وضعيت نابسامان محيط زيست امروز
ايران به خصوص حيات وحش بر كسي پوشيده نيست. در اين شرايط وانفساي گسترش
شكار غير مجاز، خشونت عليه حيوانات، نابودي منابع طبيعي چون جنگل ها و
مراتع و خشك شدن درياچه‌ها بايد شاهد تبليغ شكارپرندگان از سوي هنرمندان و
بازيگران هم باشيم! خانم هنرپيشه به همراه عكسي از به سيخ كشيدن چندين
گنجشك استاتوس مي‌كند گنجشک خوري با دوستان! اتفاقي نادر و اسفناك براي
محيط زيست ايران كه واكنش‌هاي منفي را در فضاي مجازي در پي داشته است. فارغ
از اينكه شكار گنجشك به تصوير كشيده شده مطابق قوانين محيط زيست بوده يا
خير؟در اين گزارش به بررسي قوانين شكار پرندگان و نظر فقه و شرع در رابطه
با شكار براي تفريح پرداخته ايم.
شكار به قصد تفريح غير شرعي است
پيمان حاج محمود عطار، حقوقدان با انتقاداز شكار بي رويه در كشور توضيح
داد: طبق نظر فقها منطبق با منابع شرع اسلام شكار جانداران اعم از حلال
گوشت يا حرام گوشت به قصد تفريح و سرگرمي داراي اشكال شرعي است.اين وكيل
دادگستري در گفت‌وگو با «قانون» تاكيد كرد: عموم فقها اتفاق نظر دارند كه
شكار و صيد در مناطق آزاد نظير بيابان‌ها،جنگل‌ها، رودخانه‌ها و دريا بايد
به قصد رفع نياز شكارچي و صياد باشد. شكارچي يا صياد فقط براي رفع حاجت خود
و خانواده تحت تكفل خود مي‌تواند اقدام به شكار و صيد كند. وي ادامه داد:
از نگاه قوانين به موضوع شكار نيز بايد توجه داشت كه طبق قانون، شكارو صيد
جانوران و حيوانات و حتي استفاده از اسلحه نيازمند دريافت پروانه شكار و
صيد است. شكار حيوانات وپرندگان و صيد انواع ماهي‌ها بايد با مجوز انجام
شود. عطار خاطر نشان كرد: از لحاظ قانوني كسي‌كه بدون پروانه شكار و
پروانه استفاده از اسلحه اقدام به شكار كند بايد مورد تعقيب كيفري و مجازات
كيفري قرار گيرد.
اين‌حقوقدان با انتقاد از عمل هنرپيشه خانمي كه با
افتخار از مراسم گنجشك‌خوري با دوستانش ياد‌مي‌كند،گفت: از لحاظ اخلاقي اين
رفتار نه‌تنها درست نبوده كه از لحاظ قانوني هم بايد مشخص شود گنجشك‌ها
چگونه و تحت چه شرايطي شكار شده‌اند.عطار توضيح داد: هنرمندان به عنوان
سرلوحه مهرباني، عطوفت و بخشش در جامعه شناخته مي‌شوند و در نمونه اخير
تعدادي از هنرمندان نام آور و پيشكسوت براي جلب رضايت از اولياي دم يكي از
محيط‌بانان محكوم به قصاص اقدام كردند و در نهايت او مورد بخشش و عفو
اولياي دم قرار گرفت.
شكار پرندگان در فصل شكار
از قانون شكار فقط شنيده ايم كه شكار بدون مجوز خلاف قانون است و كمتر در
رابطه با انواع شكار ها از جمله پرندگان اطلاع رساني شده است، بسياري فكر
مي‌كنند شكار پرندگاني چون گنجشك قانوني است و نياز به مجوز قانوني
ندارد.در حالي كه پروانه شکار پرندگان فقط به تفنگ‌های ساچمه زنی تعلق می
گيرد.فصل شکار پرندگان وحشی به طور کلی از اول شهريور ماه شروع و تا پايان
اسفند ماه ادامه دارد.البته اين فاصله زمانی برای پرندگان مختلف متفاوت
است،براي مثال شکار کبک و کبک چيل وتيهو از اول مهر ماه تا پانزدهم بهمن
ماه مجاز است يا شکار انواع اردک ،مرغابی،غاز،با قرقره از پانزدهم شهريور
تا پايان اسفند ماه امكانپذير خواهد بود.
همچنين هر شکارچی بعد از اخذ
پروانه شکار مجاز است در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه هر هفته به شکار
پرندگان وحشی غير حمايت شده برود. هر شکارچی مجاز است در هر مسافرت شکار
حد اکثر تعداد ۶ قطعه از پرندگان قابل شکار مجاز را شکار كرده و به همراه
داشته باشد.مشروط بر آنکه تعداد غاز در مجموع از دو قطعه و تعداد کبک از ۵
قطعه و تعداد تيهو و کبک چيل از ۲ قطعه تجاوز نكند.
