رسم است اولین خودرویی که به طور رسمی وارد کشوری می‌شود به صورت ویژه در اختیار مقامات بلند‌پایه آن کشور قرار گیرد. حال که برای اولین بار پس از 34 سال جنرال‌موتورز یک دستگاه «شورولت کامارو» زرد‌رنگ را مستقیماً از میامی آمریکا به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) فرستاده باید دید که راننده کدام مسوول، سوئیچ این خودرو را به دست می‌گیرد و استارت حرکت آن را می زند.
آخرین جمعه از تیرماه امسال در اوج تحریم‌های آمریکا علیه صنعت خودرو ایران، این خودرو به طور رسمی وارد ایران شد که حاوی این پیام بود: «واردات خودرو از آمریکا به ایران آغاز شد.»
مجید جاودانی‌تبریزی، واردکننده این خودرو در گفت‌و‌گو با «تجارت فردا» فرآیند ورود این خودرو به کشور را شرح می دهد و توضیح می‌دهد که چگونه بزرگ‌ترین خودروساز آمریکا موفق شده نظر مقامات آمریکایی را برای تاسیس دفتر نمایندگی خود در ایران جلب کند.
***
مدتی است یک آگهی تبلیغاتی در برخی نشریات درباره ورود رسمی خودرو جنرال‌موتورز به ایران دیده می‌شود. این آگهی تبلیغاتی در حالی منتشر شده که آمریکا در جدیدترین تحریم‌های خود، صنعت خودرو کشورمان را هدف قرار داده و هر گونه مشارکت در تولید انواع خودرو و وسایل نقلیه سبک و سنگین را ممنوع کرده است. حال سوال اینجاست در چنین فضایی چطور آمریکایی‌ها حاضر شده‌اند محصولی که 34 سال آن را تحریم کرده بودند، در اوج تحریم‌های تاریخ ایران به کشورمان ارسال کنند و بخواهند به ایران نمایندگی بزرگ‌ترین خودروساز خود را بدهند؟
بنده نماینده شرکت فیدال فرانسه در پروژه‌های کلان اقتصادی در ایران و جمهوری آذربایجان هستم و با دنتونز ایالات متحده نیز همکاری می‌کنم. می‌خواهم اگر اجازه بدهید قبل از اینکه وارد بحث ورود خودروهای جنرال‌موتورز به ایران شویم توضیحاتی ارائه دهم تا ذهن شما با فیدال و دنتونز آشنا شود و نهایتاً به این برسیم که این دو موسسه حقوقی چه نقشی در تاسیس نمایندگی شرکت آمریکایی جنرال‌موتورز در ایران داشته‌اند و به چه صورت توانسته‌اند دولت آمریکا و کنگره این کشور را به چنین اقدامی مجاب کنند. فیدال در واقع معتبرترین مجموعه خدمات حقوقی اروپا و تنها مجموعه حقوقی این قاره است که در کمیسیون اروپا نماینده دائمی دارد. در واقع این فیدال است که به اتحادیه اروپا مشاوره حقوقی می‌دهد و بهتر بگویم قوانین و مقررات اتحادیه اروپا با مشاور فیدال تنظیم می‌شود. شرکت‌های بزرگی مانند توتال، رنو و شرکت‌های مختلف دیگر از کشور فرانسه و از کشورهای دیگر اروپایی مانند شل از موکلان این موسسه حقوقی هستند که اتفاقاً یکی از پرونده‌های مهمی که این روزها در فیدال بررسی می‌شود موضوع قطع همکاری ایران‌خودرو با پژو است. در واقع با توجه به اینکه فیدال وکیل رسمی دو شرکت بزرگ خودروساز فرانسه یعنی پژو- سیتروئن و رنو نیز هست در حال حاضر بررسی حقوقی رابطه تجاری خودروسازهای ایرانی با خودروسازهای فرانسوی را نیز شروع کرده است.
چند وقت است بررسی این پرونده را شروع کرده‌اید؟
اسفندماه سال 1391 جلسه‌ای را با مدیران پژو- سیتروئن در پاریس داشتیم و مسائل مختلفی را درباره قطع همکاری یک‌طرفه خود با ایران‌خودرو با آنها مطرح و متقاعدشان کردیم که اقدام‌شان غیرقانونی بوده و اگر طرف ایرانی در دادگاه‌های بین‌المللی شکایت کند، ممکن است پژو محکوم شود.
ایران‌خودرو شکایت کرده بود؟
در این پرونده تا به امروز ایران‌خودرو شکایتی تنظیم نکرده است. از طرفی با توجه به اینکه طرف ایرانی محصولات خود را هنوز با برند پژو روانه بازار می‌کند، طرف فرانسوی نیز در این رابطه شکایتی نداشته است ولی هر دو طرف در نقض قانون هستند. هم خروج پژو از ایران نقض قراردادش است و هم ادامه تولید ایران‌خودرو با برند پژو. هر دو طرف در نقض قرارداد قرار دارند ولی تا به امروز هیچ اقدام حقوقی علیه همدیگر نکرده‌اند.
