تك نرخي شدن بنزين، بحث داغ اين روزهاي مجلس و دولت، با ابهامات بسياري مواجه شده است. از جايي كه در سال گذشته، با آن بحران ارزي پاي مردم هم به اين نابساماني كشيده شد، اين بار هم مردم نگرانند؛ چرا كه بارها تجربه كردند كه گران شدن بنزين دقيقا به معني سخت‌تر شدن زندگي و ادامه معيشت خواهد بود.
گرچه بايد تك نرخي شدن را از گران شدن بنزين مجزا بررسي كرد. اما آن‌طور كه از شواهد امربرمي‌آيد اين تك نرخي شدن بدون افزايش قيمت انجام نخواهد شد. از نگاه بسياري از كارشناسان تك نرخي شدن بنزين درايران يك ضرورت است. چرا كه تا كنون وجود بنزين چند نرخي موجب فساد و ايجاد رانت براي عده‌اي افراد سودجو بوده است. اما اگر قرار باشد افزايش قيمتي هم در كار باشد وضعيت اقتصاد و معيشت در اين اوضاع اقتصادي بيمار چه خواهد شد؟
تنها يك مسئله مشخص وجود دارد، آن‌هم اينكه در صورت گران شدن بنزين به اسم تك نرخي شدن، از هر كاسبي پرسيده شود چرا فلان كالا را گران مي‌فروشي تنها يك پاسخ شنيده خواهد شد: "مگر خبر نداريد بنزين گران شده است؟ " به هر حال دولت مصر است تا بنزين را تك‌نرخي كند. اكنون دو نرخ براي بنزين وجود دارد . بنزين 400 توماني سهميه‌اي و بنزين 700 توماني آزاد. هم اكنون نيز در كميسيون تلفيق افزايش 38 درصدي قيمت حامل‌هاي انرژي به تصويب رسيده است كه بر اين اساس بنزين سهميه‌اي ليتري 550 و بنزين آزاد نيز ليتري 1000 تومان خواهد شد.
وزارت نفت در حالي پيشنهاد تك نرخي شدن بنزين را به دولت داده است كه مجلس به شدت با اين اقدام مخالف است. دبير دوم كميسيون انرژي مجلس، در اين رابطه كه ارزيابي كميسيون انرژي از تك نرخي شدن بنزين چيست، گفت: تك نرخي شدن بنزين بدون شك قيمت اين فرآورده را به شدت افزايش خواهد داد؛ گرچه پيشنهاد اعلام يك نرخ براي بنزين پيش از اين نيز طرح شده بود اما هنوز صحبتي در اين رابطه در صحن علني و در كميسيون نشده است.
موسي احمدي در توضيح مطلب فوق افزود : بايد توجه داشت هرافزايشي كه در قيمت حامل‌هاي انرژي صورت گيرد، روي قيمت بسياري ديگر ازكالاهاي اساسي نيز تاثير خواهد گذاشت. احمدي در ادامه با تاكيد براينكه نمي‌توان با تصميم‌گيري‌هاي شتاب زده معيشت مردم را دچار بحران كنيم تصريح كرد: به همين علت مجلس تا زماني‌كه بستر و سازوكار مناسب تك نرخي شدن بنزين در كشور و در اقتصاد فراهم نشود نمي‌تواند با اين پيشنهاد موافقت كند.
وي همچنين در پاسخ به اين پرسش كه مگر قيمتي كه براي بنزين تك‌نرخي در لايحه هدفمندي ديده شده بود چه ميزان بوده‌است؟ اظهار كرد: در لايحه قيمت مشخصي براي اين فرآورده پيش‌بيني نشده است و قيمت‌ها بر اساس نرخ‌‌هاي صادراتي نفت، گاز، گازوييل بنزين و ديگر مشتقات نفتي محاسبه خواهد شد. دبير اول كميسيون انرژي مجلس بازهم بر اين نكته تاكيد داشت كه بايد در جهت تسهيل هزينه هاي معيشت و شرايط اقتصادي مردم به‌خصوص اقشار آسيب پذيرگام برداشت و مجلس خود را در اين مهم مسئول مي‌داند.
دولت چه خوابي براي پول بنزين ديده است؟ شمس اردكاني ، رئيس كميسيون انرژي اتاق بازرگاني ايران، در اين باره ارزيابي خود در خصوص تك نرخي شدن بنزين، توضيح داد : اگر قراراست دولت بنزين را تك نرخي كند بايد اين نكته را نيز روشن كند كه تصميم دارد با درآمد حاصل از فروش بنزين كند؟
آيا قرار است اين پول نيز مانند ديگر درآمدهاي حاصل از نفت و فروش فرآورده‌هاي نفتي حيف و ميل شود ؟
اردكاني با تاكيد بر اينكه چند نرخي بودن بنزين تا كنون فساد و رانت‌هاي بسياري را به وجود آورده است ، افزود:اينكه بنزين تك نرخي شود يك ضرورت ذاتي است، چرا كه بنزين چند نرخي فساد به همراه دارد و نمي‌گذارد ايران از اقتصاد نفتي رهايي پيدا كنداما به نظر مي‌رسد فكري كه پشت تك نرخي شدن بنزين قرار دارد از اجراي آن مهم‌تر است، به اين معني كه بايد مشخص شود دولت چرا و با چه هدفي تصميم به عرضه بنزين تك نرخي خواهد داشت.
