فرارو- یک کار‌شناس مسائل بین الملل گفت: برگزاری اجلاس سران غیر متعهد‌ها به دلیل کمیت و کیفیتی که دارد کشورهای میزبان بسته به اهداف مد نظر توقع خاصی را از کشورهای مه‌مان و عضو جنبش عدم تعهد دارند و اهداف خاصی را دنبال می‌کند که جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست.
حشمت الله فلاحت پیشه، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس، در گفتگو با فرارو ضمن بیان این مطلب در تشریح دستاوردها، ظرفیت ها و همچنین فرصت های که شانزدهمین دوره اجلاس سران جنبش عدم تعهد برای جمهوری اسلامی ایران به همراه دارد گفت: دستاوردی که شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد برای جمهوری اسلامی ایران دارد بیش و پیش از هر دستاورد دیگری به موارد خاصی از جمله کاهش تهدید‌ها و تحریم‌ها و تغییر موازنه نظم هژمون برای کاهش رفع محدودیت‌های در عرصه بین الملل باز می‌گردد.
وی افزود: از سوی دیگر به لحاظ شکلی از سال ۱۳۷۶ که جمهوری اسلامی ایران میزبان اجلاس سران کنفرانس اسلامی بود، نشستی در این سطح با این کمیت و حضور هیات‌های دیپلماتیک در کشورمان برگزار نشده بود این در حالی است که کشورهای غربی بر اساس ماده ۴۱منشور ملل متحد که تاکید دارد شورای امنیت می‌تواند علیه اعضای ملل متحد دست اقدامات تنبیهی از جمله کاهش روابط سیاسی یا تحریم دیپلماتیک بزند؛ جمهوری اسلامی ایران را تحت فشار قرار داده بود.
این تحلیل گر مسائل بین الملل گفت: بنابراین برگزاری چنین اجلاسی عملا برای جمهوری اسلامی ایران یک موقعیت ویژه‌ای را برای دور زدن این تحریم‌ها به وجود آورده است و ظرفیت بالقوه جنبش عدم تعهد در چنین فضا و موقعیتی برای جمهوری اسلامی ایران بالفعل شده است.
وی در تشریح موقعیت جنبش عدم تعهد در ساختار بین الملل گفت: ساختار نظام بین الملل را اگر به دو جایگاه آرمان گرایی و واقع گرایی تقسیم کنیم، جنبش عدم تعهد قطعا در جایگاه دوم قرار می‌گیرد، چرا که عملا این کشورهای عضو شورای امنیت هستند که در ساختار نظام بین الملل در موقعیت واقع گرایی قرار دارند و می‌توانند تصمیمات خود را با رای و نظری که به آن جنبه حقوقی و قانونی داده‌اند به کرسی بنشانند که در این موقعیت کشورهای عضو جنبش عدم تعهد هیچ جایگاهی ندارند.
فلاحت پیشه افزود: در مقابل موقعیت کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در جایگاه آرمان گرایی تنها این فرصت را به آن‌ها داده است که در برخی بزنگاه‌ها از کمیت خود بهره ببرند و بیانیه‌ای و یا اطلاعیه‌ای صادر کنند و نسبت به موضوعی اظهارنظر کنند.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: با این حال از همین موقعیت هم آن‌ها نمی‌توانند به شکل کافی و وافی بهره ببرند که نمونه روشن آن در زمانی ثبت شد که پرونده هسته‌ای ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال شد.
وی تصریح کرد: جنبش عدم تعهد با سکوت خود در آن زمان خطای استراتژیکی داشت که این خطا اولا منجر به ارسال پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل متحد شد و ثانیا امکان نقش آفرینی کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در این پرونده را گرفته شد، بنابراین این نمونه تاریخی نشانده آن است که چندان هم نمی‌توان روی کمک جنبش عدم تعهد حساب باز کرد.
این تحلیل گر مسائل بین الملل تاکید کرد: البته این هم ناشی از ضعف این جنبش است که هر جا نیاز به اتحاد و اجماع دارند تحت فشار قدرت هژمون تسلیم می‌شوند و تحت تاثیر آن‌ها قرار گرفته و میدان را به سرعت و سهولت به رقیب واگذار می‌کنند.
وی با بیان اینکه جنبش عدم تعهد از همان ابتدا از ضعف ساختاری رنج می‌برده است که مهم‌ترین ضعف آن نیز در نداشتن دبیرخانه دائمی عینیت بخشیده است گفت: داشتن دبیرخانه دائمی این امکان را به جنبش عدم تعهد می‌دهد تا اهداف و سیاست‌های جنبش را استمرار بخشد.
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران از فرصت به وجود آمده اجلاس در راستای اصلاح ساختار جنبش عدم تعهد بهره ببرد گفت: در گام نخست جمهوری اسلامی ایران باید برای تروئیکای جنبش عدم تعهد وظایفی را تعریف کند. تروئیکای جنبش عدم تعهد شامل رییس دوره‌ای قبلی یعنی مصر، رییس دوره‌ای کنونی یعنی جمهوری اسلامی ایران و رییس دوره‌ای بعدی یعنی ونزوئلا می‌شود.
عضو سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: وظایفی که جمهوری اسلامی ایران در این فرصت سه ساله می‌تواند برای تروئیکا تعریف کند شامل تلاش برای اصلاح ساختار سازمان ملل و احیای جنبش عدم تعهد و ایجاد موقعیتی برای نقش آفرینی بیشتر این جنبش در تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازی‌های بین المللی و پیگیری موضوعات عدالت طلبانه و تلاش برای رفع تبعیض در نظام بین الملل باشد.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران اگر بتواند برای تروئیکای جنبش عدم تعهد وظایفی تعریف کند، تروئیکا می‌تواند به نمادی از حضور جنبش عدم تعهد در مناسبات و منازعات بین المللی باشد که با توجه به نزدیکی دیدگاه ونزوئلا با جمهوری اسلامی ایران و پیش بینی آب شدن یخ روابط تهران – قاهره احتمال اینکه این تروئیکا همسویی بیشتری را داشته باشند وجود دارد.
این تحلیل گر مسائل بین الملل گفت: همچنین در سطح سران جمهوری اسلامی ایران باید به طور جدی راه اندازی دبیرخانه دائمی جنبش عدم تعهد را پیگیری کند که این دبیرخانه مجری اجرا و اعمال سیاست‌های سران باشد.
وی افزود: از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران باید از شرایط به وجود آمده در برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد بهره لازم را برای اثبات حقانیت خود از جمله در موضوع هسته‌ای ببرد البته باید همراه با نگاهی همه جانبه باشد و در کنار آن موضوع خلع سلاح جهانی و خاورمیانه عاری از سلاح اتمی نیز مد نظر قرار گیرد.
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه همچنین جمهوری اسلامی ایران باید از فرصت نشست‌های حاشیه‌ای اجلاس سران جنبش عدم تعهد برای برای تنش زدایی استفاده کند گفت: جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر با تراکم و تجمیع تنش‌های همسایگی، منطقه‌ای و بین المللی روبرو است به عبارت دیگر دشمنان ما توانسته‌اند تنش‌ها علیه کشور را در عرصه بین الملل متراکم کنند و آن را به بازوی برای اعمال فشار تبدیل کند ونابراین نشست‌های حاشیه‌ای می‌تواند فرصتی باشد برای کاهش فشار‌ها و تنش‌ها از طریق تنش زدایی باشد.