پس چطور شد که فیدال وارد این بحث شد؟
با توجه به اینکه پژو موکل ماست، پیشقدم شدیم که مساله را حل کنیم و در این راه بیشتر به منافع ایران‌خودرو نگاه کردیم. گفتیم قبل از اینکه پژو بخواهد درباره ادامه تولید غیرقانونی محصولاتش در ایران به‌رغم خروج رسمی‌اش، اقدامی علیه ایران‌خودرو کند این مشکل را حل کنیم. از نظر حقوقی اگر قرار است ارتباط این دو خودروساز قطع شود لازم است قرارداد بین آنها هم فسخ و حق و حقوق طرفین مشخص شود. قرارداد که تمام‌شده اعلام شد این دو می‌توانند از هم جدا شوند. اگر هم قرار است رابطه‌شان را ادامه دهند باید شرایط ادامه‌اش بررسی شود تا این همکاری در دور جدید ادامه یابد.
فکر می‌کنید با پیگیری حقوقی بتوانید پژو را که تن به تحریم علیه ایران داده و بزرگ‌ترین بازار خود را از دست داده بتوانید، مجاب کنید خارج از اتحادیه اروپا و قواعد بین‌المللی که آمریکا برای آنها تعیین کرده، به ایران بازگردند؟
بله، این اتفاق می‌تواند بیفتد و از نظر حقوقی قابل بررسی است.
این اتفاق چرا تاکنون نیفتاده است؟
چون اراده‌ای در این رابطه وجود نداشته است. متاسفانه مسائلی از این دست در کشور ما به خاطر برخی لج‌بازی‌ها زمین می‌ماند و هزینه‌های زیادی را به کشور وارد می‌کند. به عنوان مثال بحث لغو قرارداد کرمان موتور و دوو کره جنوبی موضوعی بود که در سال‌های گذشته می‌توانستیم به لحاظ حقوقی مورد بررسی قرار دهیم اما این کار را نکردیم. بخشی از صنعت خودرو کشور از بابت این اهمال‌کاری متضرر شد. در بحث پژو هم همین اتفاق افتاده و جالب است که طرف ایرانی میلی برای حل شدن موضوع ندارد.
برای اثبات این ادعا سند هم دارید؟
پژو سند ماست! همان طور که عرض کردم این شرکت موکل موسسه فیدال است و طبیعتاً مسائل حقوقی آن را ما بررسی می‌کنیم. با مدیران‌شان در پاریس صحبت کردیم و به آنها صراحتاً گفتیم خروج شما از ایران به دلیل سهامدار شدن جنرال‌موتورز در پژو بوده و تحت فشارهای سیاسی همکاری با ایران‌خودرو را قطع کرده‌اید. این موضوع را ما در آنجا صراحتاً بررسی کردیم و به آنها اخطار دادیم که این اقدام یک اقدام غیرقانونی است، ظرفیت حقوقی ندارد و به صورت حقوقی قابل دفاع نیست. خروج شما از ایران خروج غیرقانونی و صرفاً به دلیل سیاسی بوده است.
واکنش مدیران پژو چه بود؟
قبول کردند که کارشان درست نبوده و پذیرفتند تا با طرف ایرانی وارد مذاکره شوند. اردیبهشت‌ماه امسال نامه‌ای اختصاصی از طریق فیدال برای آقای رحمانی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس ارسال کردیم.
چرا ایشان؟ به ایران‌خودرو یا وزیر صنعت یا خود دولت نامه می‌نوشتید بهتر نبود؟
ما نامه را به سفارت ایران در پاریس دادیم و وزارت امور خارجه هم این نامه را تایید کرد. اما چون عزم کافی از سوی دولت ایران برای برطرف شدن مسائل ندیدیم، بهتر دیدیم از طریق مجلس ایران وارد مذاکره شویم. به ایشان گفتیم موضوع رابطه ایران‌خودرو با پژو قابل حل است. آقای رحمانی هم با مدیران ایران‌خودرو مذاکراتی داشتند اما آن طور که پیداست مدیران این شرکت تمایلی به بهبود روابط با پژو ندارند. متاسفانه چند روز پیش به نقل از آقای نجم‌الدین، مدیر‌عامل ایران‌خودرو شنیدم که گفته‌اند به دنبال این هستیم که با شرکت‌های شرقی تعامل کنیم. این به نظر من واقعاً یک فاجعه در صنعت خودرو کشور است. قطعاً خودروسازان شرقی که امروز خواستار همکاری با خودروسازان ما هستند، شرکت‌هایی هستند که در واقع تعاملی با ایالات متحده ندارند بنابراین می‌توان استنباط کرد که منظور آقای نجم‌الدین خودروسازانی مانند تویوتا، هوندا یا میتسوبیشی نیست و می‌خواهند تازه‌کارهای چینی را به عنوان شریک تجاری وارد صحنه کنند. بنابراین بهتر است صبر کنیم تا رئیس جمهور منتخب روی کار بیاید و وزیر صنعت و مدیر‌عامل جدید ایران‌خودرو در این باره تصمیم بگیرند.
