مهشید افشارزاده که بازیگری را با فیلم «بای سیکل‌ران» آغاز کرد، بیشتر با حضور در فیلم‌هایی همچون «افسون»، «بچه‌های طلاق»، «افسانه آه»، «توفان شن»، «آی پارا» و در سالهای اخیر با «عیار 14» پرویز شهبازی به یاد می‌آوریم، او که مدت‌ها از بازیگری فاصله گرفته بود این روزها اولین فیلم سینمایی خود را که کارگردانی کرده آماده نمایش دارد و قرار است از فردا 17 اردیبهشت ماه اکران عمومی شود.
افشارزاده در گفت‌و‌گو با ایسنا، از فیلم «پنج ستاره» به تهیه‌کنندگی امیر سماواتی و با بازی شهاب حسینی، همایون ارشادی، سحر قریشی، بهناز جعفری و... به عنوان اولین تجربه کارگردانی خود در سینما و نیز از تلاش برای ثابت کردن خود صحبت کرد که در ادامه می‌خوانید:
شما زمانی به عنوان یکی از بازیگران پرکار در سینما شناخته می شدید اما چند سالی است که حضور خیلی کمرنگی در این عرصه دارید و «عیار 14» تنها فیلم شما در دهه 80 بود، چه شد که از بازیگری به فیلمسازی رسیدید؟
بله درست است، در این سالهای اخیر خیلی در سینما نبودم در حالیکه در دهه 70 فیلم‌های زیادی داشتم و در سال 72 پرکارترین بازیگر زن سینما بودم، اما متاسفانه جمعی از دوستان و همکاران مشکلاتی را برای من ایجاد کردند و من نتوانستم به بازیگری ادامه دهم، به طوری که در آن مقطع از طرف اتحادیه تهیه‌کنندگان بایکوت شدم و جمعی از تهیه‌کنندگان قرار گذاشتند به من کاری را پیشنهاد نکنند و به این شکل عملا کم کار یا بهتر بگویم ممنوع الکار شدم.
یعنی به دلیل همین شرایط از بازیگری کناره‌گیری کردید و سراغ فیلمسازی رفتید؟
خیر، قبل از آن هم به دنبال ساخت فیلم بودم و اصلا بازیگری برایم مسیری جهت آشنایی با فیلمسازی بود، چون در آن زمان در دانشگاه‌ها رشته کارگردانی سینما تدریس نمی‌شد و به همین دلیل ابتدا در رشته تئاتر درس خواندم و بعد از آن از طریق بازیگری وارد سینما شدم، هر چند بعد از اینکه در سال 72 ممنوع‌الکار شدم دیگر کار نکردم و دوران طلایی حضورم به عنون بازیگر در سینما به پایان رسید. درواقع دوستان باعث شدند از دور بازیگری خارج شوم اما این اتفاق باعث سرخوردگی من نشد و در طول این سال‌ها تلاش کردم در راستای هدفی که از ابتدا داشتم کار کنم. بر همین اساس در کلاس‌های فیلمنامه‌نویسی شرکت کردم و در این کلاس‌ها با برخی اساتید مطرح سینما هم دوره‌هایی را گذراندم، هرچند بسیاری از سوژه‌هایم در این کلاس‌ها لو رفت و بعدها توسط برخی از همان اساتید آن ها را بر پرده سینماها دیدم، اما از انجا که اهل شکایت کردن نیستم هیچ گاه این جریان را پیگیری نکردم.
پس چرا خیلی زودتر از این‌ها سراغ فیلم ساختن نرفتید؟
برای شروع کارم به عنوان کارگردان باید مجوز لازم را از خانه سینما می‌گرفتم و برای این کار هم با توجه به اینکه مدرک دانشگاهی مرتبط نداشتم، باید حتما یک فیلم کوتاه می‌ساختم که در سال 87 اولین فیلم کوتاهم را با نام «موریانه» ساختم. بعد از آن به خانه سینما مراجعه کردم تا مجوز فیلمسازی بگیرم اما با وجود اینکه این فیلم در جشن خانه سینما جزو پنج کاندیدای اصلی از بین 720 فیلم بود، کارگردانی من تایید نشد. در سال 89 هم یک فیلم 90 دقیقه‌ای با نام «آغاز دوم» ساختم که ان هم در جشنواره آیینه و آفتاب اصفهان جایزه بهترین فیلم اجتماعی را گرفت، اما باز هم مورد تایید خانه سینما قرار نگرفت و در نهایت پروسه مجوز فیلمسازی گرفتن من حدود 10 سال طول کشید.
