«عقب مانده‌ایم». این پاسخ مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی در زمینه توصیف وضعیت آسیب‌های اجتماعی در کشور است.
با وجود تمام بوق و کرناها در زمینه آسیب‌های اجتماعی و اظهارات متناقض و متفاوت مسوولان، خودداری از ارایه آمارها و... «اقطار» می‌گوید: «در کلیه آسیب‌های اجتماعی کشور بحث پیشگیری تعریف نشده است».
این اظهارات «فرهاد اقطار» مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی بخشی از گفت‌وگوی او با «شرق» در حاشیه همایش پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی نوپدید بود. همایشی که اگرچه دیر برگزار شد اما در این خواب غفلت مسوولان خود غنیمتی است.
با مدیرکل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی درباره مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد به اینترنت، هرزه‌نگاری و پورنوگرافی در اینترنت و... گفت‌وگو کرده‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:
مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی نوپدید از نظر شما چه چیزهایی است؟
فضای مجازی و اینترنت، نسل سوم موبایل‌ها و موج سوم ایدز و رفتارهای جنسی مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی حال حاضر کشور هستند، باید در زمینه رفتارهای جنسی حواسمان را جمع کنیم و در این زمینه به آموزش رفتارهای جنسی پرداخته شود.
به نظر من در شرایط فعلی فضای مجازی از دیگر آسیب‌ها مهم‌تر است البته آسیب‌های دیگر هم وجود دارد اما رشد آسیب‌های مرتبط با فضای مجازی با توجه به اینکه پوشش اینترنت در دو سال گذشته به شدت افزایش پیدا کرده بسیار فزاینده بوده است اما هنوز در جامعه فرهنگ‌سازی نشده است.
بنابراین مشکلات ایجاد می‌شود و جرائم مختلف در فضای مجازی در حال شکل‌گیری است؛ مسایلی همچون عشق‌های مجازی، ازدواج‌هایی که به‌وجود می‌آید، فریب‌ها، تبلیغات و آموزش‌هایی که بر سبک زندگی ما تاثیرات معکوس می‌گذارد بیشترین آسیب را داشته است.
موضوع اعتیاد به اینترنت در همایش پیشگیری از آسیب‌های نوپدید بسیار پررنگ بود چقدر معضل اعتیاد به اینترنت در میان نسل جوان و نوجوان جدی است؟
وجود مقالات و تعدد بحث‌ها در این زمینه ناشی از رشد اینترنت است و لزوما نشان‌دهنده اعتیاد به اینترنت در کشور نیست، اما می‌تواند در آینده نزدیک ظهور پیدا کند، چراکه پوشش اینترنت در حال گسترش است و خلأ فرهنگ‌سازی محسوس است. در کشورهایی همچون کره‌جنوبی و چین‌درصد زیادی از نوجوان‌ها دچار اعتیاد به اینترنت هستند و حتی در چین کمپ‌های درمان اعتیاد نوجوانان ایجاد شده است. شاید هنوز به این مرحله نرسیده‌ایم اما در آینده نزدیک اگر اقدامی نشود به آنجا می‌رسیم.
بزرگ‌ترین مضرات و نشانه‌های اعتیاد به اینترنت چیست که تا این حد نگران‌کننده ظاهر می‌شود؟
بزرگ‌ترین آسیب اینترنت انزوای اجتماعی فرد است. فرد به جای فعالیت اجتماعی و بدنی در فضایی می‌ماند که این فضا محدودیت ندارد، امنیت ندارد و طبعا در ابعاد مختلف فرد را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد چه در بعد فردی چه خانواده.
در زیست اجتماعی ما پورنوگرافی، هرزه‌نگاری و ... جایی ندارد اما در مقالات همایش در بحث آسیب‌های نوپدید مطرح شده بود و در فضای مجازی نیز دیده می‌شود. می‌دانیم که اینترنت فناوری جهانی است و نمی‌توان جلوی آن را گرفت. پس به نظر شما علت این موضوع چیست و چه‌کار باید کرد؟
جذاب بودن فناوری‌های جدید یکی از علت‌هاست. البته نمی‌توان جلوی فناوری‌های جدید را گرفت. طبیعی است که پورنو و هرزه‌نگاری رشد کند زیرا آنجا که باید مداخله مثبت، آموزش‌های بلوغ جنسی سالم و رفتار جنسی سالم در خانواده انجام می‌شد، انجام نشد و از چند سال پیش منتظر این موضوع بودیم و این نشان می‌دهد باید این بخش‌ها اصلاح شود تا این اتفاق نیفتد. از سوی دیگر باید به جذاب بودن ارایه مطالب توجه شود. اگر سریال و فیلم جذاب ساخته نشود طبیعی است ماهواره و اینترنت رشد می‌یابند.
