سه کشته، هزاران مجروح، بازداشت‌های غیرقانونی؛ این‌ها بخشی از بیلان سرکوب و خشونت دولت رجب طیب اردوغان علیه معترضان در ترکیه است. سازمان عفو بینالملل از دیگر کشورها خواسته است تحریم‌هایی علیه این دولت وضع کنند.
به گزارش تابناک سازمان عفو بینالملل در گزارش تکان‌دهنده‌ای اتهامات سنگینی را متوجه دولت ترکیه کرده است. در این گزارش آمده که خشونت بیش از حد پلیس ترکیه در مقابله با تظاهرکنندگان، به مرگ سه انسان و مجروح شدن هزاران تن انجامیده است.
عفو بینالملل این خشونت‌ها را که در استانبول و دیگر شهرهای ترکیه علیه تظاهرکنندگان اعمال شده، اقداماتی غیرقانونی خوانده و خاطر نشان ساخته که از این طریق حق بشری گردهمایی مسالمت‌آمیز مردم به شکل بی‌رحمانه‌ای نقض شده است.
در گزارش عفو بینالملل آمده است که رفتار پلیس ترکیه در واکنش به اقدامات فردی بعضی از تظاهرکنندگان خشونت‌طلب نامتناسب بوده و در بسیاری موارد پلیس با کل یک گردهمایی مسالمت‌آمیز به‌گونه‌ای خشونت‌آمیز مقابله کرده است.
عفو بینالملل به منشور "سازمان امنیت و همکاری اروپا" اشاره کرده که در آن تصریح شده اگر یک نفر از میان یک گردهمایی اعتراضی سنگی پرتاب کند، خود به خود به معنای آن نیست که کل آن جمع معترض خشونت‌طلب است. به گفته عفو بینالملل پلیس ترکیه وظیفه داشت با اینگونه افراد خاطی مقابله کند و نه اینکه با خشونت به سرکوب کل تظاهرکنندگان مسالمت‌جو بپردازد.
زمینه تحقیقات و موارد اتهام
عفو بینالملل به منظور تهیه گزارش خود در مورد حوادث ماه‌های ژوئن تا اوت امسال در ترکیه، به تحقیق وسیعی دست زده و با فعالان مدنی، نمایندگان سازمان‌های غیردولتی، کارشناسان، پزشکان، حقوقدانان و روزنامه‌نگاران پرشماری گفت‌وگو کرده است.
این سازمان همچنین با شمار زیادی از شرکت‌کنندگان در تظاهرات در شهرهای آنکارا، استانبول، ازمیر و انطاکیه صحبت کرده است. افزون بر آن نمایندگان عفو بینالملل دیداری هم با حسین آونی موتلو، فرماندار استانبول داشته‌اند و اتهامات وارده را با وی در میان گذاشته‌اند.
اتهامات سازمان عفو بینالملل به دولت اردوغان سنگین و شامل موارد زیر است:
ـ پلیس ترکیه تظاهرکنندگان و گاه عابران بی‌طرف را چنان کتک زده که دست‌کم یک نفر بر اثر شدت جراحات درگذشته و شمار زیادی مجروح شده‌اند.
ـ پلیس ترکیه بطور مداوم با گلوله‌های پلاستیکی مستقیما و هدفمند به سر و بالاتنه تظاهرکنندگان شلیک کرده است.
ـ تظاهرکنندگان و عابران بی‌طرف بطور منظم هدف شلیک گازاشک‌‌آور قرار گرفته‌اند. پلیس ترکیه حتی در مواردی گاز اشک‌آور را مستقیما به داخل ساختمان‌های خصوصی و نیز مراکز پزشکی و درمانی شلیک کرده است. بر اثر این اقدامات پلیس صدها تن مجروح شده‌اند. به گفته شاهدان عینی حتی یک نفر بر اثر افراط پلیس در استفاده از گاز اشک‌آور درگذشته است.
ـ پلیس ترکیه در مخزن آب ماشین‌های آب‌پاش خود مواد شیمیایی محرک و سرفه‌آور ریخته است.
ـ ماموران پلیس تظاهرکنندگان بازداشت شده زن را مورد آزار و اذیت جنسی قرار داده‌اند.
ـ پلیس ترکیه حتی از فشنگ‌های واقعی استفاده کرده که در یک مورد به مرگ یکی از معترضان انجامیده است.
دولت ترکیه باید سرانجام بیاموزد
سازمان عفو بینالملل در این رابطه به مرگ اتهم ساری‌سولوک جوان ۲۶ ساله‌ای اشاره کرده که روز اول ژوئن در آنکارا از ناحیه سر هدف گلوله پلیس قرار گرفته است. نام‌برده بر اثر شدت جراحات دو هفته بعد در بیمارستان جان می‌سپارد. با اینکه از این حادثه یک فیلم ویدیویی موجود است، از یک مامور پلیس فقط به این دلیل شکایت شده که چرا در حالت دفاع از خود واکنش شدید نشان داده است.
در گزارش عفو بینالملل آمده که پلیس ترکیه برای خانواده این قربانی در بیمارستان مزاحمت ایجاد کرده است. همچنین شاهدان عینی این حادثه را با تلفن تهدید کرده‌اند. افزون بر آن نیروهای امنیتی ترکیه ساعت‌ها مانع برگزاری مراسم سوگواری برای قربانی شده‌اند.
سازمان عفو بینالملل در گزارش خود نوشته است: «دولت ترکیه باید سرانجام بیاموزد که می‌بایست به اعتراضات مسالمت‌آمیز احترام گذاشت. دولت ترکیه باید اطمینان حاصل کند که پلیس رفتاری قانونی دارد و باید از تظاهرات مسالمت‌آمیز حفاظت کند و فقط زمانی به خشونت متوسل شود که واقعا ضروری است، برای مثال زمانی که می‌خواهد جان کسی را نجات دهد».
عفو بینالملل در گزارش تکان‌دهنده خود که تا تاریخ ۱۵ ژوئیه امسال را دربرمی‌گیرد، از ۴۹۰۰ مورد بازداشت و ۸۰۰۰ مجروح سخن گفته است که ۶۱ تن از آنان جراحات سنگین برداشته‌اند.
همچنین انجمن پزشکان ترکیه از ۱۰۴ قربانی سخن گفته که جراحات وارده به ناحیه سر آنان سنگین بوده است. در میان این افراد ۱۱ نفر یک چشم خود را از دست داده‌اند. این انجمن نیز مرگ سه تن را به دلیل خشونت بیش از حد پلیس ترکیه تایید کرده است.
عفو بینالملل خواستار آن شده که در آینده روزنامه‌نگاران بتوانند بدون مانع و احساس خطر درباره تظاهرات اعتراضی در ترکیه گزارش دهند.
این سازمان همچنین از کشورهایی که مواد شیمیایی و مهمات و تجهیزات برای نیروهای امنیتی ترکیه به این کشور صادر می‌کنند خواستار توقف این صادرات تا زمانی شده است که دولت ترکیه اجازه دهد کمیسیونی مستقل خشونت‌های اعمال شده در تظاهرات اعتراضی چند ماه گذشته را بررسی کند.
دولت اسلام‌گرای رجب طیب اردوغان تا کنون واکنشی در مقابل گزارش سازمان عفو بینالملل نشان نداده است.