طرف فرانسوی در این پرونده چطور بود؟ آیا همکاری می‌کرد؟
سوال خیلی خوبی کردید. ما قبل از گفت‌و‌گو با مسوولان ایرانی با پژو صحبت کردیم چون این سوال برای خود ما هم پیش آمد که شاید پژو نخواهد به این همکاری ادامه دهد. پس اول با پژو مذاکره کردیم و پژو موافقت کرد که تحت شرایطی مجدداً این اتفاق بیفتد ولی یک مقداری چارچوب قراردادش با ایران‌خودرو تغییر کند. این موافقت با آنها انجام شد و فیدال موافقت رسمی را از پژو برای از‌سر‌گیری رابطه با ایران‌خودرو گرفت.
پژو از آمریکایی‌ها هراس نداشت، چون بازگشت دوباره به ایران مساوی است با نقض تحریم‌ها؟
بحث تحریم‌ها چیزی است که بر عهده فیدال است. این اطمینان خاطر را به پژو دادیم که بحث مربوط به تحریم را ما حل می‌کنیم. مجوزهای لازم برای رفع برخی تحریم‌ها و استثنائات را فیدال و شرکای استراتژیکش در ایالات متحده می‌گیرند تا پژو بتواند به این همکاری ادامه دهد.
بد نیست به این اشاره کنم که اگر به هر دلیلی ایران‌خودرو و پژو نخواهند به همکاری خود ادامه دهند می‌توان با استفاده از حقوقدانان خبره، تحریم‌ها را کمرنگ یا بی‌اثر کرد و برندهای معتبرتری نسبت به چینی‌ها را برای همکاری به ایران آورد چون به هر حال بازار ایران بازار مطلوبی است و برندهای خودرو این تمایل را دارند که در صورتی که مسائل حقوقی‌شان حل شود و ضمانت‌های حقوقی را به آنها دهیم با خودروسازان ایرانی وارد تولید مشترک شوند.
نقش فیدال در ورود این شرکت‌ها به ایران چیست؟
شرکت‌های بزرگ دنیا به طور معمول فارغ از بحث تحریم بدون مشاوره با وکلایشان وارد هیچ کار جدیدی نمی‌شوند. این فرهنگ کسب و کارهای بزرگ دنیاست. امروز در ایران شرایط خاصی وجود دارد به طوری که هر شرکتی با هر شرایطی اگر بخواهد وارد کشور ما شود و فعالیتی انجام دهد باید از اتحادیه اروپا یا آمریکا یکسری مجوزها و تاییدیه‌ها را بگیرد. از طرفی باید بتواند به راحتی امور مالی‌اش را مدیریت کند و به امور بانکی‌اش بپردازد. نقش یک موسسه حقوقی این است که موانع تحریمی را از سر راه بردارد و به کمک قانون بتواند روابط تجاری را ایجاد کرده و بهبود کند.
غیر از فیدال من از موسسه حقوقی دیگری که در آمدن جنرال‌موتورز به ایران نقش داشت نام بردم. شرکت دنتونز یکی از 10 شرکت برتر حقوقی دنیاست که 2700 وکیل در 52 کشور دنیا دارد. این موسسه حقوقی در واقع شریک استراتژیک فیدال در ایالات متحده است. نکته مهمی که در رابطه با این شرکت وجود دارد این است که در واشنگتن دفتری را ایجاد کرده تا به طور اختصاصی از طریق وکلای زبده‌ای روی تحریم‌ها کار کند و تخصص‌شان کار کردن روی تحریم‌هاست. این افراد نفوذ بالایی در کنگره و کاخ سفید دارند و لابی‌گرانی بسیار موفق هستند. بعضاً ما سناتور ایالات متحده را داریم که در همین دفتر دنتونز واشنگتن کار می‌کند. وکلای این دفتر غیر از امور حقوقی این توان را دارند که با ادارات فدرال، کنگره و کاخ سفید لابی کنند و با استفاده از ظرفیت‌هایی که در قوانین و مقررات بین‌المللی موجود است، بتوانند یک موردی را از تحریم مستنثی کنند، برایش یک تبصره به وجود بیاورند و کمک کنند که برای آنچه شامل تحریم می‌شود، ظرفیت حقوقی ایجاد کنند.