ضرورت برگزاری این همایش چه بود؟
مقدمات اجرای همایش از یک سال پیش آغاز شد وموضوع آن بحث آسیب‌های نوپدید بود اما به مرور متوجه شدیم در کلیه آسیب‌های اجتماعی کشور بحث پیشگیری تعریف نشده است. در نتیجه ظرف شش‌ماه گذشته بحث آسیب‌های نوپدید جای خود را به پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی داد و از میان مجموع پنل‌ها، فضای مجازی، رفتار جنسی، آسیب‌های اجتماعی زنان خانواده و رویکردهای تئوری پیشگیری از آسیب‌ها، بازی‌های کامپیوتری که توجهی به آن نمی‌شود و بحث رسانه و آسیب‌های اجتماعی که خود تبدیل به یک معضل عمده شده است برنامه‌ریزی شدند و هدف این است که در پایان همایش به طرح کلان پیشگیری از آسیب‌ها دست یافته و به تصویب دولت رسانده شود.
به نظر می‌رسد برگزاری صرفا یک همایش برای پیشگیری از آسیب‌ها کافی نباشد چراکه درحال حاضر می‌بینیم که تنها سازمان بهزیستی به این موضوع ورود پیدا کرده است اما قطعا ورود تنها یک سازمان هم کافی نیست. این موضوع همکاری جدی آموزش و پرورش دانشگاه‌ها و دیگر ارگان‌ها را می‌طلبد، نظر شما چیست؟
بله، باید پیشگیری را در برخی دستگاه‌ها نهادینه کنیم. هدف راه‌اندازی ستاد پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به دبیری سازمان بهزیستی است و این ستاد اعضای مختلف دارد از جمله آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد، صداوسیما، شهرداری و معاونت پیشگیری از جرم قوه قضایی. طرح به هیات دولت فرستاده می‌شود و در صورت تصویب امیدواریم بتوانیم آسیب‌های اجتماعی را مدیریت کنیم.
از نظر بودجه چطور؟
امسال سال خوبی برای پیشگیری از آسیب‌ها در سازمان بهزیستی بود. بودجه آسیب‌های اجتماعی دوبرابر شد و به هفت‌میلیارد تومان رسید.
آیا تنها هفت‌میلیارد تومان سازمان بهزیستی را کافی می‌دانید؟ آیا بهتر نیست دستگاه‌های مختلف همچون آموزش‌وپرورش‌درصدی از بودجه خود را به پیشگیری از آسیب‌ها اختصاص دهند؟
صددرصد وظیفه ذاتی هر دستگاهی است که به این موضوع ورود پیدا کند اما یکی از مشکلاتی که در کشور وجود دارد این است که بعد از بروز هر آسیب به آن ورود پیدا می‌کنیم و من فکر می‌کنم باید‌درصد زیادی از اعتباراتشان را به پیشگیری اختصاص دهند. اینکه به ستاد چقدر بودجه اختصاص یابد بستگی به این دارد که دستگاه‌های مختلف چقدر بودجه تخصیص دهند.
آیا فکر نمی‌کنید در زمینه آسیب‌های اجتماعی عقب مانده‌ایم؟
طبیعتا این‌چنین بود که این همایش برگزار شد، ما عقب افتاده‌ایم و نکته قابل توجه این است که لغتی به نام آسیب نوپدید در دنیا و به زبان انگلیسی وجود ندارد و این نشان می‌دهد آنها وقتی تکنولوژی را تولید و وارد کردند، آموزش و فرهنگ‌سازی نیز انجام دادند. وقتی فناوری‌ای همچون موبایل و اینترنت وارد کشور ما شد حتما باید پیش از آن آموزش‌های مربوطه داده می‌شد و در همه دنیا جلوی اینترنت و موبایل را نمی‌گیرند بلکه آموزش می‌دهند.