ناكامی‌بانك‌هاي ريز و درشت كشور
در تامين نيازهاي خرد و فوري مردم، سبب شده است شمار صندوق‌هاي قرض‌الحسنه
خانگي روز به روز بيش از گذشته افزايش يابد.
به گزارش خبرنگار قانون، در حالي كه از حدود دو سال قبل پرداخت تسهيلات
خرد در سيستم بانكي ايران تقريبا به حالت تعليق درآمده است و هفت‌خوان
دريافت تسهيلات بانكي به هفتاد خوان براي مردم عادي تبديل شده است،
صندوق‌هاي قرض‌الحسنه خانگي توانسته‌اند جايگزين مناسبي براي تامين نيازهاي
روزمره مردم باشند و بررسي‌ها نشان مي‌دهد اكثريت خانوارهاي شهري حداقل در
يك صندوق عضويت دارند.
در حالي كه شمار بانك‌هاي دولتي و خصوصي فعال در
ايران به بيش از 30 بانك مي‌رسد اما مسئله دريافت تسهيلات خرد براي
خانوارها همچنان به عنوان يك مشكل باقي مانده است. در اين ميان بسياري از
شهروندان حتي به تسهيلاتي كه طبق قانون،تعلق گرفتن آن به تمامی‌افراد
واجد‌الشرايط الزامی‌است، مانند وام قرض‌الحسنه ازدواج دسترسي ندارند و
مديران بانك‌ها كمبود منابع براي تامين وام قرض‌الحسنه را يكي از مهم‌ترين
علل پرداخت نشدن تسهيلات قرض‌الحسنه عنوان مي‌كنند. ناكامی‌بانك‌ها در
تجهيز منابع مالي خانوار و حل مشكلات مالي آنان سبب شده است افراد در
جمع‌هاي خانوادگي و محيط كار خود دست به تشكيل صندوق‌هاي قرض‌الحسنه‌اي
بزنند كه در آن به ساده‌ترين شكل نسبت به پرداخت تسهيلات اقدام مي‌شود.
زن‌ها رقيب قدرتمند بانك‌ها
صندوق‌هاي قرض‌الحسنه خانگي كه عموما توسط زنان راه‌اندازي و اداره
مي‌شوند، امروز به رقيب قدرتمندي براي بانك‌هاي دولتي تبديل شده‌اند. البته
بايد توجه داشت درخواست براي تسهيلات براي شبكه بانكي به حدي بالاست كه
بانك‌ها به هيچ روي احساس نمي‌كنند كه با كاهش مشتري براي دريافت تسهيلات
روبه‌رو هستند. اما مسئله مهم اينجاست كه بانك‌ها نتوانسته‌اند در تجهيز و
جمع‌آوري منابع مالي خانوارها عملكرد مثبتي داشته باشند.
در اين صندوق‌ها نه ضامني از اعضا طلب مي‌شود و نه سودي به تسهيلات تعلق
مي‌گيرد. بسته به شمار اعضاي صندوق، ميزان تسهيلات مشخص مي‌شود. نرگس
فيض‌آبادي كه نسبت به راه‌اندازي يك صندوق قرض الحسنه در محدوده سيدخندان
اقدام كرده است در خصوص نحوه فعاليت صندوق گفت: ما در اين صندوق وام‌هاي
كوچك و بزرگ داريم. وام‌هاي كوچك ما يك ميليون تومان است و وام‌هاي بزرگ 25
ميليون توماني نيز پرداخت مي‌كنيم.
وي با اشاره به اينكه اعضاي صندوق معرف
دارند، گفت:حلقه اوليه صندوق همه با هم آشنا هستند. يا فاميلند يا همسايه و
هم محلي و همكار اما در طول سه سال گذشته اعضايي نيز وارد شده‌اند كه اين
سنخ آشنايي را ندارند بلكه به واسطه آشنايي با يك نفر از اعضاي صندوق
توانسته‌اند به افتتاح حساب اقدام كنند. وي عمر صندوق قرض‌الحسنه خانگي
خود را 12 سال عنوان كرد و گفت: ما از صد هزار تومان شروع كرديم و امروز 25
ميليون تومان وام مي‌دهيم.
البته قبلا صندوق ما موجودي داشت اما به دليل مشكلات حسابداري و... تصميم
گرفتيم تمام پولي كه در يك ماه جمع مي‌شود را به يكي از اعضاي صندوق
بسپاريم و اين عمل بر اساس قرعه كشي اتفاق مي‌افتد. وي گفت: من الان ديگر
تمام اعضاي صندوق را به دليل گسترده شدن آن نمي‌شناسم. البته وقتي صندوق
گسترده شد، از كسي كه وام به اسمش مي‌افتد مي‌خواهيم يك سفته به همان آشناي
خود در صندوق بسپرد ولي خدا را شكر تا امروز مشكلي از اين بابت نداشته‌ايم
كه فرد وام بگيرد و ديگر نيايد.
