با اعدام چند زورگیر در روزهای اخیر در کشور به جرم محاربه، پرسش های متعددی در اذهان عمومی در رابطه با این جرم و مجازات آن پدید آمده است. بیشتر فقهاء محارب را به کسی تعریف کرده اند که برای ایجاد رعب و وحشت میان مردم (إخافة الناس) اسلحه بکشد، چه در شهر باشد یا خارج از شهر.[1]
در این نوشتار، با دو استفتاء از آیت الله مکارم شیرازی با شرایط صدق محارب و حکم اعدام زورگیران آشنا خواهید شد.
شرایط صدق محارب و مفسد فی الارض
سوال:
الف) شرایط صدق محارب و مفسد فى الارض در عصر حاضر چیست؟ اگر عدّه اى از مسیحیان در بعضى از کشورها به صورت مستقیم یا غیر مستقیم، با مسلمانان در حال جنگ باشند، آیا احکام محارب درباره آنها جارى مى شود؟
ب) آیا براى تحقق عنوان محاربه، صرف تهدید با اسلحه کافى است، یا تحقّق قتل یا سرقت نیز لازم است؟ چنانچه سرقت لازم باشد، آیا نصاب شرط است؟
ج) آیا در تحقّق عنوان محاربه، مکان نیز دخالت دارد؟ مثلا، آیا لازم است عمل ارتکابى در دارالاسلام باشد، یا در غیر دارالاسلام نیز صدق عنوان محاربه امکان پذیر است؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی:
محارب به کسى مى گویند که با اسلحه مردم را تهدید کند و قصد جان یا مال یا ناموس مردم را داشته باشد، و در محیط اجتماع ناامنى ایجاد کند. مفسد فى الارض کسى است که منشأ فساد گسترده اى در محیطى شود; هر چند بدون توسّل به اسلحه باشد، مانند قاچاقچیان موادّ مخدّر و کسانى که مراکز فحشا را به طور گسترده ایجاد مى کنند. و اگر در غیر کشور اسلامى، این کار در منطقه مسلمان نشین صورت گیرد، حکم محارب نیز جارى مى شود.
حکم اعدام برای زورگیران محارب
سوال:
آیا می توان برای فرد یا افرادی که اقدام به زورگیری در ملأ عام می کنند حکم اعدام صادر کرد با توجه به اینکه حکم اسلام در مورد قتل ، قصاص نفس است؟
پاسخ آیت الله مکارم شیرازی:
چنانچه مصداق محارب شناخته شوند حکم اعدام مشروع است.
پی نوشت:
[1].شرائع الإسلام، ج4، ص: 167.