گفت وگوی زنده تلویزیونی محمود احمدی نژاد در شب دوم دی ماه گذشته بازتاب های فراوانی در محافل داشت. این بار نیز او پاسخ هایی به پرسش های مرتضی حیدری داد که برای افکار عمومی قانع کننده نبود.
سخنانی از این دست که نرخ تورم افزایش اندکی داشته، قدرت خرید مردم بالا رفته، مبلغ یارانه های نقدی پنج برابر افزایش می یابد، و البته ادعای پرداخت مابه التفاوت نرخ ارز رسمی و آزاد، بخشی از گفته هایی بود که در این گفت و گوی تلویزیونی از زبان محمود احمدی نژاد شنیده شد.
مطابق معمول، فردی که برای گفت وگوی زنده تلویزیونی مقابل محمود احمدی نژاد نشست کسی نبود جز مرتضی حیدری. این برای چندمین بار در طول هشت سال اخیر بود که او همراه با تیم مصاحبه کننده تلویزیونی راهی پاستور شد تا پرسش هایی را با رییس دولت در میان بگذارد.
فردای شب مصاحبه مرتضی حیدری با محمود احمدی نژاد، بسیاری به او خرده گرفتند که گفت وگویی خنثی با رییس دولت داشته است. این انتقاد تنها به گفت وگوی اخیر مربوط نمی شود و در مصاحبه های پیشین وی با رییس دولت، انتقادهای جدی به نحوه پرسش و پاسخ ها مطرح شد و مجری با سابقه سیما این انتقادات را نیز وارد می داند.
مرتضی حیدری در گفت وگو با " تجارت فردا" چالش های مصاحبه با نفر اول اجرایی کشور را بیان می کند.
از چه موقع شما به عنوان مجری گفت وگو کننده با آقای رییس جمهور انتخاب شدید؟
تقریباً از ابتدای شروع به کار دولت آقای احمدی‌نژاد در سال ۸۴ من به عنوان مجری برنامه‌های رئیس‌جمهور در انجام گفت وگوهای زنده تلویزیونی انتخاب شدم. این روند در دولت دهم نیز ادامه داشته و در آخرین گفت وگوی زنده ای که شب دوم دی ماه از شبکه یک سیما پخش شد بنده برای چندمین بار مقابل آقای احمدی نژاد نشستم. همچنین تقریبا سالی یک یا دوبار با روسای دو قوه دیگر هم مصاحبه دارم.
انتخاب شما بر اساس تصمیم یک تیم کارشناسی در صدا و سیما بود یا آنکه از نهاد ریاست جمهوری شما را برای گفت وگوهای زنده با آقای احمدی نژاد انتخاب کردند؟
این یک انتخاب طبیعی بود. من در گفتگو با کاندایدهای انتخابات ریاست جمهوری در سال ۸۴ از همه ۸ نفر قول گرفتم در صورت انتخاب ، هر ۴۵ روز یکبار باهم یک گفتگوی زنده تلویزیونی داشته باشیم.
دکتر احمدی نژاد تقریبا هر سه ماه یکبار این کار را تا اینجا انجام داده که بسیار شایسته تقدیر است چون من اصلا فکرش را هم نمی کردم این اتفاق بیافتد چون اساسا اینگونه گفتگوها در کشور ما اصلا سابقه نداشت.
روسای جمهور قبلی فقط در کنفرانس های مطبوعاتی شرکت می کردند و مصاحبه های اختصاصی یا با شبکه های خارجی بود یا بصورت خبری و خیلی کوتاه.
البته بدیهی است که سوابق کاری بنده به عنوان مجری گفتگوهای خبری صدا و سیما هم در این انتخاب موثر بوده است چون به هرحال من بیش از ۵۰۰۰ مصاحبه زنده مهم داخلی و خارجی در تلویزیون داشته ام و این در حالی ست که رکورد هیچ یک از همکاران من به ۵۰۰ هم نمی رسد.
بنابراین طبیعی است که برای مصاحبه با رئیس‌جمهور باید کسی انتخاب شود که هم تجربه کافی و طولانی در زمینه انجام مصاحبه و گفت و گو داشته باشد و هم در این عرصه برای مردم یک چهره شناخته شده باشد.
