحتی های عصبی می شود که بیشتر هموطنان ما را درگیر خود کرده است.
و اما دیر رسیدن افراد در قرار ملاقات‌هایشان و عصبانیت و مشکلات ناشی از آن نیز بی ارتباط با این موضوع نیست. چرا که هرچقدر هم که افراد زودتر به سمت محل قرارشان راهی شوند، باز هم ممکن است در ترافیک و شلوغی خیابانها گرفتار شوند و تضمینی نیست که سر موقع به مکان مورد نظرشان برسند و این یعنی زیر پا گذاشتن این نکته که "وقت طلاست".
2- هزینه‌های اقتصادی: هرچقدر مردم بیشتر در حال تردد بی مورد باشند، وقت کمتری برای کار و فعالیت و پرداختن به وظیفه خطیر جهاد اقتصادی در اختیار خواهند داشت. پس ترددهای بی مورد باعث هدر رفتن زمان مفید کاری افراد جامعه می شود. همچنین ترددها، هزینه هایی را بابت بنزین، روغن، استهلاک آسفالت و ... در پی دارد؛ که علاوه بر ایجاد مشکلات اقتصادی برای خانواده ها و دولت، باعث نابود شدن سرمایه های ملی نیز میشود.
همانطور که می‌دانیم با افزایش تردد خودروها، خطر و احتمال بروز تصادفات بالا می رود؛ پس هزینه‌های مالی و جانی ناشی از تصادفات نیز از دیگر هزینه‌های اقتصادی ناشی از ترددهای بی مورد می باشد. همچنین جرائم رانندگی یکی دیگر از هزینه‌هایی است که در اینجا می توان به آن اشاره کرد و ترددهای بیشتر را به عنوان یک عامل موثر در این هزینه معرفی کرد. از سویی حضور بیشتر افراد برای انجام کارها در سطح شهر، خطر سرقت خودرو را نیز افزایش می دهد.
بنابراین تردد، در زمینه های مختلف امنیتی نیز تاثیر گذار است.
3- هزینه های زیست محیطی: با افزایش تردد خودروها، بنزین بیشتری مصرف می شود که این امر سبب آلودگی بیشتر هوا می شود. این آلودگی نه تنها شهر و کشور را در بر می‌گیرد، بلکه سبب آلودگی هوای کل کره زمین میشود. و گرمایش بیشتر کره زمین را نیز در پی دارد.
یکی از مشکلات آلودگی هوا، بیماری‌های ریوی و تنفسی است که باعث مرگ انسان‌ها و دیگر گونه های زیستی میشود. همچنین خودروها برای تردد، نیاز به ابزارها و مواد اولیه‌ای نظیر بنزین، روغن، لاستیک و... دارند؛ که این مایحتاج از منابع زیستی تأمین میشود. پس با افزایش ترددها، به منابع بیشتری نیاز پیدا می‌کنیم که این امر باعث نابودی سریعتر منابع جهان میشود و روزی فرا می‌رسد که با کمبود منابع روبرو می‌شویم و آنجاست که باید بگوییم: از ماست که بر ماست.
4 -مشکلات فرهنگی: ترددهای بدون هدف و غیر ضروری که متأسفانه شاهد افزایش آن هستیم، باعث میشود که رفته رفته نسبت به آن بی توجه و بی خیال شویم و به یک عادت تبدیل شود.
این ترددهای بی مورد در نظم عمومی شهر و کشور دخیل می‌باشد و شکل و شمایل ناپسندی به آن می‌بخشند. و مسلماً موجب میشود که جوامع دیگر، برداشتی منفی و نادرست نسبت به فرهنگ کشور ما داشته باشند؛ چرا که به قول معروف " از کوزه همان برون تراود که در اوست.
و چه تأسف بار است که این چنین بی نظمی، در ذهن بسیاری، نماد فرهنگی کشور ما باشد. همچنین ترددها گاهی مشاجره و زد و خورد بین رانندگان و مردم را در پی دارد که زیان‌های مالی، جانی و فرهنگی جبران ناپذیری را به همراه دارد. و این مشاجرات و درگیری‌ها در رانندگی‌ها و ارتباطات، به یک عادت در فرهنگ ما ایرانیان تبدیل می شود.