اخیراً هم این دفتر کار بزرگی در بخش آی‌تی انجام داد و واردات تجهیزاتی را که استفاده خانگی دارند تحت تبصره‌ای از تحریم خارج کرد. OFAC، یکی از اداره‌های وزارت خزانه‌داری آمریکاست که بحث تحریم‌ها را کنترل می‌کند. مثلاً اگر قرار باشد از ایالات متحده دارو وارد کنیم، آن شرکت داروسازی نمی‌تواند برای ما فاکتور صادر کند، پول بگیرد و دارو ارسال کند بلکه در ابتدا باید برای گرفتن مجوز OFAC اقدام کنیم. مجوز که صادر شود گمرکات ایالات متحده آن کالا را به مقصد ایران ترخیص خواهند کرد و بانک‌های آمریکا وجه مربوط به آن معامله را می‌پذیرند.
چه اتفاقی افتاده که کنگره آمریکا و کاخ سفید تمام خودروسازهای کره‌ای و فرانسوی را از همکاری با ایران منع می‌کند، عملاً در تحریم سوم جولای خود هر گونه همکاری در تولید خودرو با خودروسازان ایرانی را ممنوع می‌کند، آنگاه خود به واردات خودرو به ایران می‌پردازد.
آخرین تحریم مربوط به شش ماه گذشته بوده که کنگره تصویب کرده و رئیس‌جمهور آمریکا جز اینکه در پایان شش ماه فرصت قانونی آن را امضا کند، چاره‌ای نداشت. این اتفاق در سوم جولای افتاد و صنعت خودرو ایران عملاً تحریم شد. تحریم صنعت خودرو آن چیزی را شامل می‌شود که در واقع همکاری با خودروسازی در ایران باشد. خودرو سبک، سنگین و حتی موتورسیکلت. یعنی طبق تحریم سوم جولای هیچ تعاملی در خصوص تولید صنعت محرکه ایران مجاز نیست و شامل تحریم می‌شود. حالا این می‌تواند تعامل با شرکت‌های خودروسازی، قطعه‌سازی و آنچه مربوط به تولید می‌شود، باشد ولی این موضوع به هیچ وجه واردات خودرو را شامل نمی‌شود. چون اگر واردات را شامل می‌شود معنی‌اش این است که امروز دفاتر نمایندگان تویوتا، بی‌ام‌و، مرسدس بنز و پورشه باید در ایران تعطیل شوند. سنگین‌ترین مجازات نقض تحریم این است که آن شرکت ناقض تحریم از بازار آمریکا محروم می‌شود. بنابراین اگر تحریم سوم جولای شامل واردات خودرو بود، شک نکنید روز چهارم جولای همه این شرکت‌هایی که نام بردم، از ایران خارج شده بودند.
یعنی ورود قطعه برای خدمات پس از فروش خودروهای وارداتی هم شامل تحریم نمی‌شود؟
خیر، قطعه‌ای که مورد نیاز در خدمات پس از فروش و نمایندگی است، شامل تحریم نمی‌شود و شامل پروسه‌ای حقوقی است. وکیل شرکت مادر مستنداتی را باید ارائه کند که نماینده من در ایران نیاز به این لوازم یدکی دارد تا گمرکات کشورشان اجازه دهد آن لوازم یدکی تحویل طرف ایرانی شود. یعنی قطعاً این پروسه حقوقی را امروز هیوندای در کره جنوبی باید طی کند تا بتواند لوازم یدکی به نماینده‌اش در ایران بدهد.
هدف اصلی ایالات متحده در تحریم سوم جولای، گروه رنو- نیسان بود. چون این گروه تنها شرکت‌هایی هستند که در صنعت خودرو ایران به تولید مشترک مشغولند. تنها برندی که همچنان تعامل تولید با ایران داشت رنو بود، که ال90 را تولید می‌کرد و نیسان که تولید تیانا را به تازگی شروع کرده بود. تحریم‌های سوم جولای باعث شد این گروه خودروسازی به‌رغم منافعی که داشت دیگر در ایران فعالیتی نداشته باشد. رنو موکل ماست و ما می‌دانیم که به دلیل همین تحریم از ایران خارج شده است.
مطمئنید رنو از ایران رفته است؟
قطعاً از ایران خارج شده است. همان طور که عرض کردم رنو موکل فیدال است و ما به امور حقوقی‌اش می‌پردازیم و اطلاع موثق و دقیق داریم که این شرکت به طور صد در صد از ایران رفته است و دیگر تولیدی در ایران خودرو و سایپا ندارد.