فکر می‌کنم به این دلایل است که من به عنوان مجری ویژه مصاحبه کننده با رییس جمهور انتخاب شدم. البته اصولا همیشه مصاحبه با سایر سران قوا را نیز من انجام میدهم. همین امسال دوبار با رییس مجلس و یک بار هم با رییس قوه قضاییه مصاحبه زنده تلویزیونی داشته ام.
گفت وگوی اخیر شما با آقای احمدی نژاد که شنبه گذشته برگزار شد، حاشیه های زیادی به دنبال داشت. ابتدا می خواهم بدانم مصاحبه اخیر چندمین گفت وگوی ویژه با ایشان از ابتدای دولت نهم تاکنون بود؟
در حال حاضر به طور دقیق به خاطر ندارم که چند مصاحبه زنده با او داشته ام اما تقریباً هر سه ماه یک بار به طور مرتب با آقای رئیس‌جمهور مصاحبه داشته ام. البته گاهی اوقات نیز در انجام مصاحبه ها وقفه افتاده است ولی هر سه ماه یک بار من با ایشان به گفت وگو نشسته ام.
مصاحبه با آقای احمدی نژاد سخت نیست؟
نه به هیچ وجه سخت نیست و جذابیت های خاص خود را داشته است. من همیشه با اشتیاق در این مصاحبه ها حاضر می شوم.
به این دلیل می گویم سخت و دشوار، چون روال آقای احمدی‌نژاد تاکنون اینگونه بوده است که وی در رو در رویی با خبرنگاران و مواجهه با سوالات چالشی علاقه دارند که پاسخ را با سوال بدهند.
همانطور که اشاره کردم، مصاحبه با وی برای من سخت و دشوار نبوده و نیست؛ به هر حال اگر ادعا تلقی نشود، من در کار و حرفه خود، تاحدودی حرفه‌ای هستم.
بخشی از انتقاداتی که به گفت وگوهای زنده شما با رییس جمهور می شود به سوالات مطرح شده برمی گردد. پیش از انکه به این انتقادات بپردازیم، می خواهم بدانم سوالات گفت وگو را خود شما طراحی می‌کنید یا آنکه سوالات به شما داده می شود و می گویند که همین ها را بپرس؟
سوال خیر اما محورهای اصلی سوالات به هر حال مشخص است چون وی برای پاسخگویی دقیق در جایگاه مقام اول اجرایی کشور باید آمادگی قبلی داشته باشند، اما اینگونه نیست که سوالات سفارشی و دیکته شده باشد؛ اغلب سوالات حین مصاحبه و براساس روند گفتگو و پاسخهای وی مطرح می شود. اما اینکه سوالات از قبل معلوم و مشخص باشد،خیر؛ بیشتر محتوی و محورها ملاک قرار می گیرد.
مثلاً در مصاحبه شنبه شب گذشته، که همزمان با سالگرد هدفمندی یارانه ها برگزار شد، عمدتاً رویکرد سوالات مربوط به موضوع هدفمندی بود. یا آنکه گفت وگوی من با وی در شهریور ماه گذشته چون همزمان با برگزاری اجلاس سران غیرمتعهد‌ها در تهران بود بیشتر حال و هوای سیاسی و بین‌المللی داشت. به هر حال، سوالات با آقای رییس جمهور در حین انجام مصاحبه طرح می‌شود.
برای طرح محور سوالاتی که می خواهید در گفت وگو با آقای احمدی نژاد مطرح کنید، از مشاورانی که دارید کمک می گیرد یا آنکه از گزینه های دیگری استفاده می کنید؟
اگر منظورتان تیم مشاوره ای است،خیر. معمولا چند روز پیش از انجام مصاحبه که باید به دفتر نهاد ریاست جمهوری بروم محور سوالات را از منابع مختلف جمع آوری می کنم. این منابع می تواند سایت ها و خبرگزاری ها باشد که موضوعات روز را تحلیل می کنند.
منبع دیگر من برای طرح سوالات، موضوعاتی است که مردم در کامنت‌های سایتهای خبری می‌گذارند. این بخش کمک زیادی به من برای طرح سوالات مورد نظر می کند و تا حدود زیادی فضای مطالبات عمومی جامعه دستم می‌آید. بخش دیگری که به کمک من می آید تجربیات خودم است که در گفت وگو با رییس جمهور چگونه سوالاتی را مطرح کنم. البته گاهی هم با بعضی از دوستان مشورت هم می‌کنم.
