مردی که دوره گذشته در انتخابات امریکا با شعار تغییر روی کار آمد، این بار در شعارهای انتخاباتی خود سخنی از تغییر به میان نیاورد و به جای آن امید را به عنوان شعار انتخاباتی خود برگزید. اما آیا این به معنای تداوم سیاست های گذشته اوباما است؟
روسای جمهور دموکرات در دور دوم ریاست جمهوری خود، در صحنه سیاست خارجی جسور تر حاضر شده اند. آیا اوباما هم با دست زدن به ابتکارات جسورانه در سیاست خارجی این قاعده را تایید خواهد کرد؟
دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با دکتر صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیل گر مسائل خاورمیانه بررسی کرده است که حاصل آن را می خوانید:
به نظر شما باراک اوباما، در دوره جدید ریاست جمهوری خود، رویکرد و سیاست جدیدی در قبال خاورمیانه اتخاذ خواهد کرد؟
من تصور می کنم هیچ تفاوت جدی در رویکرد آقای اوباما در قبال کشورهای خاورمیانه و روند تحولات این منطقه به وجود نخواهد آمد. ایشان هم چنان از جنبش دموکراسی خواهی که در جهان عرب در دو سال گذشته به وجود آمده طرفداری خواهد کرد. ایشان هم چنان علی رغم تمایل اسرائیلی ها از طرح تهدید به حمله نظامی به ایران خودداری خواهد کرد. با این حال او هم چنان فشار های بیشتری علیه ایران اعمال خواهد کرد و در پی افزایش تحریم ها علیه ایران خواهد بود. بنابراین در مجموع من هیچ جنبه ای از سیاست خارجی اوباما در خاورمیانه را پیدا نمی کنم که دچار تغییر و تحول شود.
برخی معتقدند با توجه به این که این دوره دوم ریاست جمهوری باراک اوباما است و دموکرات ها به شکل سنتی در دوره دوم ریاست جمهوری ابتکاراتی را در سیاست خارجی نشان می دهند، احتمال دارد در بحث سوریه و ایران، شاهد این تغییر و تحول باشیم. آیا ممکن است این به معنای سخت گیری بیشتر بر سوریه و ایران باشد؟
بله؛ ممکن است منهای حمله نظامی به ایران در خصوص اقدامات دیگر و تاکتیک های دیگر، فشارهایی که از سوی واشنگتن علیه ایران وارد می شود، حتی بیشتر هم بشود. ممکن است در موضوع کمک به معارضین بشار اسد، اوباما جدی تر گام بردارد. چون همان طور که می دانید یکی از مشکلات عمده ای که مخالفین بشار اسد با آن مواجه هستند این است که هیچ دفاع ضد هوایی ندارند و هواپیماها و هلی کوپتر های رژیم سوریه به راحتی مناطق تجمع مخالفین، ساختمان های آن ها و مراکز آن ها را بمباران می کنند.
امریکایی ها تا کنون نگذاشته اند که سلاح ضد هوایی موثری به دست مخالفان بشار اسد برسد. دلیل این موضوع هم این است که امریکایی ها نگران هستند با توجه به حضور شمار زیادی از طرفداران القاعده و اسلام گرایان سلفی و تند رو در میان مخالفین بشار اسد، این سلاح های پیشرفته ضد هوایی اگر به دست مخالفان بشار اسد برسد، ممکن است زیاد طول نکشد تا این سلاح ها سر از اروپا و امریکا در بیاورند و علیه هواپیما های مسافربری شرکت های هواپیمایی غربی به کار گرفته شوند.
بنابراین، این که امریکا بخواهد سلاح ضد هوایی در اختیار مخالفان قرار دهد، کار چندان راحتی نیست و تا کنون هم امریکا اجازه این کار را یعنی مسلح شدن مخالفان بشار اسد به سلاح های ضد هوایی به کسی نداده است. ممکن است در این سیاست ها تجدید نظر هایی صورت بگیرد. چون اگر مخالفین بشار اسد بتوانند به سلاح های ضد هوایی دست پیدا کنند، هم چنان که مجاهدین افغان در افغانستان توانسته بودند که به سلاح های ضد هوایی دست پیدا کنند، آن وقت معادله درگیری نظامی بسیار تغییر خواهد کرد و به نفع مخالفان خواهد شد.
به نظر شما آیا در این دوره ریاست جمهوری اوباما، امکان مصالحه ایران و امریکا وجود دارد؟ این احتمال چقدر است؟
فشار بر روی ایران بسیار زیاد است. به نظر می رسد بخشی از مسئولین و بخشی از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در حال مطرح کردن این پرسش هستند که چه کسی گفته و چرا ما باید همواره دشمنی با امریکا را به صورت سرسختانه و لجوجانه ادامه دهیم. ممکن است کفه این که دشمنی با امریکا به جز لطمه به منافع ملی ایران، حاصل دیگری نداشته است، سنگین تر شود و در آن صورت شاهد جدی شدن آینده مذاکرات ایران و امریکا باشیم.