عبدالرضا رحماني فضلي ، وزير كشور،
در آخرين ديدار با احزاب، تاكيد داشت كه بازگشايي خانه احزاب در اسفندماه
صورت خواهد گرفت و بلافاصله بعد از آن حسن روحاني با احزاب ديدار خواهد
داشت. اين در حالي است كه يكي از اعضاي كميته بازگشايي خانه احزاب در
گفت‌وگو با «قانون» تاكيد دارد ساز و كار بازگشايي اين خانه زمان بر است.
محمد جواد حق شناس پيش بيني كرد اين خانه بعد از عيد نوروز سال 93 باز
خواهد شد. عضو شوراي مركزي حزب اعتماد ملي اعتقاد دارد بايد ظرفيت احزاب در
پذيرش نظرهاي مخالف بالا برود تا سرنوشت خانه احزاب در مسير گذشته قرار
نگيرد و مجدد بسته نشود .
چرا دولت يا به عبارتي وزارت كشور، اصرار دارد خانه احزاب مجدد فعاليت خود را از سر بگيرد؟
دليل عمده اين كار، اين است كه خانه احزاب تبديل به يك شاخص و نماد شد،
شاخص عدم باور و عدم همكاري دولت قبل با مقوله احزاب است. شايد وزارت كشور و
دولت علاقه مند هستند به نوعي تعامل با احزاب و باورشان به فعاليت احزاب
را در قالب يك نماد دنبال كنند و اين نماد مي‌تواند بازگشايي خانه احزاب
باشد. با اين حال به نظر من بازگشايي خانه احزاب، بحث زير بنايي در زمينه
فعال شدن احزاب در كشور نيست. بلكه خانه احزاب تنها مي‌تواند محلي براي
حضور و فعاليت احزاب باشد تا در اين خانه دور هم جمع شوند و به گفت‌وگو
بپردازند.
با اين حال زماني مي‌توان از احزاب انتظار داشت درباره
مشتركاتشان حرف بزنند كه بستر احزاب در كشور فراهم شده باشد. همچنين به
سمتي حركت كرده باشيم كه احزاب واقعي، با توانمندی هاي لازم و حداقل
استاندارد‌ها ، در كشور شكل گرفته باشند. در چنين شرايطي است كه مي‌توان
خانه‌اي براي گفت‌وگوي‌هاي مشترك آنها در نظر گرفت. اما به نظر مي‌رسد
فاصله زيادي تا رسيدن به فضايي مناسب براي فعاليت احزاب وجود دارد. اينجاست
كه دولت، مجلس و حتي احزاب بايد براي فراهم كردن حداقل‌هاي مدنظر تلاش
كنند.
خانه احزاب يكي از نقاط مثبت دولت خاتمي است. شايد همين مسئله
عاملي است كه دولت جديد نيز خواهان بازگشايي آن و تكرار تجربه فعاليت
احزاب در دوران اصلاحات است.
به نظر مي‌رسد توجه وزارت كشور و دولت به خانه احزاب بيش از وزني است كه
خانه احزاب دارد. اين توجه به هيچ وجه پاسخگوي نياز واقعي احزاب و تفكر
تحزب در كشور نيست.
چرا در كشور ما فعاليت احزاب هيچگاه پا نمي‌گيرد؟
بخشي از اين مسئله ساختاري است. بايد قانون احزاب از سوي دولت اصلاح و به
تصويب مجلس برسد. موضوع ديگر، به فرهنگ حزبي در كشور بر مي‌گردد. جامعه ما
بايد ياد بگيرد فعاليت سياسي را در چارچوب احزاب پيگيري كند. البته نبايد
انتظار داشت كه با تغيير قانون احزاب، يك شب در كشور شاهد تحول در زمينه
احزاب و فعاليت سياسي در جامعه باشيم. كار حزبي كه غرب مهد آن است سابقه
نزديك به هفت قرن دارد. تحزب در غرب پيوند كامل و راهبردي با فعاليت
پارلماني دارد. اين در حالي است كه در كشور ما فعاليت پارلماني بيش از 100
سال عمر ندارد. پس نبايد توقع داشت احزاب كشور مانند غرب تاثير گذار و فعال
باشند. با اين حال نياز به نظريه‌ها و تئوري‌هايي در زمينه احزاب داريم.
توصيه مي‌كنم لايحه‌اي با نظر فيلسوفان، حقوقدانان و احزاب نوشته شود تا
زيرساخت‌هاي لازم فراهم شود. در واقع گسترش فعاليت احزاب نياز به كار همه
جانبه دارد.
در حال حاضر، وزارت كشور در حال تهيه لايحه‌اي در زمينه قانون احزاب است. اين لايحه آيا پاسخگوي نياز احزاب هست؟
لايحه را مطالعه كرديم و نظراتي نيز به وزارت كشور ارسال شدند تا در آن
اعمال كند. تصور مي‌كنم اين لايحه بتواند زمينه نقد و نقدپذيري در كشور را
فراهم كند. با اين حال توصيه مي‌كنم قبل از اينكه لايحه براي تصويب به
مجلس ارسال شود، وزارت كشور نشستي با حضور حقوقدانان و احزاب برگزار كند تا
لايحه از زواياي مختلف مورد بررسي قرار گيرد تا در صورت وجود ايراد و
اشكال، پيش از قانون شدن بر طرف شود. لازم است اين لايحه قبل از تصويب از
سوي كارشناسان چكش كاري شود.