معمولا پس از هر گفت وگوی تلویزیونی با رییس جمهور واکنش‌هایی که با شما شده چگونه بوده است؟
تاکنون اینگونه بوده که بعد از هر گفت‌وگو، هم همکاران رسانه‌ای من و هم مردم، نمایندگان مجلس و نیز شخصیت‌های سیاسی اقتصادی و دانشگاهی ، معمولاً به مصاحبه ها نقد‌های فراوانی می‌کنند والبته هرکدام بسته به پایگاه اجتماعی و تفکر سیاسی که دارند از منظرهای متفاوت آنرا نقد می کنند.
اما پاسخی که می‌توانم به این نقدها بدهم این است این نقدها و گلایه ها هم درست است هم غلط؛ درست است از این جهت که به هر حال مردم علاقه دارند مصاحبه هایم با آقای احمدی نژاد خیلی صریح و شفاف باشد و بیشتر سوالات چالشی مطرح کنم و ایشان را به پاسخ های شفاف تر وادارم تا آنها به پاسخ سوالاتشان برسند ؛ اما از منظر دیگر این نقدها اگر چه محترم است اما باید در نظر داشت که از هر ظرفی باید به آندازه ظرفیت آن انتظار داشت و از یک مصاحبه تلویزیونی یک ساعته به همان اندازه.
اولا قرار نیست در یک مصاحبه زنده تلویزیونی یک تا دو ساعته به تمام سوالات حوزه مسوولیت رئیس جمهور پاسخ داده شود. طبیعی است که ما ناگزیر هستیم به برخی از این سوالات بپردازیم و فرصت چندانی به طرح بخش عمده ای از سوالات نمی رسد. ثانیا اگر قرار باشد در طرح یک سوال دایما چالش کنیم مصاحبه با عالیترین مقام اجرایی کشور در حد همان یک سوال باقی می ماند و چیزی از گفتگو دستگیر کسی نمی شود.
این انتقاد هم می شود که شما به سادگی از کنار پاسخ هایی که اقای احمدی نژاد به سوالات می دهد می گذرید و به اصطلاح چالش نمی‌کنید.
از این دست انتقادها زیاد شنیده ام. اما باید بدانید که در مصاحبه و گفت وگو با شخصیتی مانند رئیس جمهور اینگونه رفتار و روش مصاحبه اصلاً منطقی نیست؛ به لحاظ حرفه‌ای هم درست نیست، چه در هیج کجای دنیا هم روش مصاحبه با رییس جمهور این نیست.
گفت وگو با رییس یک دولت و نفر اول قوه مجریه یک روش استاندارد و مشخص دارد،اینکه مصاحبه‌کننده سوالش را مطرح می‌کند و رئیس‌جمهور پاسخ می‌دهد، و این مردم و رسانه‌ها، افکار عمومی و نمایندگان مجلس، صاحب‌نظران سیاسی و اقتصادی و دانشگاهیان هستند که باید پاسخ های رییس جمهور را تحلیل کنند که پاسخ هایی که به سوالات داده می شود قانع‌کننده و درست است یا خیر؟
چالش بنده در گفت وگوهایم با رئیس جمهور به لحاظ جایگاه حقوقی که وی دارد صحیح نیست،ضمن آنکه در صورت کشاندن فضای گفت وگو به چالش، اساسا امکان طرح سوالات بعدی از ما گرفته می شود.
این روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها، نمایندگان مجلس و صاحب‌نظران سیاسی و اقتصادی هستند که می‌توانند پاسخ های داده شده را نقد کنند. و این اتفاق نیز تاکنون پس از هر مصاحبه زنده ای که وی داشته رخ داده است.
بنابراین از یک مصاحبه یک ساعت و نیمه، انتظار بیش از این نمی‌شود داشت، به طور مثال در گفت وگوی اخیر اگر بنده بر سر مثلاً میزان نرخ تورم، چالش می کردم تمام وقت برنامه به این موضوع اختصاص پیدا می کرد و عملاً نکته ای از این مصاحبه دستگیر مخاطب نمی شد. بنابراین به اعتقاد من روش درست و حرفه‌ای مصاحبه با رییس جمهور همین است، البته این موضوع قابل بحث است و همکاران رسانه ای و افراد مختلف می‌توانند روی آن نقد کنند.