یعنی رنو حاضر شده سرمایه‌گذاری خود را در ایران رها کند؟
نگین خودرو نمایندگی برند رنو در ایران است که بحث واردات خودرو را دنبال می‌کند و مشکلی ندارد. رنو پارس نماینده رنو در بخش تولید است که تعاملش با ایران قطع شده است. در حقیقت تولید ال90 در ایران متوقف شده است. شاخه ایران رنو امروز غیر‌فعال است و دیگر به تولید نمی‌تواند ادامه دهد.
ببخشید با توجه به اینکه گفتید رنو موکل شما هم است، حافظ منافع آنها در ایران کیست؟
قطعاً حافظ منافع رنو در ایران سفارت فرانسه و دولت فرانسه است. همان زمانی که پژو از ایران خارج شد، این فشار به رنو هم آمد تا از ایران خارج شود. ولی همچنان ماند و اعلام کرد از سیاست پژو-سیتروئن پیروی نمی‌کند و به کار خود در ایران ادامه می‌دهد. اما این شرکت در برابر تحریم سوم جولای دیگر چاره‌ای نداشت و خارج شد. پژو رنو با خروج از ایران یک بازار بکر و فوق‌العاده استراتژیک را از دست دادد. حتماً می‌دانید که بحران مالی اخیر پژو بر اثر خروج از ایران به وجود آمده است.
یعنی پژو به عنوان موکل‌تان به این موضوع اعتراف کرده است؟
خودشان به این اذعان دارند که یکی از دلایل اصلی بحران در پژو، خروج از ایران بود. اگر خاطرتان باشد برای توتال هم چنین وضعی به وجود آمد. پارس جنوبی برای توتال یک فرصت طلایی بود و این شرکت به لحاظ اقتصادی به هیچ وجه علاقه‌ای نداشت که در ایران نباشد. ولی سارکوزی خودش مستقیماً از توتال خواست که از ایران خارج شود. اتفاقی که برای رنو امروز می‌افتد همین است. این شرکت در ایران سرمایه‌گذاری کرده و دارایی‌هایی را در ایران دارد و امیدوار است با گذشت زمان به طرق مختلف مسائل بین‌المللی با ایران حل شود تا بتوانند دوباره به ایران برگردد. ولی امروز چاره‌ای ندارند جز اینکه این همکاری را متوقف کنند.
اگر موافق باشید بحث ورود جنرال‌موتورز به ایران را شروع کنیم. در ادبیات تجارت ایران گفته می‌شود واردات خودرو آمریکایی به ایران هیچ‌گاه ممنوع نبوده اما آمریکایی‌ها اجازه این واردات را به ایران نمی‌داده‌اند. هنر این بوده که عده‌ای موفق شده‌اند در اوج تحریم‌ها کنگره و کاخ سفید را مجاب کنند تا شرکت جنرال‌موتورز به ایران نمایندگی رسمی اعطا کند و از این پس خودرو به طور مستقیم از آمریکا به طور رسمی وارد ایران شود. فرآیند این ورود اولین خودرو جنرال‌موتورز پس از 34 سال به ایران به چه نحوی بوده است؟
یکی از مهم‌ترین دلایل تلاش برای اخذ این نمایندگی علاقه شدید مردم ایران به خودروهای آمریکایی و اصولاً کالاهای آمریکایی است. بر اساس یک تحقیق مستند مشخص شده مردم ایران MADE IN U.S.A را بسیار می‌پسندند. هنوز که هنوز است بسیاری خودروهای آریا و شاهین دارند. آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند با توجه به اشباع بازار کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس، بکرترین بازار ایران است. قصد دارند با خارج کردن رقبایشان جا پای خود را محکم‌تر کنند و رفته‌رفته روابط تجاری خود را بهبود بخشند و محصولات‌شان را وارد ایران کنند. این اتفاق قرار است در صنایع لوازم خانگی و خودرو رخ دهد. در حقیقت زمینه حضور محصولات آمریکایی با ورود خودرو مساعد خواهد شد. می‌دانید در این برجی که دفتر ما در آن قرار گرفته شرکت‌های معظم داخلی و خارجی دفتر دارند. اگر همین الان سری به پارکینگ بزنید می‌بینید برندهای گرانی از شرکت‌های خودروسازی همچون بنز و ب‌ام‌و، لکسوس و مازراتی در آنجا وجود دارد.