دلیل این تایید نشدن در خانه سینما چه بود؟
آن‌ها می‌گفتند به هر کدام از فیلم‌هایی که ارائه می‌شود نمره می‌دهند و آثار من نسبت به کارهای همکاران دیگر امتیاز کمتری می‌گیرد، به همین دلیل پس از مدتی تصمیم گرفتم تحصیلات دانشگاهی‌ام را ادامه دهم تا با ارائه یک مدرک دانشگاهی مرتبط، به ارشاد دیگر هیچ بهانه‌ای برای صادر شدن مجوزم نباشد که در رشته تدوین هم درس خواندم. البته در وزارت ارشاد باز هم گفتند باید یک فیلم کوتاه دیگر بسازم که در سال 88 ماشینم را فروختم و یک فیلم کوتاه 30 دقیقه‌ای فقط برای وزارت ارشاد ساختم، البته آن‌ها این فیلم را ندیدند و فقط فیلم اولم را دیدند و سرانجام توانستم مجوز بگیرم.
فیلمنامه «پنج ستاره» را از قبل داشتید که بعد از گرفتن مجوز، سراغ ساخت آن رفتید؟
من از سال 88 تا 92 سناریوهای مختلفی را به شورای پروانه ساخت ارائه می‌کردم، اما هر بار مورد قبول قرار نمی‌گرفت و به خصوص آقای جمال شورجه آن‌ها را رد می‌کرد، چون او از من خواسته بود برای تسریع روند کار ابتدا فیلمنامه‌ام را به او بدهم تا بخواند و بعد در شورا مطرح شود، اما بعد از خواندن آن‌ها هیچکدام را قبول نمی‌کرد. تا اینکه کاظم بلوچی، یکی از دوستان همسرم، این فیلمنامه را در اختیارم قرار داد و با توجه به اینکه آقای قاضی نظام (نویسنده «پنج ستاره») را از فیلم «نیاز» می‌شناختم و آقای سماواتی هم سال‌ها قبل این فیلمنامه را خوانده بود، شرایط برای ساخت «پنج ستاره» مهیا شد.
البته این را هم بگویم که فیلمنامه «پنج ستاره» مربوط به 15 سال قبل بود که ما در بازنویسی شش هفت ماهه‌ای که داشتیم، خط داستانی آن را تغییر دادیم.
با توجه اینکه فیلم اول خود را می‌ساختید چطور شد که از شهاب حسینی به عنوان یکی از بازیگران مطرح سینما دعوت به کار کردید؟
شخصیت رضای داستان «پنج ستاره» را از همان ابتدا در قالب شهاب حسینی می‌دیدم و با وجود اینکه بازیگران دیگری معرفی شدند، اما هیچکدام، از نظر نوع بازی و چهره، ویژگی‌های شهاب حسینی را نداشتند.ضمن اینکه می‌دانستم او می‌تواند خیلی خوب به این کاراکتر جان ببخشد و از آنجا که به عنوان یک بازیگر مطرح در میان علاقه مندان و تماشاگران سینما محبوبت دارد، او را بهترین انتخاب برای این نقش می دانستم، البته قبلا سر فیلم «آغاز دوم» هم از او دعوت به همکاری کرده بودم ولی این فرصت همکاری در «پنج ستاره» پیش آمد.