نکته دیگر اینکه مصاحبه رئیس‌جمهور آمریکا را هم اگر ببینید معمولاً گفت وگوی اختصاصی به ندرت صورت می گیرد و اغلب مصاحبه ها عمومی است و معمولا از سوی مجری عنوان می شود که آقای رئیس جمهور امروز فقط به این خبرنگاران پاسخ می‌دهد و اسامی اعلام می شود.
خبرنگاران نیز فقط سوالات خود را مطرح می کنند و رئیس‌جمهور جواب می‌دهد بدون آنکه هیچ تعرضی در پاسخ رئیس‌جمهور از سوی کسی در آن جلسه صورت بگیرد.
من فکر نمی‌کنم هیچ رئیس جمهوری در دنیا به اندازه آقای احمدی‌نژاد مصاحبه اختصاصی داشته باشد. در گفت وگوهای اختصاصی نیز که من تاکنون با وی داشته ام، ظرفیت اینگونه مصاحبه ها همان قدر است که سوالاتی را مطرح کنیم و او جواب دهند و در واقع وی برای اقناع افکار عمومی پا به این مصاحبه ها می گذارند.
حال اگر افکار عمومی قانع نشد معلوم است که وی پاسخ‌هایشان قانع کننده نبوده و این کفایت می‌کند. ما که قرار نیست خدای نکرده به شخصیت حقیقی و یا حقوقی رئیس‌جمهور تعرض کنیم چون وی پاسخ هایش را در این گفت وگوها می‌دهد و این جامعه است که باید قضاوت کند. مثلا در مورد اخیر، همچنان پس از گذشت چند روز قضاوت‌ها در مورد مصاحبه شنبه شب گذشته ادامه دارد و این طبیعی است.
در یک کلام اینکه هدف این گفتگوها، طرح سوالات از رییس جمهور و شنیدن پاسخهای وی است. آحاد جامعه می توانند در مورد جوابها قضاوت کنند، اقناع بشوند یا نشوند و یا اینکه چند روز در همه محافل درباره آن صحبت کنند. قرار نیست بنده سوالی بکنم و یا درگیری ایجاد کنم که عده ای هورا بکشند و عده دیگری هو کنند.
در واقع شما با رییس جمهور گفت‌وگو می کنید نه مناظره.
دقیقاً اشتباهی که رخ می دهد همین است. بعضی از همکاران رسانه‌ای من تصور می‌کنند که بنده دارم با رئیس‌جمهور مناظره می‌کنم که به هیچ وجه اینگونه نیست. اگر بنا بر مناظره باشد قطعا شکل و ساختار آن متفاوت است، اما من رو به روی ایشان می نشینم برای یک مصاحبه و گفت وگو.
سوالات را با صراحت و البته با احترام در حین گفت وگو می‌پرسم و ایشان جواب می‌دهد، ضمن اینکه شأن و جایگاه حقوقی که ایشان دارد هم باید مدنظر باشد. این به معنای تملق‌گویی ، عدم‌صراحت و شفافیت نیست؛ در مورد گفت وگوی شنبه شب گذشته، سوالات من از رییس جمهور بسیار شفاف و صریح بود و سوالاتی در مورد آثار تورم، اقدامات بانک‌ها، آثار هدفمندی یارانه ها و موضوعات چالشی دیگر مطرح شد و ایشان هم پاسخ های خود را دادند؛ حالا اگر جامعه از پاسخ های آقای احمدی نژاد قانع شد یا نشد مقصر من نیستم.
انتظار دارم پاسخ شفافی از شما بشنوم؛ اینکه شما در گفت وگوهایتان با رییس جمهور بیشتر به دنبال اقناع افکار عمومی هستید یا پرسشگری؟
ما در مصاحبه های زنده با اقای احمدی نژاد می‌خواهیم سوالاتی که برای عموم و نخبگان مطرح است با ایشان در میان بگذاریم و پاسخهای ارشد‌ترین مقام اجرایی کشور را بشنویم. این پاسخ‌ها چه است و چه قضاوتی در مورد آن می‌شود ما دیگر در جایگاه قضاوت نیستیم.
به عنوان مثال، من در مصاحبه قبلی با آقای رئیس‌جمهور پرسیدم که شایعه شده است که دلار به سه هزار تومان خواهد رسید. آن موقع نرخ دلار در بازار حدود ۱۹۰۰ تومان بود. پس از آن مصاحبه، نرخ دلار این رقم را رد کرد و طی مدت کوتاهی پس از آن دلار به سه هزار تومان رسید.