از روزی که ما شرکت ال خودرو را به عنوان نمایندگی جنرال‌موتورز تاسیس کرده‌ایم و دفترش را در اینجا به راه انداخته‌ایم بسیاری از مدیران عامل و اعضای هیات‌مدیره این شرکت‌ها به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند می‌خواهیم خودرو خودمان را بفروشیم و خودرو جنرال‌موتورز خریداری کنیم. همین امروز اگر اقدام به ثبت‌نام کنیم شاید بالای هزار نفر نام‌نویسی کنند. منظور این است که از لحاظ بازار هیچ مشکلی برای فروش وجود ندارد. دولت ایران هم هیچ‌گاه مشکلی با ورود خودروهای آمریکایی به ایران نداشته است. یعنی بر اساس قانون تنها ورود کالاهایی که مبداش اسرائیل باشد، منع شده است. اما در رابط با آمریکا یا هر کشور دیگر، ما چنین مساله‌ای را نداریم. اما همان طور که شما گفتید، بحث اصلی چگونگی قانع شدن طرف آمریکایی بود. سوال اینجاست آمریکا که سال‌ها اجازه واردات خودروهای آمریکایی را به ایران نمی‌داد چطور حاضر شده در ایران نمایندگی بزرگ‌ترین خودروساز خود را تاسیس کند.
تقریباً سه سال پیش جلسه‌ای را داشتم با رئیس پیمان توسعه تجارت سیاتل آمریکا، شرکت‌های بزرگ آمریکایی مثل بوئینگ، مایکروسافت، استارباکس، پاکار عضو این پیمان هستند. صحبتی با آقای بیل استنفورد (رئیس وقت) داشتم و ایشان به من گفتند مدیر توسعه بازار و کسب و کار مایکروسافت گفته بازار خاورمیانه را آنالیز کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که کل کشورهای حاشیه خلیج فارس، نمی‌تواند برای ما جایگزینی برای بازار ایران باشد. بازار ایران یک بازار مطلوب است.
نقض تحریم در آمریکا تنها جرمی است که به موجب قانون هیچ کیفری برایش تعریف نشده است. یعنی اینکه مجری قانون کاملاً دستش باز است. یک جایی ممکن است یک نفر را به خاطر فرستادن یک پیچ هواپیما به ایران راهی زندان کند یک جایی هم ممکن است برای صادرات جنرال‌موتورز به ایران مجوز صادر کند. این نشان می‌دهد یک تفکر اقتصادی پشت تحریم‌هاست. آمریکا رقبایش را به بهانه تحریم از ایران بیرون می‌فرستد تا شرایط را آماده کند، خودش به ایران برگردد! شورولت کامارو در حالی از گمرک میامی به مقصد ایران بارگیری شد که پژو- سیتروئن به دلیل سهامدار شدن جنرال‌موتورز از ایران بیرون رفت. این اتفاق مهم و معناداری است.
این تحلیل شماست یا جمعی از حقوقدانان؟
این تحلیلی است که بین وکلای بین‌المللی مطرح است. وکلای بین‌المللی که بعضاً سمت‌هایی رسمی در ایالات متحده و ادارات فدرال دارند. همین افراد تصمیم گرفتند دفتر اختصاصی را برای تحریم‌های ایران در واشنگتن افتتاح کنند. این افراد کسانی هستند که به تفکرات کاخ سفید نزدیکند و می‌دانند دولتمردان آمریکا چه خط‌مشی را دنبال می‌کنند. بنابراین در راه واردات جنرال موتور به ایران پیشقدم شدند. چون برای آنها هم فرصت است و می‌خواهند از بازگشت شرکت‌های آمریکایی به ایران استفاده کنند.
قدری از بحث خارج شدیم. فرآیند ورود جنرال‌موتورز به ایران شرح می‌دادید!
ما پروسه ورود جنرال‌موتورز به ایران را تقریباً از یک سال پیش شروع کردیم.
ما یعنی چه کسانی؟
فیدال و دنتونز. تیرماه سال گذشته شرکت «ائل‌خودرو» در منطقه آزاد ارس تاسیس شد که هدف از تاسیس این شرکت، نمایندگی یک برند آمریکایی بود. در ابتدا هر سه برند آمریکایی جنرال‌موتورز، فورد موتور و کرایسلر مطرح بودند که نهایتاً با توجه به مشاوره‌های بین‌المللی اخذ نمایندگی جنرال‌موتورز مورد توجه قرار گرفت.
ائل‌خودرو را چه کسانی تشکیل داده‌اند؟
ائل‌خودرو شرکتی است که من خودم هم در آن ذی‌نفع هستم و شرکای دیگری هم دارد. این شرکت 100 درصد خصوصی است و در منطقه آزاد ارس ثبت شده است.
شرکایتان ایرانی هستند؟
بله، همه آنها ایرانی هستند. موضوع اساسنامه هم واردات و صادرات خودرو سبک و سنگین و لوازم یدکی است. وقتی تصمیم گرفتیم جنرال‌موتورز را وارد ایران کنیم موضوع را با فیدال در میان گذاشتیم تا با شریک استراتژیک خود (دنتونز) در واشنگتن موضوع را پیگیری کنند. در گام اول باید مسائل حقوقی را که پس از تحریم‌ها به وجود آمده بود حل می‌کردیم. به همین خاطر از طریق فیدال و دنتونز مذاکره با ادارات فدرال را شروع کردیم. همزمان هم وکلای زبده‌ای در واشنگتن به لابی کردن با مقامات کنگره و کاخ سفید روی آوردند و توانستند نظر آنها جلب کنند تا مجوز تاسیس نمایندگی جنرال‌موتورز در ایران را بگیرند و از این طریق واردات رسمی و مستقیم محصولات این شرکت از آمریکا به ایران اخذ شود.