در حال حاضر اختلاف نظري بين دو جريان اصلاح‌طلب و اصولگرا بر
سر بازگشايي خانه احزاب وجود دارد. در اين شرايط تصور مي‌كنيد خانه احزاب
چه سرنوشتي خواهد داشت؟
اگر تعريف درستي از خانه احزاب داشته باشيم، اين خانه نه تنها محل اختلاف
نخواهد بود بلكه شرايطي براي تجميع نظرهاي متفاوت فراهم مي‌شود. بايد نسبت
به تعريف ساختاري خانه احزاب دقت شود تا محل گفت‌وگو شود نه محل اختلاف.
البته برخي از احزاب اعتقاد دارند خانه احزاب محلي براي
پيگيري و رسيدگي به مشكلاتي از جمله مسئله مالي و يارانه احزاب است اما شما
اعتقاد داريد اين خانه محلي براي گفت‌وگو و تجميع نظرهاي متفاوت است.
چنين ذهنيتي وجود داشت. در نشستي كه احزاب با وزير كشور داشتند احساس
كردم وزارت كشور به خاطر محدوديت مالي و اجتماعي علاقه دارد خانه احزاب
محلي براي تقسيم امكانات، منابع مالي و يارانه احزاب شود. وزارت كشور تصور
مي‌كند با واگذاري اين مسئوليت‌ها به خانه احزاب تقسيم امكانات در بين
احزاب عملياتي مي‌شود. البته خانه احزاب علاوه بر محل گفت‌وگو، مي‌تواند
پيگير اينگونه مسائل نيز باشد.
مي‌گوييد خانه احزاب محلي براي گفت‌وگو است، با توجه به
اختلافات اخير بر سر بازگشايي خانه احزاب آيا احزاب كشور تحمل شنيدن نظر‌ها
و ديدگاه‌هاي مخالف را دارند؟
اين ظرفيت بايد ايجاد شود. در وضع موجود حتي اعضاي يك جريان سياسي، تحمل
شنيدن نظرهاي همديگر را ندارند.عدم تحمل بيماري است كه بايد از منظر
روانشناسي اجتماعي مورد بررسي قرار گيرد. متاسفانه در مجلسي كه محل
اظهارنظرهاي مختلف است نمايندگان تحمل نظر متفاوت علي مطهري را ندارند. اگر
در مجلس شاهد تحمل باشيم در جامعه خود به خود تزريق مي‌شود. با اين حال
به نظر مي‌رسد آرام آرام ظرفيت‌ها در حال افزايش است. در دانشگاه‌ها
دانشجويان با ديدگاه‌هاي متفاوت در نشست‌ها بدون تعرض به يكديگر در كنار هم
قرار مي‌گيرند. كم كم شاهد بلوغ اجتماعي و سياسي هستيم.
در بين احزاب عزمي براي بازگشايي خانه احزاب وجود دارد؟
اين علاقه را هم در جريان اصولگرا و هم در گروه اصلاح طلب ديدم. اگر مبناي
اوليه خانه احزاب حفظ و توجه شود هر دو جريان تمايل دارند در اين خانه
حضور فعال داشته باشند. اما اگر دوباره خانه احزاب محلي براي اظهار نظرهاي
سياسي شود، اقبالي نخواهد داشت.
بازگشايي خانه احزاب نفعي براي دولت دارد؟
خانه احزاب مي‌تواند يكي از بازوهاي دولت در تعامل اجتماعي باشد. همچنين احزاب با نقادي مي‌توانند به كمك بيايند.
چه زماني خانه احزاب بازگشايي مي‌شود؟
به نظر من بعد از عيد مقدمات بازگشايي خانه احزاب فراهم خواهد شد.
اما وزارت كشور در تلاش بود كه اسفند ماه بازگشايي خانه احزاب صورت بگيرد.
بعيد مي‌دانم اسفند ماه شاهد بازگشايي خانه احزاب باشيم. بازگشايي اين
خانه نياز به سازو كاري دارد كه كمي زمان بر است. بعيد مي‌دانم ساز و كار
بازگشايي به سرعت به نتيجه برسد.
مشكل خاصي وجود دارد؟ منظور شما از ساز و كار چيست؟
اكنون لازم است كه احزاب دور هم جمع شوند و گفت‌وگويي در زمينه بازگشايي
خانه احزاب داشته باشند تا به سازوكار مورد نياز بازگشايي برسند. توجه
داشته باشيد در حال حاضر 228 حزب ثبت شده داريم كه 178 حزب عضو خانه احزاب
هستند. طبيعي است هم نظر كردن آنان در بازه زماني كوتاه غير ممكن است.
اينطور نيست كه امروز تصميم بگيريم فردا شاهد بازگشايي خانه باشيم.
با اين حساب ديدار آقاي روحاني با احزاب كه به بازگشايي خانه احزاب موكول شده بود، بعد از اسفند خواهد بود؟
ديدار روحاني با احزاب كشور نبايد ربطي به بازگشايي خانه احزاب داشته
باشد. از آنجا كه خانه احزاب در قانون احزاب نيامده است، ديدار رئيس‌جمهور
با احزاب هيچ ارتباطي با بازگشايي خانه احزاب ندارد و مي‌تواند فارغ از
موضوع اين خانه، ديداري با احزاب داشته باشد.