شهاب حسینی در این فیلم با یک صدای گرفته صحبت میکند. این موضوع از ابتدا در فیلمنامه وجود داشت و دلیل آن چه بود؟
از اول چنین چیزی در فیلمنامه نداشتیم اما او به خاطر حساسیتی که به هوا داشت، در حین کارصدایش دچار گرفتگی شد ولی بعد از بهبود هم راکورد خود را حفظ کرد و نقش را شکل ادامه داد که البته من هم از این کار استقبال کردم چون با توجه به ویژگی‌های کاراکتر فیلم که اجازه حرف حق زدن به او داده نمی شد و صدایش به جایی نمیرسید، اتفاق مثبت و همسویی با داستان فیلم محسوب می‌شد.
به عنوان کار اولتان طرح خاصی برای پرداختن به موضوعی مثل مثلث عشقی داشتید که برای مخاطب جذاب باشد؟ آن هم با وجود فیلم های زیاد دیگری که با قصه ای مشابه ساخته شده اند.
در «پنج ستاره» ماجراها در بستر یک داستان به ظاهر عاشقانه مطرح می‌شوند تا بیننده درگیر شخصیت‌های داستان شود و من تلاش کردم بر اساس احساس عمل نکنم بلکه قصد داشتم احساسات تماشاگر فرهیخته سینما از مجرای وجدان درگیر داستان شود و حتی از ترفندهای روز هم استفاده نکردم تا از این طریق خاطب را برای دیدن فیلم و فروش بیشتر آن جذب کنم. در واقع تمام هدفم این بود که داستانی را صادقانه روایت کنم.
کلا ژانر مورد علاقه شما برای فیلمسازی چیست؟ آیا قرار است مثل برخی از فیلمسازان زن ایران بیشتر به موضوعات زنان بپردازید؟
بیشتر دوست دارم در سینمایی کار کنم که در حوزه اجتماعی و نقد اجتماعی باشد چون این نوع سینما مخاطب بیشتری هم دارد، مثل فیلم‌های اصغر فرهادی که مسائل اجتماعی را به خوبی نقد میکند بدون اینکه یک بیانیه سیاسی بسازد.
حالا از این پس قرار است شما را به عنوان یک فیلمساز زن در کنار فیلمسازان زن انگشت‌شماری که در سینمای ایران هستند، ببینیم یا به عرصه بازیگری برمی‌گردید و «پنج ستاره» فقط یک تجربه بود؟
کارگردانی برای من جدی‌تر از بازیگری است و الان باید جامعه سینمایی توانایی‌های ما را به عنوان متخصص به رسمیت بشناسد. من تلاش کردم این باور را در میان سینماگران ایجاد کنم و برای ساخت «پنج ستاره» هم سختی زیادی کشیدم تا خود را به عنوان کسی که می‌خواهد وارد این عرصه شود ثابت کنم، آن هم در شرایطی که مردان مرا مدام به عقب می‌راندند.
پس احتمالا خیلی تمایل نداشتید که فیلم در این زمان اکران شود؟
بله خیلی موافق نبودم اما شرایط اکران فیلم‌ها طوری است که چاره دیگری هم جز این نداشتیم.
و حرف آخر برای کسانی که به دیدن «پنج ستاره» می‌روند.
در «پنج ستاره» تلاش کردم برای مردم قصه قشنگی تعریف کنم و اولویتم مخاطب داخلی بود که به یک فهم مشترک برسیم و فکر می‌کنم با نسل جوان ایران شناخت خوبی دارم. هم چنین امیدوارم بازی‌های جام جهانی فوتبال و همزمانی با اکران این فیلم، تاثیر منفی روی دیده شدن و البته فروش آن نداشته باشد تا پس از ده سال نتیجه زحماتم را به خوبی بگیرم.
«پنج ستاره» اولین ساخته بلند سینمایی مهشید افشارزاده است. قصه این فیلم را علی‌اکبر قاضی نظام نوشته است. این فیلم داستان دختری است که برای رفتن به دانشگاه دچار مشکلاتی می‌شود و در پی یافتن کار برای تأمین هزینه دانشگاه، ماجراهایی برای او رقم می‌خورد.
شهاب حسینی، همایون ارشادی، بهنوش بختیاری، سحر قریشی، شیرین بینا، لیلا بلوکات، امید روحانی، محمود جعفری، دیبا زاهدی و... بازیگران این فیلم هستند.