بد نیست این را هم بدانید که تحریم‌های آمریکا علیه صنعت خودرو کشور به سمتی می‌رفت که حتی واردات خودرو به کشور را ممنوع کند. اگر این اتفاق می‌افتاد دیگر حتی شرکت‌های بزرگ خودروساز صاحب نام دنیا نمی‌توانستند به ایران خودرو وارد کنند. اما خوشبختانه لابی دنتونز در کنگره آمریکا سبب شد تا فقط صنعت خودرو کشور در بخش تولید تحریم شود، نه واردات.
شما می‌دانستید صنعت خودرو ایران قرار است تحریم شود؟
بله.
به مدیران کشور اطلاع دادید؟
نه تنها ما این را اطلاع دادیم، بلکه دو سال پیش زمانی که بحث سهامداری جنرال‌موتورز در گروه پژو- سیتروئن مطرح شد، موضوع را منعکس کردیم و گفتیم اگر این شراکت نهایی شود، پژو با فشار آمریکا از ایران خارج خواهد شد شما باید از اکنون به فکر باشید و کاری کنید.
واکنش‌ها چه بود؟
متاسفانه این هشدارها زیاد جدی گرفته نشد و مسوولان کشور به ذهنش‌شان خطور نمی‌کرد که روزی پژو یا رنو بخواهند به دلایل سیاسی از کشورمان خارج شوند. همین حالا هم که بحث تاسیس نمایندگی جنرال‌موتورز در ایران مطرح شده بسیاری از کشورهای منطقه، اسرائیل و برخی ذی‌نفعان از شرایط تحریم در حال لابی کردن هستند تا جلوی این کار را بگیرند. سیاستمداران عمدتاً میل ندارند چنین ارتباطی بین ایران و آمریکا برقرار شود. چون از برقراری مجدد رابطه اقتصادی بین ایران و ایالات متحده فقط دو کشور ایران و ایالات متحده سود می‌برند، نه جای دیگری. این موضوع نه به نفع اتحادیه اروپاست، نه کشورهای حاشیه خلیج فارس، نه ترکیه، نه کشورهای قفقاز. در شرایط فعلی این اراده در آمریکا وجود دارد که منافع بازار ایران به منافع رسمی ایالات متحده تبدیل شود، یعنی اگر قرار است با ایران تعامل اقتصادی صورت بگیرد تعامل به صورت رسمی انجام شود و این منافع به صندوق خزانه‌داری ایالات متحده برگردد. می‌خواهم بگویم در چنین فضایی ما توانسته‌ایم جنرال‌موتورز را وادار به همکاری با ایران کنیم. مذاکره با جنرال‌موتورز در آخر کار صورت گرفت و بیشتر وقت وکلا صرف مذاکره با اعضای کنگره و کاخ سفید شد.
نهایتاً هم کار به اینجا رسید که گمرک، وزارت خزانه‌داری، وزارت بازرگانی و سایر ادارات ایالات متحده به جنرال‌موتورز اعلام کردند برای بازگشت به ایران مشکلی ندارد و تاسیس نمایندگی رسمی در این کشور نمی‌تواند نقض تحریم‌ها تلقی شود. خروجی تلاش وکلا هم روز جمعه 28 تیرماه به ثمر نشست و اولین خودرو جنرال‌موتورز با برند شورولت مدل کامارو به ایران وارد شد و در فرودگاه امام خمینی به زمین نشست.
در حال حاضر قرارداد نمایندگی رسمی جنرال‌موتورز در ایران امضا شده است؟
هم اکنون مشکلات حقوقی تاسیس نمایندگی جنرال‌موتورز در ایران برطرف شده و تا یک ماه آینده توافق‌نامه به امضا خواهد رسید. جنرال‌موتورز برای ایجاد سازمان خدمات پس از فروش شعبه پاریس خود را مامور کرده تا به کارکنان ائل خودرو آموزش دهد. پرسنل این شرکت توسط کارشناسان فرانسوی جنرال‌موتورز آموزش‌های لازم را در بحث خدمات پس از فروش خواهند دید و پس از طی این مراحل قرارداد رسمی تاسیس نمایندگی به امضای طرفین خواهد رسید.