5- مشکلات ترافیکی: با افزایش ترددها، شاهد ترافیک‌های سنگین در سطح شهرها خواهیم بود. این ترافیک‌ها علاوه بر هدر رفتن وقت و انرژی مردم، باعث میشود اشخاص یا ارگان‌هایی که عجله دارند (نظیر: آمبولانس، آتش‌نشان، پلیس و ...) دیرتر به مقصد برسند و چه بسا زندگی فرد یا افرادی نیز به خطر بیفتد و اتفاقات جبران ناپذیری رخ دهد.
6 -پیامدهای سیاسی: گسترش و فراگیر شدن چنین پدیده های منفی باعث تعبیر و تفسیرهای خاص سیاسی می‌گردد. مطمئنا تفسیرهای منفی، به نفع موقعیت سیاسی و منافع ملی کشور نمی‌باشد.
این موارد تنها چند مورد از مشکلات و هزینه‌های ناشی از ترددهای بی‌مورد بود. که البته اگر بخواهیم موشکافانه و دقیق‌تر به این قضیه بپردازیم، می‌توانیم به مشکلات و پیامدهای اجتماعی، خانوادگی، شغلی، تحصیلی و ... اشاره کنیم. پس بیاییم همه با هم با یاد و یادگیری از درس "همه با هم" در دوران دبستان به خود قول دهیم و کاری در جهت کمک به حل این معضلات و رفع آن نماییم.
و اما مهمترین موضوع اینست که چطور می‌توان از این ترددهای غیر ضروری جلوگیری کرد؟
راهکارهای کاهش ترددهای اضافه:
1- تقویت دولت الکترونیک: یکی از راهکارهای کلیدی و گره‌گشا در این امر، گسترش و تقویت هرچه بیشتر دولت الکترونیک و آموزش جامعه جهت استفاده از امکانات و مزایای این صنعت و انجام الکترونیکی بسیاری از کارها می‌باشد. که مزایای بسیاری در بر دارد که در این مقال نمی گنجد.
2 -تقویت اخلاق حرفه ای با راهکارهای مختلف کارشناسی شده: اگر برای کارمندان و صاحب اختیاران بخش دولتی و غیر دولتی این نکته را گوشزد کنیم هزینه‌هایی که به دلیل کم‌کاری و عدم همکاری ما به وجود می‌آید، بر زندگی روزمره آنها و عزیزانشان نیز تأثیر گذار است، و معضلات پدیدار شده برای سلامت تک تک افراد جامعه خطرناک خواهد بود، و به زبان ساده تر "دود آن به چشم همه می رود"، بی‌شک پایبندی و تعهد بیشتری نسبت به وظایف خود پیدا می کنند.
3-ساخت پارکینگ در نقاط مختلف شهر
4 - ترویج هرچه بیشتر فرهنگ رانندگی درست و مناسب در بین مردم؛ به شیوه ای کارشناسانه و گسترده (از جمله: آموزش از طریق رسانه‌های مختلف، بیلبوردها، مدارس) می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش ترددها و روان شدن ترافیک ها داشته باشد.
5 - گسترش کمک خیرخواهانه و بدون چشمداشت رانندگان جهت رساندن مردمی که مقصد یکسانی با آنها دارند. به گونه‌ای که این عمل مثبت، به یک فرهنگ زیبا تبدیل شود.
6- افزایش و توسعه وسایل حمل و نقل عمومی در اکثر شهرهای كشور.
7- ایجاد سرگرمی و تفریحات سالم: مطمئناً هنگامی که جوانان، اوقات فراغت مناسب و پرباری داشته باشند، انرژی بیشتری کسب می‌کنند و سایر فعالیت‌ها و کارهای روزمره خود را با بازدهی بالاتری انجام می‌دهند و کمتر به بی هدف گشتن در خیابانها می پردازند. بنابراین به تفریحات و سرگرمی‌های جامعه پسند و متناسب با نیاز، خواست و ذات جوانان و جامعه بیندیشیم و عمل کنیم.
در این مقاله به اصلی ترین و بارزترین علل، هزینه ها، مشکلات و راهکارها اشاره نمودم... امید که تلنگری به همه ما باشد. و تک تک آحاد جامعه در هر نقطه و جایگاه برای حل این مشکلات که بی‌شک دغدغه تک تک افراد جامعه می باشد، عزم خود را جزم نمایند. یادمان باشد: سریعتر اقدام کنیم که همانا:
"آب رفته به جوی باز نمی گردد".