فرارو- آیت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در دیدار با جمعی از رزمندگان و ایثارگران دوران دفاع مقدس لوازم و زمينه‌هاي مناسب خروج از مشكلات فعلي را ايجاد وفاق و وحدت ملي، فضاي باز سياسي، توجه به خواست مردم، اجراي كامل قانون اساسي، سياست تنش‌زدايي و حل مشكلات بين‌المللي عنوان كرده و گفته است: «در اين مسير مي‌توانيم با مبنا قرار دادن سياست‌هاي كلي مورد تاييد رهبر انقلاب و تدوين برنامه‌هاي كارشناسانه و ايجاد دولت وحدت ملي به پيشرفت و سربلندي كشور و نظام كه خواست رهبر معظم انقلاب نيز هست، تحقق ببخشيم.»
چندی است بحث لزوم تشکیل دولت وحدت ملی در انتخابات آینده ریاست جمهوری در رسانه ها و محافل سیاسی مطرح شده است.
در این میان برخی کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی امکان تشکیل چنین دولتی میسر نمی باشد. این در حالی است که برخی دیگر اساسا به کار بردن واژه دولت وحدت ملی یا آشتی ملی را برای شرایط کنونی ایران نامناسب و اشتباه می دانند.
حشمت الله فلاحت پیشه استاد دانشگاه و نماینده سابق مجلس در این رابطه می گوید: «دولت وحدت ملی مربوط به نظامی است که دچار انشقاق جدی حاکمیتی شده است. یعنی زمانی که اختلافات حاکمیتی باعث شقاق جدی و حتی کشتارهایی بشود و کیان و سرزمین آن کشور به لحاظ اتحاد مورد تهدید قرار بگیرد؛ در این زمان بحث دولت وحدت ملی مطرح می شود.»
وی خاطرنشان می کند: «در جامعه ما چنین وضعیتی حاکم نیست و مشکلاتی که وجود دارد در سطح ملایم تری مطرح است؛ لذا من معتقدم درباره موضوع دولت وحدت ملی باید با تامل بیشتری صحبت کرد.»
وی با بیان اینکه در عمل یک دولت ائتلافی می تواند آینده این کشور را از لحاظ آرامش سیاسی و تداوم راه توسعه در قالب چشم انداز بیست ساله تامین کند می گوید: «طرفین باید باور داشته باشند که می توانند در انتخابات پیش رو یک دولت ائتلافی تشکیل دهند. اگر این باور شکل بگیرد آن موقع این مشکلات قابل حل خواهد بود.»
اما فلاحت پیشه درباره موانع پیش روی تشکیل دولت ائتلافی معتقد است: «مهمترین مانع در تشکیل دولت ائتلافی مانع ذهنی است. یعنی چون سیاست در ایران فقط با غیریت و اختلاف تعریف شده است؛ خیلی از سیاست مداران کشور ما احساس می کنند تا یک رقیب و دشمن برای خود تعریف نکنند نمی توانند نفس بکشند.»
وی ادامه می دهد: «به نظر من این مانع ذهنی باید برداشته شود و پذیرفته شود که امکان رسیدن به توافق هم وجود دارد. زمانی که همه قانون اساسی را قبول دارند و زمانی که هنوز حدود و ثغور حزبی در کشور ما کاملا شکل نگرفته است، امکان شکل گیری یک ائتلاف میانه روانه در کشور ما وجود دارد. ائتلافی که می تواند مانع از این شود که منافع جامعه بیش از این هدر رود.»
وی معتقد است: «در شرایط کنونی طیف عمده ای از نخبگان در کشور شکل گرفتند که نخواستند حیثیت سیاسی و پیشینه خود و حتی نیتی که برای خدمت به کشور دارند فدای بازی های جناحی شود. این نخبگان هم در میان جناح چپ و هم جناح راست و هم در جریان میانه کشور حضور دارند.»
وی خاطرنشان می کند: «در حال حاضر حداقل 40 درصد افراد جامعه ما به این صورت فکر می کنند و به نظر من کاندیدای پیروز کسی است که بتواند برای این 40 درصد برنامه داشته باشد و نه اینکه دوباره با نگاه غیریت سازانه وارد عرصه انتخابات شود.» (متن کامل گفتگو با فلاحت پیشه را
اینجا بخوانید)
اما صادق زیباکلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران
در گفتگو با فرارو گفت: «من معتقدم بعد از 22 خرداد 1388 مشکلات و مصایب سیاسی و اجتماعی عمیقی در جامعه ما بوجود آمد و ناهنجاری های سیاسی و اجتماعی عمیقی در جامعه ما شکل گرفت که منجر به ایجاد بغض، کینه و دشمنی در جامعه شد.»
وی ادامه داد: «این بغض و کینه ها و دشمنی ها در ابتدا میان اصلاح طلبان و اصولگرایان بود؛ منتهی بعد از آنکه اصلاح طلبان از حیات سیاسی جامعه حذف شدند؛ ما شاهد بودیم که این دشمنی ها به هیچ وجه تمام نشده، بلکه به میان خود اصولگرایان انتقال پیدا کرد.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «من معتقدم این وضعیت بغض و کینه که در جامعه وجود دارد و محصول 22 خرداد 88 می باشد امر پسندیده ای نیست. این بغض و کینه مانند موریانه ای می ماند که اساس و مبنای وحدت ملی و اشتراک منافع ملی که در هر جامعه ای وجود دارد را از بین می برد.»
این کارشناس مسائل سیاسی تصریح کرد: «اگر این تحلیل من درست باشد آن وقت مهم ترین و اساسی ترین کارویژه و رسالت دولت جدیدی که در سال آینده بر سر کار می آید این خواهد بود که جامعه را از این وضعیت نجات دهد و ما را به سمت وحدت، همدلی و آشتی ملی سوق دهد و از حجم این دشمنی ها بکاهد.»
وی خاطرنشان کرد: «این وضعیت که بعد از 22 خرداد 88 بوجود آمده حتی در یک جامعه معمولی مخرب است و به هیچ وجه از نظر سیاسی و اجتماعی مطلوب نیست؛ چه برسد در جمهوری اسلامی ایران که با تهدید نظامی آمریکا و اسرائیل، تحریم های سنگین روبرو است.»
وی تاکید کرد: «بنابراین این وضعیت بغض، کینه و دشمنی برای جامعه ما سم مهلک است و همچون ریختن آب نمک در پای درخت می باشد.»
زیباکلام گفت: «دولت آشتی ملی فقط و فقط در یک صورت امکان تحقق دارد و آن هم این است که رهبران اصولگرایی بپذیرند که جامعه به آشتی ملی نیاز دارد.»
وی با بیان اینکه در تشکیل دولت وحدت ملی موانع ساختاری وجود ندارد، گفت: «من مشکلات را در روش ها، برخوردها و در نگاهها ظرف سه سال گذشته می بینم.»
وی تاکید کرد: «من معتقدم مشروط بر اینکه برخی از سیاستمداران بپذیرند که ظرف سه سال گذشته اشتباهاتی مرتکب شده اند، آن وقت راه برون رفت از این بحران وجود دارد و من تردیدی ندارم که در این شرایط اصلاح طلبان هم برای ائتلاف و تشکیل دولت آشتی ملی چندین گام رو به جلو خواهند برداشت.»