پس در حقیقت الان شما یک پیش‌نماینده برای جنرال‌موتورز هستید؟
دقیقاً. ما در واقع موافقت اصولی آمریکا را گرفته‌ایم و فقط بحث فنی موضوع است که باید برطرف شود تا ماه آینده شرایط و استانداردهای لازم برای امضای قرارداد فراهم شود. در برنامه‌ریزی صورت‌گرفته قصد داریم خدمات پس از فروش در تبریز قرار گیرد.
چه چشم‌اندازی را برای حضور جنرال‌موتورز در نظر گرفته‌اید؟
این موضوع ارتباط مستقیم زیادی به قیمت ارز دارد تا بدانیم چه طبقاتی از اجتماع می‌توانند به این خودروها دسترسی پیدا کنند. اما نکته‌ای که به صورت عمومی در مورد محصولات جنرال‌موتورز وجود دارد این است که خودرو را در تیپ‌های مختلف با قیمت رقابتی در مقایسه با سایر برندهای موجود در بازار ایران عرضه می‌کنیم. به طور مثال این امکان برای ما وجود دارد که فرضاً شورولت تراورس را با قیمتی رقابتی در مقابل هیوندا سانتافه عرضه کنیم یا فرضاً بیوک‌ورانو را با یک قیمت رقابتی در مقابل هیوندای سوناتا وارد بازار کنیم.
این اتفاق در شش ماه دوم امسال می‌افتد؟
100 درصد.
چرا در مرحله نخست فقط یک دستگاه را وارد کردید؟
صرفاً به دلیل اینکه روند صادرات رسمی اتفاق بیفتد. در گمرک آمریکا باید مقصد نهایی کالا مشخص شود که ما مقصد نهایی این یک دستگاه خودرو را ایران اعلام کرده‌ایم. خودرو از میامی به پاریس آمده از آنجا با هواپیمایی قطر به فرودگاه امام خمینی منتقل شده است؛ و از آنجا هم به مقصد نهایی آن به منطقه آزاد ارس می‌رود ولی از ارس دوباره به تهران منتقل خواهد شد. چون دفتر مرکزی شرکت در منطقه آزاد ارس است تمام واردات ما ابتدا به منطقه آزاد می‌رود و از آنجا به سایر نقاط کشور انتقال داده می‌شود.
قیمت این خودرویی که وارد کرده‌اید، چند دلار است؟
قیمت آن در آمریکا از حدود 25 هزار دلار شروع می‌شود. تیپی که ما آوردیم در آمریکا حدود 45 هزار دلار قیمت دارد. با توجه به اینکه موتور آن بالای 2500 سی‌سی است تعرفه وارداتش نامشخص است. اما اگر همان تعرفه 90 درصد را در نظر بگیریم قیمت نهایی آن حدود 270 میلیون تومان برای مشتری خواهد شد.
چند دستگاه در مرحله اول فروش وارد خواهید کرد؟
می‌دانید جنرال‌موتورز شامل چهار برند شورولت، بیوک، جی‌ام‌سی و کادیلاک است. ما در هر مرحله از هر مدل یک دستگاه وارد می‌کنیم. روش فروش‌مان هم به صورت پیش‌فروش و ثبت سفارش از سوی مشتری خواهد بود.
معمولاً اولین خودرویی که به صورت نمادین وارد یک کشور می‌شود، متعلق به مسوولان عالی‌رتبه آن کشور است. این خودرو متعلق به چه کسی است؟ آیا قرار است به رئیس‌جمهور منتخب هدیه بدهید؟
اجازه بدهید که فعلاً در رابطه با این موضوع صحبتی نکنم! اما باید این را به اطلاع‌تان برسانم که خودروهایی که به ایران وارد می‌شود، مستقیم از کارخانه جنرال‌موتورز آمریکا به کشورمان می‌آیند. می‌دانید که این شرکت در نقاط مختلف دنیا خطوط تولید دارد، اما قرار است ما برای مشتریان ایرانی خودرویی را وارد کنیم که سازنده آن شرکت مادر در خود آمریکاست.
این جزو شرایط‌تان بوده است که حتماً خودرو از کارخانه مادر وارد ایران شود؟
این هم درخواست ما بوده و هم به نوعی یک پیشنهاد ویژه از طرف جنرال‌موتورز برای ایران. خودروهای آمریکایی نمی‌توانند به سادگی از این کشور صادر شوند و این خودروهایی را که اعراب منطقه سوار می‌شوند یا تولید کره جنوبی هستند یا صفرکیلومتر نیستند و به عنوان خودرو کارکرده می‌توانند مجوز خروج از آمریکا را بگیرند.
برنامه‌ای برای تولید داخل جنرال‌موتورز دارید؟
خیلی امیدواریم که بتوانیم باز جنرال‌موتورز را به خودروسازان ایرانی وصل کنیم.