فرارو- آیا زمان برای اعلام ارز تک نرخی فراهم است؟ چه کسانی از این تصمیم سود می برند؟ آیا ارز تک نرخی به فقیرتر شدن قشر آسیب پذیر کمک می کند؟ نظر تولید کنندگان و صادرکنندگان در این باره چیست؟ و...
به گزارش فرارو، اینها سوالاتی است که با نزدیک شدن به اول آذر ماه، زمانی که به گفته وزیراقتصاد قرار است که پرداخت ارز مرجع متوقف شود در ذهن فعالان عرصه اقتصاد شکل می بندد.
دو روز پیش شمس‌الدین حسینی، وزیر اقتصاد از تک‌نرخی شدن ارز و مبنا قرار گرفتن نرخ ارز مرکز مبادلات از اول آذر ماه خبر داد. به گفته شمس الدین حسینی مبنای محاسبه حقوقی و گمرک در ایران، ارز دولتی به قیمت ۱۲۲۶ تومان بوده که این نرخ مبنا از ابتدای آذر تغییر کرده و مبنای محاسبه حقوق ورودی کالای وارداتی نرخ ارز در مرکز مبادلات خواهد شد.
وزیر اقتصاد همچنین افزود: «به این ترتیب دیگر گمرک دو نرخ ندارد و همه را با نرخ ارز مرکز مبادلات محاسبه می‌کند.»
دولت در تازه‌ترین اقدام‌ها برای عملی کردن حذف ارز مرجع و به دنبال آن جلوگیری از تاثیر افزایش نرخ ارز بر قیمت کالاها، تصمیم گرفت که تعرفه‌های واردات اولویت‌های یک و دو را کاهش دهد.
امروز (یکشنبه) اما محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی در واکنش به این خبر گفت: «ارز تک نرخی به قوت خود باقی است و کالاهای اساسی حتماً به نرخ ارز مرجع وارد می‌شوند.»
تصمیم دولت مبنی و حذف ارز مرجع (1226 تومانی) و تغییر مبنای محاسبه حقوق ورودی کالای وارداتی واکنش موافقان و مخالفان را در پی داشت. در این میان هم می توان دولتی ها را دید و هم مجلسی ها، بازارگانان و کارشناسان که نسبت به این تصمیم دولت واکنش نشان داده اند.
دکتر پویا جبل عاملی در
یادداشتی که برای روزنامه دنیای اقتصاد نوشت، ضمن تشکیک در ثبات اخیر بازار این سوالات را مطرح کرد که در صورتی که بانک مرکزی توانست نرخ بازار آزاد را به مرکز مبادلات نزدیک کند، آیا می توان این نرخ را باز هم کاهش داد یا نه؟ با نرخ مرجع چه باید کرد؟
وی در پاسخ به این دو سوال گفت که در صورتی که قدم اول از سوی بانک مرکزی برداشته شود دولت نمی بایست در صدد کاهش بیشتر نرخ ارز باشد چرا که در این شرایط این نرخ انگیزه های تولید و صادراتی را تضمین می کند. جبل عاملی در پاسخ به سوال دوم گفت که دولت می تواند با ارائه آمار شفاف در مورد مقدار تخصیص ارز مرجع به کالاهای اساسی و تفاوت نسبتا اندک آن با نرخ بازار مبادلات می تواند ارز مرجع را حذف کند. هر چند که این کار با مخالفت هایی روبرو است.
از میان مجلسی ها
ابراهیم نکو، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس هم با اشاره به وعده وزیر اقتصاد مبنی بر تک نرخی شدن ارز از ابتدای آذر ماه معتقد است که دولت نمی بایست با اظهارات نسنجیده بازار را دچار التهاب دوباره کند.
وی تاکید کرد: شرایط حاضر ثبات کمی به خود گرفته است و در فاصله زمانی کوتاه امروز تا آغاز آذر نیز نمی توان در راستای تک نرخی کردن ارز گام برداشت. تبعات منفی طرح این مسائل در شرایط حاضر از محاسن آن بیش تر است چرا که امروز این بحث می تواند به تخلفات دیگری در زمینه بازار ارز دامن بزند و تعدادی سودجو اقدام به کارهای دیگری می کنند که این کارها می تواند بازار را متشنج کند.
اما پیش از این جعفر قادری، سخنگوی کمیسیون ویژه نظارت بر اجرای اصل 44 قانون از پیشنهاد این کمیسیون مبنی بر تک نرخی شدن ارز و اعطای یارانه به کالا های اساسی خبر داده بود.