اردكاني در ادامه در پاسخ به اين پرسش كه الزامات تك نرخي شدن بنزين چيست اظهار كرد: افزايش قيمت فرآورده‌هاي نفتي و پيش‌بيني درآمدهاي سالانه آن در قانون برنامه پنجم پيش‌بيني شده است و روند روشني را دارد. وي با بيان اينكه پول بنزين و نفت بايد براي ساخت و توسعه پالايشگاه‌ها سرمايه‌گذاري شود تصريح كرد:هيچ قانونگذار و سياست‌گذار عاقلي درآمدهاي نفتي خود را بيهوده خرج نمي‌كند، ما سال‌هاي سال است كه فرياد زده‌ايم پول نفت براي بهتر شدن اقتصاد ، معيشت و رشد و توسعه اقتصادي كشور است نه براي ولخرجي‌هاي بي‌حساب و كتاب، اما گويا گوش شنوايي براي شنيدن اين حرف‌ها وجود ندارد.
اقتصاد ايران بيماري هلندي دارد اين كارشناس اقتصاد نفتي با بيان اينكه اقتصاد ايران سال‌هاي سال است كه با بيماري هلندي دست و پنجه نرم مي‌كند تاكيد كرد: متاسفانه مسئولان و سياستگذاران به جاي رفع اين بيماري، با وابسته كردن هرچه بيشتر اقتصاد به نفت ، بر‌خلاف تمام شعارهايي كه داده مي‌شود، موجب تشديد اين بيماري در اقتصاد ايران شده‌اند. به عقيده اين كارشناس اقتصاد ايران به دليل وابستگي غير قابل توجيه به درآمدهاي نفتي از سال‌هاي دور تا كنون دچار بيماري هلندي شده است راه نجات از اين بيماري نيز بستن چاه‌هاي نفت به معني چشم پوشي از درآمدهاي نفتي است.
و مردمي كه زندگي‌شان به بنزين بسته است
در كشمكش‌هاي تك نرخي شدن بنزين ميان مجلس ودولت ، نكته‌اي كه نمي‌توان از آن چشم پوشيد آن است كه نه تنها براي بنزين بلكه چند نرخي شدن هر كالايي ، موجب رانت و فساد براي عده‌اي خواهد شد .همچنين بسياري از اقشار جامعه، به‌خصوص راننده تاكسي‌ها و كساني كه معيشت آنها با قيمت بنزين رابطه مستقيمي دارد بيشتر ضرر را از افزايش قيمت بنزين خواهند ديد .
يكي از راننده‌هاي تاكسي كه مي‌گفت خبر احتمال تك نرخي شدن بنزين را از اخبار شنيده است به خبرنگار قانون گفت : اين‌ها همه‌اش بازي است. دولت تا به حال هيچ كاري انجام نداده است كه كمر اين ملت را نشكسته باشد. او ادامه داد: دو حالت دارد، يا افرادي كه تا به حال از اين چند نرخي بودن بنزين خوشحال بودند و پولي به جيب زدند مانع تك نرخي مي‌شوند و يا در صورت تعيين يك نرخ براي بنزين اينقدر گران مي‌شود كه همه آرزوي همان چند نرخي بودن را داشته باشند. راننده ديگري كه معتقد بود دولت احمدي‌نژاد دولت گراني‌هاست ، نيز به «قانون»گفت: چه تك نرخي شدني؟ اين‌ها تمام تلاششان اين است كه بنزين را گران كنند و اسم تك نرخي رويش گذاشته‌اند ؛ من يك سوال دارم اگر بنزين گران شود من راننده تاكسي بايد چقدر روي كرايه‌ام بكشم ؟ هرروز كه نمي‌توان با مردم سر كرايه دعوا كرد؛ مردم حق دارند من هم حق دارم، اگر با گران شدن بنزين قدرت خريد آنها پايين آمده خوب من راننده هم بايد پول بنزين و خرج خانواده خود را تامين كنم اما دولت كه به اين مشكلات مردم فكر نمي‌كند. راننده ديگري نيز نگران از افزايش قيمت بنزين گفت: ما ماهي 300 ليتر سهميه بنزين داريم كه همان را هم براي ما نريخته‌اند و من مجبورم از بنزين آزاد استفاده كنم . تقريبا تمام راننده‌هاي تاكسي معتقد بودند كه تك نرخي همان گراني بنزين است.
همه چيز از ارز شروع شد چند نرخي بودن بنزين ارتباط نزديكي با چند نرخي بودن ارز دارد . به اين معنا كه همه مستاصل مانده‌اند بنزين را با ارز بازار آزاد محاسبه كنند با ارز مركز مبادلات يا ... . بسياري از كارشناسان بر اين باور هستند كه كاهش ارزش پول ملي در سال گذشته موجب بسياري از نابساماني‌ها شد كه هم‌اكنون اين نابساماني به تعيين قيمت بنزين رسيده است. به نظر مي‌رسد با ادامه روند فعلي و تا زماني‌كه كه فكري به حال بازار ارز نشود و ارزش پول ملي همچنان تضعيف شود حتي نتوان به قيمت فوب خليج فارس نيز نزديك شد. در حال حاضر مجلس به شدت با تك نرخي شدن بنزين مخالف است.
اعضاي كميسيون انرژي مجلس خود را حافظ منافع مردم دانستند و معتقد بودند كه نبايد تا وقتي مي‌دانيم شرايط امروز اقتصاد ايران تاب و تحمل پيامدهاي چنين تصميم‌گيري‌هايي را ندارد با معيشت مردم بازي كرد. حال تنها بايد منتظر بود و ديد كه در اين كشمكش كدام پيروز خواهند شد ؛ دولتي كه اصرار به تك نرخي شدن بنزين دارد و يا مجلسي كه در گذشته بارها با دولت مصالحه كرده است؟
منبع: قانون