برنج كيلويي شش هزار تومان. اين رقم تا همين يك سال پيش براي مردم و خريداران نجومي به شمار مي‌رفت ولي اين روزها كسي از ديدن آنها متعجب هم نمي‌شود. اوضاع آنچنان وخيم شده كه براي برنج هندي و پاكستاني آن‌هم به قيمت بيش از دو هزار تومان مردم مدت‌ها به صف مي‌شوند و براي آن سر و دست مي‌شكنند همان برنجي كه تا پارسال فقط خريداراني خاص از قشر خاص جامعه داشت. حال و روز بازار برنج هم دست كم براي ماه‌هاي آتي بستگي به سخاوت بهار دارد و ميزان بارندگي.
مصاحبه «اعتماد» با جميل عليزاده شايق، دبير انجمن برنج ايران را درباره همين بازار و آينده آن در ادامه مي‌خوانيد.
آقاي شايق در ماه‌ها و هفته‌هاي اخير قيمت برنج چه ايراني و چه انواع وارداتي به‌شدت افزايش يافته است، دليل اين افزايش را چگونه مي‌توان توصيف كرد؟
قيمت برنج چند ماهي است كه رو به افزايش است اما اين روند در هفته‌هاي اخير تشديد شده كه مهم‌ترين دليل آن را بايد در تصميمات لحظه‌يي و خلق‌الساعه وزارت صنعت، معدن و تجارت جست‌وجو كرد. به عنوان مثال اين وزارتخانه در مرحله اول تصميم گرفت واردات برنج با ارز مرجع صورت بگيرد بعد از آن سياست‌ها تغيير كرد و قرار بر اين شد كه مبناي واردات ارز مبادله‌يي قرار گيرد دست آخر هم هر دو نرخ در مبادلات لحاظ شد.
درباره تعرفه واردات سيرتحولات چگونه بود؟
تعرفه واردات در مرحله اول 90 درصد تعيين شد بعد آن را به 24 درصد كاهش دادند جالب اينكه فرمول محاسبه اين تعرفه جديد مشخص نيست چون تعرفه پيش از اين يا صفر بود يا 90 همين رقم هم از تصميمات عجيب وزارتخانه به شمار مي‌رود. درباره برنج وارداتي هم همين بلاتكليفي مشهود است به عنوان مثال اول برنج هندي و پاكستاني قرار بود به كشور وارد شود اما بعد پاي برنج اوروگوئه‌يي هم باز شد در همين شرايط هم قيمت برنج هندي معمولي در شمال كشور يعني مركز توليد برنج به سه هزار و 800 تومان هم رسيده است.
دليل اين شرايط چيست؟
عدم ثبات در تصميم‌گيري‌ها و نبود نظارت دقيق و مستمر دو عاملي است كه بازار برنج را به شرايط نابسامان فعلي مبتلا كرده است به نحوي كه در استان‌هاي شمالي قيمت هر كيلو برنج طارم به پنج هزار و 300 تومان رسيده است اين برنج وقتي به تهران مي‌رسد نه تنها با افزايش قيمت مواجه مي‌شود بلكه برنج درجه دو و سه مخلوط شده و به دست مشتريان مي‌رسد.
آينده بازار برنج و قيمت‌ها را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟
به نظر مي‌رسد شرايط فعلي دست كم تا عيد ادامه خواهد يافت يعني زماني كه كشاورزان به زمين‌هاي خود بازگردند در سال آينده هم همه‌چيز به ميزان بارندگي بهاري بستگي دارد اگر بارش باران مناسب باشد و بهاري سخاوتمند داشته باشيم مي‌توان اميدوار بود كه قيمت‌ها در ماه‌هاي آينده كاهش يابد هرچند كه عوامل رواني و البته شرايط تحريم در صورت تداوم، اثرات خود را اعمال خواهند كرد. به هر حال فعلا كه هواشناسي، بهاري پربارش براي ما پيش‌بيني كرده است كه مي‌تواند اميدوار‌كننده باشد.
اين عوامل در رشد ماه‌هاي گذشته چه ميزان تاثير داشته است؟
نمي‌توان تاثير عوامل رواني را ناديده گرفت به عنوان مثال برنجي كه امروز بيش از پنج هزار تومان قيمت دارد برداشت تيرماه شاليكاران است كه آن روزها سه هزار و 800 تومان قيمت داشت از آن روز هم اتفاق خاصي رخ نداده كه بتوان عامل گراني دانست بنابراين عوامل رواني تاثيري قابل توجه بر قيمت‌ها داشته‌اند.
آقاي شايق قيمت برنج وارداتي موجود در بازار را منطقي و واقعي مي‌دانيد؟
نه. هرتن برنج وارداتي 400 دلار قيمت دارد كه از هند و پاكستان و از بنادر جنوبي وارد كشور مي‌شود يعني حتي با احتساب دلار آزاد هم هر كيلو برنج وارداتي هزار و 400 تومان ارزش دارد اما به دوبرابر قيمت به فروش مي‌رسد اين موضوع هم از نبود كنترل صحيح ناشي مي‌شود در حال حاضر مانع خاصي براي واردات وجود ندارد بنابراين قطعا سودي در واردات وجود دارد كه گروه بزرگي به دنبال واردات برنج هستند.
كيفيت برنج وارداتي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
در ابتدا خبرها حكايت از برنج اوروگوئه‌يي داشت اين برنج 20 سال پيش هم وارد كشور مي‌شد و كيفيت بسيار خوبي داشت حتي بيم آن مي‌رفت كه با برنج داخلي رقابت كند اما بعد از واردات متوجه شديم نوع درجه دوم و سوم آن وارد كشور شده است انواع برنج هندي و پاكستاني هم در سبد واردات ديده مي‌شود.