علاء میر محمد صادقی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران از آن جمله دولتی هایی است که با این تصمیم
مخالف است. به اعتقاد میرمحمد صادقی، این اقدام به ضعیف‌تر شدن قشر کم درآمد جامعه می‌انجامد. به اعتقاد میرمحمد صادقی، ارز مرجع با قیمت 1226 تومان به واردات کالاهای ضروری تعلق می‌گیرد که توسط خود دولت وارد کشور می‌شود و حذف این ارز تنها باعث بالا‌رفتن قیمت کالاهای حیاتی و به زحمت‌افتادن طبقه حقوق‌بگیر جامعه است.
وی اضافه کرد: «در حال حاضر صادرکنندگان آمادگی عرضه ارز خود به قیمت مبادله‌ای را ندارند. قرار ما این بود که تعلق‌گرفتن ارز صادراتی به واردات به صورت توافقی باشد، از این‌رو اگر قرار باشد که قید شود صادرکنندگان ارز خود را با قیمت مبادله‌ای در اختیار وارد‌کنندگان قرار دهند، عملا امکان‌پذیر نیست.»
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه با حذف ارز مرجع ارز تک نرخی نمی شود زیرا هنوز نرخ ارز در بازار آزاد وجود دارد تصریح کرد: «حذف ارز 1226 تومانی به نفع دولت است و مبنا قراردادن نرخ ارز در مرکز مبادله ارزی نیز مقید‌کردن صادرکنندگان برای به فروش رساندن ارزی است که با قیمت بالا تهیه کرده و مجبورند آن را با قیمت پایین‌تر به فروش برسانند.»
فعالان اقتصادی چه می گویند؟
در میان
فعالان بخش تولید و صادرات هم هستند کسانی که این تصمیم دولت را در این برهه مناسب نمی دانند. این عده به دلیل اینکه تحولات نرخ ارز یکباره اتفاق افتاده و اثرات آن قابل پیش‌بینی نبوده، آمادگی مواجهه با این وضعیت را نداشته‌اند و نسبت به تک‌نرخی شدن ارز با دید تردید نگاه می‌کنند.
محمد مروج، رییس انجمن صنایع نساجی با استقبال از تک نرخش دن ارز و برچیده شدن امکان رانت گفت: با تک نرخی شدن قیمت ارز باید موضوع بازپرداخت تسهیلات دریافتی از سوی بخش تولید نیز مشخص شود. اگر قرار باشد که بازپرداخت بدهی‌ها با نرخی نزدیک به نرخ مرکز مبادلات باشد، بسیاري از واحدهای تولیدی با مشکل روبه‌رو خواهند شد.
اما از سوی دیگر حسین سلیمی، عضو هیات مدیره انجمن مدیران صنایع در خصوص اجرایی شدن تصمیم دولت کفت: تک نرخی شدن ارز نیازمند این است که ارز کافی نیز در کشور وجود داشته باشد.
البته وی با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر کاهش صادرات نفت ایران به یک میلیون بشکه در روز از سال آینده اضاف کرد: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر ارز حاصل از صادرات یک میلیون بشکه نفت در روز به اضافه 30میلیارد دلار درآمد حاصل از صادرات غیرنفتی در خزانه موجود باشد، کمبود ارزی در کشور وجود نخواهد داشت.»
عبدالحمید قدیمی، دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری نیز در مورد پررنگ شدن نقش مرکز مبادلات ارزی و تک نرخی شدن قیمت ارز گفت: «نزدیک به دو ماه از فعالیت مرکز مبادلات ارزی مي‌گذرد، اما میزان مبادلات ارزی در این مرکز به گونه ای نیست که بتواند مرکز ثقل سیاست ارزی شود. در واقع در صورتي که 80درصد مبادلات ارزی کشور در این مرکز صورت مي‌گرفت مي‌توانستیم قیمت‌های تعیین شده در این مرکز را به عنوان مبنا قرار دهیم.»
دبیر انجمن صنایع ریخته‌گری افزود: «تک‌نرخی شدن قیمت ارز و نزدیک شدن آن به نرخ مرکز مبادلات، عملا باعث مي‌شود که قیمت مواد اولیه و مولفه‌های تولید دو برابر شود که این موضوع در قیمت تمام شده محصولات نیز تاثیر مي‌گذارد. این موضوع قدرت خرید مردم را نیز نصف مي‌کند.»
به نظر می رسد که دولت می بایست پیش از هر اقدامی تبعات این تصمیم خود را با فعالان عرصه اقتصاد در میان بگذارد تا نسبت به عواقب آن چاره اندیشه کند.