او در توضيح شيوه پرداخت تسهيلات گفت:
وام 25 ميليوني ما قسطي 500 هزار توماني دارد. در اين صندوق ما 50 عضو
داريم. اين افراد بايد ماهي پانصد هزار تومان پرداخت كنند. هر فرد يك شماره
دارد. ما شماره‌ها را درون يك پاكت مي‌ريزيم و از يكي مي‌خواهيم كه يك
شماره بيرون بياورد.هر شماره‌اي كه بيرون آمد برنده وام است و به اين ترتيب
مي‌تواند 25 ميليون تومان را با خود ببرد.
همه نياز فوري دارند
شهين فياضي يكي ديگر از اعضاي هيات مديره صندوقي كه اساسنامه خاصي براي آن
تنظيم نشده است در پاسخ به اين سوال كه آيا برنامه خاص يا شرايط ويژه‌اي
براي پرداخت وام به كساني كه نياز فوري دارند، نداريد، گفت: اوايل كار چنين
برنامه‌هايي داشتيم اما نتوانستيم به اين سنت ادامه دهيم چون آن قدر مردم
درگيرند و نياز فوري به پول دارند كه وقتي چنين قانوني بگذاريم همه مشمول
شرايط اضطراري مي‌شوند.
وي گفت:لحاظ كردن چنين مسئله‌اي سبب می‌شد برخي
اعضا ناراحت شوند.يكي مي‌گفت من دخترم قرار است ازدواج كند، ديگري وام خريد
خانه مي‌خواست و آن يكي وام براي تامين شهريه دانشگاه.همه هم گرفتار بودند
و حق هم داشتند و تخصيص وام به يكي موجب ناراحتي ديگران مي‌شد پس ما همه
چيز را به شانس و قضا و قدر سپرديم و ترجيح داديم كه اصلا موارد خاص را
پيش‌بيني نكنيم و تصميم‌گيري در اين حوزه را به خود برنده وام واگذار
كرده‌ايم. در برخي موارد كساني از اعضا وام فوري مي‌خواهند. با برنده وارد
مذاكره مي‌شوند. مي‌توانند يا نوبت وي را بگيرند يا اينكه بخشي از وام وي
را دريافت كنند و وقتي وام به اسمشان درآمد پس بدهند.
وي در جواب اين سوال
كه آيا صندوق خرجي ندارد،گفت: صندوق غالبا در خانه يكي از اعضاي موسس
برگزار مي‌شود. ما خرج چنداني نداريم. به حاضران در جلسه قرعه‌كشي فقط چاي
مي‌دهيم و برنده وام مي‌تواند در جلسه بعدي شيريني بياورد. معمولا از بين
50 عضو صندوق بين بيست تا سي نفر در جلسات حاضر هستند. به اين ترتيب فقط
هزينه چاي به عهده كسي است كه جلسه در خانه‌اش برگزار می‌شود ، البته ما از
مبلغ هر وام، چه يك ميليوني باشد، چه پنج ميليوني و چه 25 ميليوني، 15
هزار تومان را به كسي كه جلسه در خانه‌اش برگزار می‌شود پرداخت مي‌كنيم.
وي گفت: برخي اعضاي صندوق ما هم در صندوق يك ميليوني، هم پنج ميليوني و هم
25 ميليوني عضويت دارند و برخي نيز با توجه با تمكن مالي‌شان فقط در يك
صندوق يا دو صندوق عضو هستند.
تورم ما را نشانه رفته است
فرزانه حسني يكي از اعضاي اين صندوق نيز در خصوص رضايت خود از عضويت در اين
صندوق گفت: من غير از اين صندوق در صندوقي كه در اداره‌مان توسط همكاران
راه افتاده نيز عضويت دارم. همسرم نيز در صندوق اداره خود كه توسط همكارانش
راه‌اندازي شده عضو است و ما ماهانه 700 هزار تومان براي اين صندوق‌ها قسط
مي‌دهيم.
وي گفت: آنچه بيش از همه ما را آزار مي‌دهد نرخ تورم است. همين
صندوق 25 ميليون توماني كه فروردين ماه سال 90 راه افتاد، در آن دوره
امكان بسيار خوبي بود. خود ما قصد داشتيم با وام اين صندوق خودرو بخريم اما
هنوز تسهيلات به نام ما نيفتاده و متاسفانه قيمت خودرو نيز سه برابر شده
است و الان با 25ميليون تومان اصلا امكان خريد خودرويي كه دوست داشتيم را
نداريم. وي گفت: ما براي حل مشكل مالي‌مان در اين صندوق‌ها عضويت داريم
اما حالا كه فكر مي‌كنم مي‌بينم با اين نرخ تورم، حتي اين كار هم نمي‌تواند
دردي از ما دوا كند مگر شانس داشته باشيم و وام همان ماه‌هاي ابتدايي
تشكيل صندوق به ناممان بيفتد.
به نظر من گسترش اين فرهنگ(مانند كشورهاي توسعه يافته) از ضرورتهاي بسيار مهم امروز ايران ميباشد.
من خودم موافق وام خانگی هستیم منم با دوستام این صندوق را داریم اما ما تازه شروع کردیم
ایده بسیار خوبی است
با آرزوی موفقیت
تا این بانکها همیشه خلوت باشند و هیچکس از انها وام نگیرد چون بسیار اذیت می کنند.