بسیاری همان موقع به من انتقاد می‌کردند که آن حرف تو باعث شد که دلار به سه هزار تومان برسد البته واقعا نمیدانم این حرف درست است یا خیر . می‌خواهم بگویم که ما باید شرایط حساس جامعه را در نظر بگیریم.
من در مصاحبه شنبه شب پیش هم از آقای رئیس‌جمهور در مورد نرخ ارز سوال کردم و گفتم که برنامه دولت چیست؛ می خواهید نرخ ارز را پایین بیاورید یا آنکه قیمت کالاها را افزایش دهید که این دو را به هم نزدیک کنید؟ اما آیا حالا اینجا بنده به دنبال پاسخ رییس جمهور باید وارد چالش با ایشان شوم و بگویم نخیر شما چند بار گفتید نرخ ارز پایین می آید اما این اتفاق رخ نداده و افزایش هم داشته است، این چالش چه نتیجه مثبتی می تواند برای اقتصاد کشور و جامعه داشته باشد؟ آنهم در شرایطی که همه ما می دانیم که جامعه ما در حال حاضر در یک وضعیت التهابی به سر می برد.
همین مصاحبه اخیر که به تعبیر شما و خیلی‌های دیگر، آرام و به ظاهر خنثی بود آثار و تبعاتی را در بازار داشته است. بنابراین معتقدم که در مصاحبه اختصاصی با رئیس جمهور باید مسائل زیادی را درنظر داشت سپس پا به گفت وگو گذاشت.
به هر حال من به منتقدان کاملاً حق میدهم و آنها درست می‌گویند منتهی ما به عنوان یک وظیفه ملی باید جمیع جهات را همزمان با هم در نظر بگیریم.
فکر می‌کنید در گفت وگوی شنبه‌شب پیش، سخنان آقای احمدی‌نژاد تا چه اندازه روی اقتصاد و بازار اثر گذاشت؟
نرخ دلار و ارز در کشور ما به خصوص در ماه‌های اخیر منتظر بهانه بوده است؛ یعنی به هر بهانه‌ای نرخ آن بالا می رود. من واقعاً نمی‌توانم بگویم که مصاحبه اخیر منجر به جهش دوباره نرخ ارز در بازار شده است یا خیر . حال آنکه برخی از خبرگزاری‌ها و سایت‌ها جداولی را طرح کرده و مدعی شده اند که پس از هر بار اظهار نظر از سوی آقای رییس جمهور، نرخ ارز در بازار افزایش یافته است ؛اینگونه تحلیل ها هم می‌تواند علمی باشد هم نباشد. اما من تاکنون هیچ مطالعه آماری علمی در این زمینه انجام نداده‌ام که بخواهم این تحلیل ها را تایید یا رد کنم.
به نظر می رسد که شما به گونه ای زیرکانه، در برنامه یکشنبه شب "پایش" سخنان و آماری را که آقای رییس جمهور در گفت وگو با شما بیان کرد، به چالش گرفتید و با یک نمودار به تمام آن آمارها پاسخ دادید.
در برنامه هفته گذشته پایش به عنوان یک برنامه تلویزیونی مستقل گزارش هایی را مطرح کردیم که به نوعی بخش‌هایی از آن با صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور همخوانی نداشت و خیلی ها پس از پخش این برنامه از من انتقاد کردند که چرا این آمار و نمودار را در گفت وگو با اقای احمدی نژاد مطرح نکردی و فردای آن روز این گزارش را در برنامه پایش رو کردی؟
پاسخ من این است که این اقدام به این معنی نبود که شنبه شب گذشته من اطلاعی از آمار افزایشی قیمت ها در دو سالی که از اجرای هدفمندی یارانه ها می گذرد نداشتم یا آنکه معذوریت داشتم؛ به هیچ وجه اینگونه نبود.
مسئله این است که در مصاحبه با رئیس‌جمهور روش حرفه‌ای به این شکل است که ما سوالاتمان را مطرح می‌کنیم و آقای رئیس‌جمهور پاسخ می‌دهند و این افکار عمومی و جامعه و رسانه‌ها هستند که باید قضاوت کنند.
اگر قضاوت افکار عمومی و نخبگان جامعه مثبت بود، آقای رئیس‌جمهور برنده آن مصاحبه است، اگر قضاوت ها منفی بود طبیعی است که برنده نیستند. در هر حال ما وظیفه خودمان را انجام دادیم.