فرارو- خلاء قدرت در اوکراین چگونه توازن قوا میان روسیه و اتحادیه روپا را تغییر خواهد داد؟
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از الجزیره، اوکراین دراماتیک ترین آخرهفته در تاریخ اروپا را از زمان فروپاشی کمونیست تجربه کرد. 24 ساعت پس از درگیری های بی سابقه در خیابان های کیف که زندگی نزدیک به 80 تظاهرکننده و بیش از 10 پلیس را گرفت، شرایط همچنان نابسامان است.
ویکتور یانوکوویچ، رئیس جمهوری اوکراین از پایتخت گریخته و خلاء قدرتی را به جای گذاشته که توازن قوا در منطقه میان روسیه و اتحادیه اروپا را تغییر خواهد داد. در شرایطی که نیروهای دولتی از خیاباهای کیف محو شده اند، سوالات کلیدی پابرجا است: چه کسی می تواند مدعی قدرت مشروع باشد؟ آیا آینده یک اوکراین متحد را می توان متصور بود؟ این تحول چه تاثیری بر حضور روسیه و اروپا و نظارت بر همسایه مشترکشان خواهد داشت؟
با وجود اعتراض حامیان یوناکوویچ، گام سیاسی بعدی خیلی سریع برداشته شد: بازگشت به قانون اساسی 2004 که مجددا بر قدرت پارلمان بر رئیس جمهور و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ماه می تاکید دارد. در عین حال به هیچ وجه مشخص نیست که تا رسیدن زمان انتخابات بعدی، هر یک از گروه های مخالف چطور برای اداره کشور به اتحاد خواهند رسید و با توجه به اینکه بیش از صد نماینده حامی یانوکوویچ در پارلمان در رای گیری های اخیر به هیچ وجه شرکت نکردند، این گروه ها چطور مشروعیت کسب خواهند کرد.
با این حال با توجه به شکاف رو به رشد بخش های غربی و شرقی اوکراین، بی ثباتی سیاسی در کیف محدود است. این کشور میان دو منطقه ای تقسیم شده که وجوه اشتراک چندانی ندارند. یک بخش چرخشی قاطعانه به سمت اتحادیه اروپا داشته و طرفدار اقتصاد بازار آزاد است. جمعیت تحصیل کرده آن که اکثرا مسیحی کاتولیک هستند و به زبان اوکراینی صحبت می کنند، تا لحظه پایان حکمرانی یانوکوویچ از رهبران اپوزیسیون حمایت کرده اند.
در سوی دیگر این کشور، کریمه و استان های شرقی هنوز هم از رئیس جمهوری سابق حمایت می کنند. جمعیت این مناطق اکثرا ارتدکس هستند، به زبان روسی صحبت می کنند و به ثبات و امنیت اقتصادی که روسیه برای اوکراین فراهم می کند، اعتماد دارند و این امر ناشی از تخفیف در قیمت گاز و حضور قدرتمند این کشور در اقتصاد ملی اوکراین است.
شکاف در این کشور چیز جدیدی نیست. بخش غربی اوکراین مدت ها است که تحت کنترل لهستانی ها است و بخش شرقی آن توسط روسیه رهبری می شود. نتیجه اینکه نیمی از مردم این کشور از رفتن رئیس جمهوری شان شاد هستند و طرفدار اتحاد با اتحادیه اروپا و دوری از رژیم متنفذ فاسد روسیه هستند و در مقابل، نیمی دیگر که ناآرامی های کیف را از طریق رسانه های روسیه دنبال می کردند، هنوز خواستار بازگشت یانوکوویچ و حمایت کرملین در مقابل نیروهای فاشیست هستند.
این شکاف بیانگر شکاف عمیق تر ژئوپلتیک میان روسیه و اتحادیه اروپا است. آنچه در کیف جریان دارد، متوجه امنیت انرژی، همگرایی منطقه ای و توازن بین المللی قوا نیز می شود. اوکراین در جان دمیدن به استراتژی روسیه، نقش مهمی برای پوتین ایفا می کند و پوتین امیدوار است از این طریق قدرت ژئوپلتیک خود در اروپا و آسیا را تجدید کند.
اگر اوکراین به سمت اروپا گرایش پیدا کند، پروژه سیاسی اتحادیه اوراسیا که مدافعی چون پوتین دارد، به چالش کشیده خواهد شد. مهم تر اینکه اوکراین کنترل عبور گازی روسیه به سمت غرب و چنگال انرژی پوتین بر سر اتحادیه اروپا را در اختیار دارد.
در واقع تحولات جاری در اوکراین نشان داد که اتحادیه اروپا در نهایت می تواند یک سیاست خارجی مشترک و موثر را رهبری کند. پس از شک و تردیدهای چند ماه اخیر و ناتوانی در توافق برای یک حمایت جامع اروپایی از اوکراین، حضور وزرای خارجه فرانسه، آلمان و لهستان در کیف، نقش اساسی در متوقف کردن ناآرامی ها و ارائه یک توافقنامه واقعی میان هر دو طرف درگیری داشتند.
اتحادیه اروپا با موافقت با وضع تحریم های مشترک علیه الیگارشی اوکراینی، یانوکوویچ از حمایت داخلی محروم شد. می توان اینطور نتیجه گرفت که اگر آینده اوکراین هم از بعد ثبات دوره انتقال سیاسی و هم از بعد ظرفیت متحد ماندن، همچنان نامعلوم بماند، باز هم این بحران نشان می دهد اتحادیه اروپا در زمان اتحاد می تواند یک بازیگر موثر در سیاست خارجه باشد و در مقابل روسیه بایستد.