مجوز فروشي براي شكار گنجشك در البرز
شكار انواع پرندگان نيازمند مجوز قانوني است و درفصل شكار بايد انجام
شود.هنوز از خاطر نبرده‌ايم كه سال گذشته استان البرز براي شكار گنجشك مجوز
فروشي كرد و به گفته شاهدان عيني تعداد گنجشك ها در اواخر سال گذشته به
شدت كاهش يافت. رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرج در گفت‌وگو يي
اعلام كرد كه در استان البرزبا پرداخت مبلغ ۱۲۰ هزار تومان مجوز شكار گنجشك
و سار صادر مي‌شود. اين خبر داراي دو نكته بود اول اينكه براي شكار گنجشك
هم بايد مجوز داشت و دوم اينكه مجوز شكار براي استفاده از تور است نه
تفنگ.فردین حکیمی گفته بود: فصل مجاز شکار این پرندگان و مدت اعتبار پروانه
از تاریخ صدور تا پایان بهمن ماه 92است و روزهای مجاز برای شکار سه روز
آخر هفته یعنی روزهای چهارشنبه ، پنج شنبه و جمعه تعیین شده است. بهای هر
پروانه شکار یک میلیون و۲۰۰ هزار ریال است. شکارچیان گنجشک تنها مجاز به
صید دو گونه گنجشک خانگی و گنجشک سینه سیاه هستند و صید سایر گونه ها ممنوع
بوده و مشمول پرداخت ضرر و زیان خواهد بود.
ضرورت نظارت بر كساني كه وارد قلمروی محيط زيست مي شوند
علي مشهدي در زمينه شكار حيوانات توضيح داد: در قانون، شكار برخي از
گونه‌ها ممنوع شده است و هدف قانون شكار و صيد، محافظت از گونه‌هاي در معرض
خطر و جلوگيري از انقراض گونه‌هايي است كه در معرض نابودي قرار دارند.
البته بايد گفت تمامي گنجشك‌سانان حفاظت شده نيستند و در مورد شكار آن‌ها
محدوديتي اعمال نشده است.
اين عضو هيات علمي دانشگاه قم نيز در گفت‌وگو
با«قانون»خاطرنشان كرد: طبق ليستي كه کنوانسیون سايتس ارائه كرده و ايران
هم عضو آن است، برخي از گونه‌هاي گنجشك‌سان نيز حفاظت شده هستند و شكار
آن‌ها ممنوع است. اين حقوقدان ادامه داد: يكي از تكاليف ماموران حفاظت از
محيط زيست نظارت بر كساني است كه وارد قلمروی محيط زيست مي‌شوند. مشهدي با
اشاره به محدوديت‌هايي كه در مورد شكار وجود دارد تصريح كرد: اين
محدوديت‌ها، زماني، مكاني و نوعي هستند كه قانونگذار براي شكار پيش‌بيني
كرده است. محدوديت مكاني به معناي آن است كه در هر مكاني نمي‌توان مبادرت
به شكار كرد مثلا در مناطق حفاظت شده يا پارك ملي .
وي ادامه داد: محدوديت
زماني یعنی، در زمان‌هاي خاصي كه حيوانات زادو ولد يا تخم‌ريزي مي‌كنند
شكار ممنوع است و محدوديت نوعي هم كه گونه‌خاصي از حيوانات را نمي‌توان
شكار كرد يا روش خاصي از شكار را نمي‌توان انجام داد مانند تور انداختن يا
روش‌هايي كه قانونگذار ممنوع كرده، مانند صيد با باروت، شكار از طريق
انفجار يا روش‌هايي كه در شب به‌صورت سنتي اقدام صورت مي‌گيرد. اين
حقوقدان با بيان اينكه در مورد اين افراد بايد ديد مكاني كه شكار صورت
گرفته مكان عمومي بوده يا خصوصي توضيح داد: اگر ملك خصوصي باشد و خود صاحب
باغ مبادرت به شكار كرده باشد بايد ديد گونه‌هاي حفاظت شده بوده يا خير؟
زيرا اگر بخواهيم در عالم حقوق حكم دهيم بايد فرض‌هاي متعددي را درنظر
بگیريم.
مشهدي در خاتمه يادآور شد: برخي از گونه‌هاي گنجشك‌سانان محافظت
شده هستند اگر اين پرنده‌ها جزو گونه‌هاي محافظت شده کنوانسیون سايتس و
گونه‌هايي كه قانون شكار و صيد آن‌ها را ممنوع كرده باشند قطعا قابل
پيگيري است و مشمول جريمه هم هست ولي در هر صورت بايد گفت اين كار خلاف
موازين اخلاقي است و انتشار اين تصاوير باعث ترويج شكار خواهد شد.
جزاي نقدي براي متخلفان
براساس اين گزارش اگر اقدام اين هنرپيشه مطابق قانون نبوده باشد و اگر
بدون مجوز شكار وحمل اسلحه اين اتفاق افتاده باشد حداقل مجازات او و
دوستانش طبق قانون به ازای 30 قطعه گنجشک که در تصویر دیده می شود بايد
جريمه نقدي پرداخت شود. شايد مبالغ جزاي نقدي خيلي چشمگير نباشد اما رسيدگي
به تخلفات مي تواند مهم‌ترين عامل در بازدارندگي از تكرار جرائم باشد.اگر
هم مطابق قانون كه البته الان فصل شكار نيست اقدام شده باشد مطابق فقه و
شرع شكار براي تفريح نهي شده است.