فرارو- با تشدید فشار اقتصادی بر قشر آسیب پذیر جامعه، مجلس تصمیم گرفت تا با تصویب فوریت طرحی، دولت را ملزم کند تا کالاهای اساسی مورد نیاز دهک اول پایین جامعه را تامین کند. این اقدام مجلس شایعه بازگشت کوپن سر زبانها انداخته است.
پیش از این احمد توکلی با اشاره به کاهش قدرت خرید مردم از دولت خواسته بود تا به فکر تهیه کالاهای اساسی مورد نیاز مردم باشد و راهکار پیشنهادی وی احیای نظام کوپنی بود.
همچنین با اقدام اخیر دولت مبنی بر ممنوعیت توزیع کالاهای اساسی توسط واردکنندگان بحث بازگشت اقتصاد کوپنی داغ تر شد. چنانکه محمد خوشچهره در مصاحبه ای در روز چهارشنبه با استقبال از این طرح گفت که دولت توانایی این را دارد که به 5 دهک پایین جامعه که نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند، یارانه کالای اساسی پرداخت کند.
وی با بیان موقتی بودن این سیاست افزود که آمریکا بیش از 6 ماه نمی تواند اجماع جهانی علیه ایران را پایدار نگه دارد.
رحیمی، معاون اول رئیس جمهور هم پیش از این با تاکید بر ذخیره کافی کالاهای اساسی گفته بود که دولت 20 هزار میلیارد تومان برای کالاهای اساسی مردم کنار گذاشته است. وی شایعه بازگشت کوپن به اقتصاد را رد کرده بود.
سعید لیلاز، کارشناس اقتصادی در این باره در گفتگو با فرارو گفت: «اولین چالشی که دولت برای اجرا با آن مواجه است تفکیک دهک های اقتصادی کشور است. طرح "خوشه بندی" که در سال 88 مطرح شد به دلیل فقدان نظام اطلاعاتی جامع در کشور با شکست مواجه شد. چرا که پس از جمع بندی اطلاعات، متصدیان امر به این نتیجه رسیدند که نیمی از اطلاعات غلط یا خلاف واقع بوده است.»
به گفته وی نبود اطلاعات موثق از دهک های کشور به اینجا ختم شده است که در حال حاضر حدود 93 درصد از افراد کشور که بعضا در دهک بالای جدول هستند یارانه دریافت می کنند.
لیلاز در ادامه اضافه کرد: «پیش از هر چیزی ابتدا می بایست به این سوال جواب داد که این سیاست برای چه بازه زمانی قرار است که اجرا شود. اگر پیش بینی ها بر این است که در کوتاه مدت مشکلات اقتصادی رفع خواهد شد بنابراین این سیاست نمی تواند راهگشا باشد چرا که اساسا سیاست اقتصاد کوپنی برای دوره زمانی های بلند مدت بحراني تنظيم مي شود. اما اگر تصمیم بر اين است که این سیاست برای دوره زمانی نامحدودی اجرا شود چرا این سیاست به دیگر بخش های اقتصادی تسری پیدا نمی کند.»
وی با تاکید بر این نکته که می بایست ترمز قطار اقتصاد را در شرایط جنگ اقتصادی به یکباره کشید گفت: « اگر قرار است که این جنگ طولانی مدت باشد چرا در نظام تخصیص ارز، کاهش هزینه ها و تک نرخی شدن ارز، سیاست های موجود متناقض با این سیاست است. چرا در ده ساله اخیر بیشترین تخصیص ارز به خودرو های لوکس، امسال پرداخت شده است.»
وی گفت: «دولت می تواند با توجه به دو عنصر حیاتی پرداخت مبلغی به ازای 2 هزار تا 2 هزار 500 کالری در روز را به مردم تضمین کند و در کنار آن حوزه درمان را ملی اعلام کند. آنگاه دولت می تواند با این تمهیدات ارز را تک نرخی اعلام کند و آن را به دست بازار بسپارد.»
لیلاز با تاکید بر اینکه در مناقشات سياسي اقتصاد و حوزه سلامت به گروگان گرفته شده است گفت: «اگر این فرض را بپذیریم بحث از بازگشت اقتصاد کوپنی موضوعیت خود را از دست خواهد داد.»
وی در خصوص بازگشت اقتصاد کوپنی گفت این سیاست تنها در صورتی می تواند موثر واقع شود که در یک منظومه جامع استراتژیک به تمامی حوزه ها اعم از اقتصاد، سیاست، ژئو پلیتیک و امنیتی تسری پیدا کند. و این تنها در صورتی محقق می شود که با وفاق ميان متصديان امر، سیاست‌ها از یک جامعیتی برخوردار شود و هدف آن مشخص شود. تا وقتی که مقصد قطار سیاست معلوم نباشد بحث از اقتصاد کوپنی خارج از موضوع است.»
لیلاز با انتقاد از کسانی که می پندارند اتحاد غرب علیه ایران کوتاه مدت است گفت: «کشور در 15 سال گذشته همیشه از این گونه تحلیل ها ضربه خورده است. چراکه علیرغم رابطه نزدیک ایران با چین و روسیه، چهار قطعنامه علیه ایران با توافق این دوکشور در شوراي امنيت سازمان ملل تصويب شده است.»
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که اگر فرض را براین بگذاریم که تا 6 ماه آینده وضعیت اقتصاد رو به بهبود خواهد رفت، می بایست چه سیاستی را در پیش گرفت گفت: « هیچ اقتصاددانی در شرایط رو به بهبود، گزینه اقتصاد کوپنی را مطرح نمی کند. تجربه پرداخت یارانه هم در این مدت مشخص کرده که این سیاست با شکست مواجه شده است. بنابراین در این شرایط بهترین گزینه برای مقابله با فقر، مهار تورم و تلاش برای کاهش نرخ بیکاری و ایجاد اشتغال است،كه از وظایف اساسی دولت به شمار مي روند.»